Jamał
Ilustracja
„Jamał” w 2009
Klasa

okręt desantowy

Projekt

775/II

Oznaczenie NATO

Ropucha I

Historia
Stocznia

Stocznia Północna, Gdańsk Polska

Wodowanie

1988(?)

 MW ZSRR
Nazwa

BDK-67

Wejście do służby

30 kwietnia 1988

 MW Rosji
Nazwa

BDK-67 (1991)
Jamał (2003)

Wejście do służby

grudzień 1991

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

2900 t standardowa
4400 t pełna

Długość

112,5 m

Szerokość

15 m

Zanurzenie

3,7 m

Napęd
2 silniki wysokoprężne o mocy 19 200 KM, 2 śruby
Prędkość

17,5 węzła

Zasięg

6000 Mm przy 12 w.

Uzbrojenie
4 armaty uniwersalne 57 mm AK-725 (2 × II)
2 × IV wyrzutnie rakiet plot. Strieła-3 (32 rakiety)
2 × XX wyrzutnie npr 122 mm Grad-M (160 pocisków)
Załoga

87

Jamał, poprzednio BDK-67 − duży okręt desantowy projektu 775/II (w kodzie NATO: Ropucha) Marynarki Wojennej Rosji. Zbudowany w Stoczni Północnej w Gdańsku, wszedł do służby w Marynarce Wojennej ZSRR w 1988 roku pod oznaczeniem BDK-67 (БДК-67). Po rozpadzie ZSRR przejęty przez marynarkę wojenną Rosji, w której nosił numer burtowy 156. W 2003 roku otrzymał nazwę „Jamał” (Ямал). Wchodził w skład Floty Czarnomorskiej.

Historia

Okręt BDK-67 został zbudowany w 1988 roku w Stoczni Północnej w Gdańsku jako jeden z serii dużych okrętów desantowych projektu 775, zaprojektowanych w Polsce i budowanych na zamówienie marynarki ZSRR. W ramach okrętów projektu 775 nosił numer budowy 25, będąc ostatnim okrętem jego drugiej odmiany (775/II)[uwaga 1]. W kodzie NATO typ ten był oznaczany jako Ropucha (Ropucha I)[1].

Skrócona charakterystyka

Okręty desantowe projektu 775 dysponują przelotową ładownią, dostępną przez rampę dziobową i rufową, o długości 95 m, szerokości od 4,5 do 6,5 m i wysokości 4,5 m[2]. Na dziobie jest otwierana furta i opuszczana pochylnia; w celu rozładunku okręty mogą wpływać na plażę[3]. Jednostki mogą transportować do 13 czołgów lub transporterów opancerzonych albo 20 ciężarówek i w obu wariantach 150 żołnierzy[uwaga 2]. Ładowność okrętu jest określana w publikacjach jako 450 ton[1]. Załoga liczy 87 osób, w tym 8 oficerów[2].

Wyporność okrętu niezaładowanego wynosi 2900 ton (czasem podawana jako standardowa), a pełna – 4400 ton[uwaga 3]. Długość całkowita wynosi 112,5 m, a na linii wodnej 105 m, szerokość wynosi 15 m, a zanurzenie maksymalne 3,17 m[2].

Uzbrojenie artyleryjskie okrętów projektu 775/II stanowią cztery armaty uniwersalne kalibru 57 mm w dwóch wieżach (po dwa działa) AK-725, umieszczonych przed i za nadbudówką i kierowanych radarem artyleryjskim Bars[2]. Zapas amunicji wynosi 2200 nabojów 57 mm[4]. Ponadto mają do samoobrony dwie poczwórne wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych bardzo bliskiego zasięgu Strieła-3, samonaprowadzających się na podczerwień z zapasem 32 pocisków[2]. „Jamał” należał do okrętów późnej budowy, uzbrojonych dla potrzeb wsparcia desantu w dwie dwudziestoprowadnicowe wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych kalibru 122 mm Grad-M ze 160 pociskami[2][5].

W skład wyposażenia radioelektronicznego jednostek projektu 775/II wchodziła przede wszystkim stacja radiolokacyjna wykrywania nawodnego i powietrznego MR-302 Rubka[5]. Do kierowania ogniem artylerii służy radar Bars na kolumnie za kominami na rufie[6]. Wyposażenie uzupełnia radar nawigacyjny Don[6]. Okręty ponadto wyposażone są w dwie szesnastoprowadnicowe wyrzutnie celów pozornych PK-16 kalibru 82 mm służące do walki elektronicznej[6].

Napęd stanowią dwa silniki wysokoprężne 16 ZVB 40/48 o łącznej mocy 19 200 KM poruszające dwie śruby[2]. Prędkość maksymalna wynosi 17,5 węzła[2]. Zasięg wynosi 3500 Mm przy prędkości 16 węzłów i 6000 Mm przy prędkości 12,5 węzła[2].

Służba

Okręt wszedł do służby w Marynarce Wojennej ZSRR 30 kwietnia 1988 roku z oznaczeniem alfanumerycznym: BDK-67 (БДК-67, od bolszoj diesantnyj korabl – duży okręt desantowy)[7]. Został przydzielony do Floty Czarnomorskiej ZSRR[7]. Wchodził w skład 318 dywizjonu okrętów desantowych 39 Dywizji Morskich Sił Desantowych Floty Czarnomorskiej, stacjonującej w bazie na jeziorze Donuzław[8].

„Jamał” w Sewastopolu w 2006 roku
„Jamał” w Sewastopolu w 2011 roku

Po rozpadzie ZSRR w grudniu 1991 roku BDK-67 wchodził nadal w skład Floty Czarnomorskiej podporządkowanej siłom zbrojnym Wspólnoty Niepodległych Państw, a po jej podziale w drugiej połowie lat 90. został ostatecznie przejęty przez Flotę Czarnomorską Rosji. W 1992 roku okręt został odstawiony w Zatoce Troickiej w Sewastopolu w oczekiwaniu na remont, po czym był remontowany w stoczni nr 13 w Sewastopolu od kwietnia 1994 do 1996 roku[7]. Po rozformowaniu 39 Dywizji w 1994 roku, został włączony do 30 Dywizji Okrętów Nawodnych[8]. W Marynarce Rosji nosił stały numer burtowy 156[9][uwaga 4]. W 2003 roku okręt otrzymał nazwę „Jamał” (Ямал), od Półwyspu Jamalskiego[7]. Honorowy patronat nad okrętem (szefostwo) objęły wówczas władze Jamalsko-Nienieckiego Okręgu Autonomicznego[10].

W kwietniu 2011 roku „Jamał” reprezentował marynarkę rosyjską w składzie międzynarodowego zespołu BLACKSEAFOR na Morzu Czarnym, mającego na celu współpracę państw czarnomorskich, w tym Ukrainy, biorąc udział we wspólnych ćwiczeniach i odwiedzając m.in. Stambuł[11].

We wrześniu 2013 roku okręt wyszedł w rejs na Morze Śródziemne, odwiedzając porty greckie i Kotor w Czarnogórze oraz uczestnicząc w obchodach „tygodnia rosyjskiego” na wyspach greckich[12]. Dowodził nim kmdr ppor. Siergiej Gricaj[12]. W połowie listopada okręt ćwiczył tam z krążownikiem atomowym „Piotr Wielikij” z Floty Północnej[13]. Na początku 2014 roku okręt ponownie znajdował się na Morzu Śródziemnym i w kwietniu ćwiczył tam z niszczycielem rakietowym „Admirał Lewczenko” i okrętem desantowym „Saratow”[14].

„Jamał” brał udział w cyklicznych rejsach z zaopatrzeniem dla kontyngentu rosyjskich wojsk w Syrii do syryjskiego portu Tartus. 30 grudnia 2017 roku na Morzu Egejskim, 10 mil morskich na południe od Rodos, kiedy wracał z Tartus, miał kolizję z cywilnym kontenerowcem pod banderą Sierra Leone „Orca 2” (8609 ton)[15]. Z opublikowanych w mediach społecznościowych zdjęć wynikało, że okręt doznał sporych uszkodzeń śródokręcia, lecz dopłynął do bazy w Sewastopolu, gdzie trafił do remontu[15]. Według niektórych publikacji, stocznię opuścił 3 maja 2022 roku, już podczas inwazji Rosji na Ukrainę[16]. Według innych źródeł, remont trwał jednak dłużej i okręt uzyskał gotowość bojową dopiero na początku 2024 roku[17].

„Jamał” został zaatakowany wieczorem 23 marca 2024 roku w zmasowanym ataku ukraińskich rakiet manewrujących na Krym[18][17]. Podczas ataku okręt nadal znajdował się przy nabrzeżu stoczni remontowej nr 13 w Sewastopolu[19]. Według komunikatu ukraińskiego wywiadu, „Jamał” został trafiony w pokład i nabrał przechyłu na prawą burtę, po czym wypompowywano z niego wodę[19]. Brak jest do tej pory obiektywnego potwierdzenia uszkodzeń.

Uwagi

  1. ↑ Numer budowy 25 według Apalkow 2007 ↓, s. 29, który jednak zalicza go błędnie do okrętów wcześniejszego proj. 775/I. Prawidłowe oznaczenie projektu 773/II podaje Car′kow 2015 ↓, s. 24 i Szczerbakow 2014 ↓, s. 6—7.
  2. ↑ Tak Apalkow 2007 ↓, s. 22, 25 i Car′kow 2015 ↓, s. 24. W starszych źródłach spotykane są inne dane jak 225 ludzi i 13 czołgów (Pawłow 1997 ↓, s. 77) lub 230 ludzi z pojazdami (Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 412).
  3. ↑ 2900 ton jako wyporność okrętu pustego w Apalkow 2007 ↓, s. 21, jako wyporność standardowa w Car′kow 2015 ↓, s. 24
  4. ↑ Publikowane bywa czasem jako „Jamał” zdjęcie innego okrętu późniejszej modyfikacji projektu 775/III, z takim samym numerem burtowym 156, ale niewidoczną nazwą (БДК «Ямал» взял курс на Стамбул [online].)

Przypisy

  1. 1 2 Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 412.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Apalkow 2007 ↓, s. 22.
  3. ↑ Apalkow 2007 ↓, s. 25-26.
  4. ↑ Pawłow 1997 ↓, s. 77.
  5. 1 2 Szczerbakow 2014 ↓, s. 6-7.
  6. 1 2 3 Apalkow 2007 ↓, s. 25.
  7. 1 2 3 4 Apalkow 2007 ↓, s. 29.
  8. 1 2 Witalij Kostriczenko. Tragedia Floty Czarnomorskiej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 2/1999. IV (15), s. 26, 31, marzec-kwiecień 1999. Magnum-X. ISSN 1426-529X.
  9. ↑ Car′kow 2015 ↓, s. 24.
  10. ↑ БДК «Ямал» Черноморского флота посетила делегация из Ямало-Ненецкого автономного округа [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 20 lutego 2018 (ros.).
  11. ↑ БДК «Ямал» взял курс на Стамбул [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 4 kwietnia 2011 (ros.).
  12. 1 2 БДК Черноморского флота «Ямал» завершает подготовку к выполнению задач в Средиземном море [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 16 września 2013 (ros.).
  13. ↑ ТАРКР «Петр Великий» Северного флота отработал задачи взаимодействия с БДК «Ямал» Черноморского флота [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 18 listopada 2013 (ros.).
  14. ↑ Корабли Северного и Черноморского флотов проводят учение в Средиземное море [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 11 kwietnia 2014 (ros.).
  15. 1 2 Maksymilian Dura: Ukrywana kolizja rosyjskiego okrętu na Morzu Egejskim. Defence24, 13 stycznia 2018.
  16. ↑ Maksymilian Dura: Trzy okręty desantowe Floty Czarnomorskiej wyłączone z walki. Defence24, 1 czerwca 2022.
  17. 1 2 Rafał Muczyński, Ukraińcy trafili Neptunami okręt desantowy Konstantin Olszański [online], Magazyn Militarny MILMAG, 26 marca 2024.
  18. ↑ Seria eksplozji na Krymie, ukraiński sztab raportuje o atakach na duże rosyjskie okręty desantowe [online], 24 marca 2024 (pol.).
  19. 1 2 Уражено великий десантний корабель росії “ямал” ― деталі пошкоджень [online], Główny Zarząd Wywiadu Ministerstwa Obrony Ukrainy, 26 marca 2024 (ukr.).

Bibliografia

  • Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Sprawocznik. Tom IV. Diesantnyje i minno-tralnyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2007. ISBN 978-5-8172-0135-2. (ros.).
  • A. Car′kow: Rossijskij Wojenno-Morskoj Fłot 2016 g.. 2015, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 12(193)/2015. (ros.).
  • Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997–1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997. (ros.).
  • Władimir Szczerbakow. Diesantnyje korabli WMF Rossii. Czast 2. „Tiechnika i Woorużenije”. nr 1/2014, s. 4—7, 2014. Moskwa. ISSN 1682-7597. (ros.). 
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.