| bogini nieba, uosobienie Wielkiej Macierzy, patronka nekropolii tebańskiej | |
 | |
| Inne imiona |
Het-heret, Het-Heru |
|---|---|
| Występowanie | |
| Przydomek |
Oko Horusa, Złota Bogini, Bogini Niebios, Pani Czerwonej Góry, Turkusowa Pani, Pani Byblos |
| Atrybuty |
lustro, menat (rytualny naszyjnik), sistrum |
| Wcielenie zwierzęce |
krowa |
| Teren kultu | |
| Szczególne miejsce kultu | |
| Nazwa święta | |
| Odpowiednik | |
| ||||||||
| Hathor w hieroglifach |
Hathor (Het-heret, Het-Heru – egip. Pałac/Dom Horusa) – egipska bogini nieba, uosobienie Wielkiej Macierzy, a także patronka nekropolii tebańskiej, Oko Ra. Pierwotnie stanowiła personifikację pałacu faraona (stąd jej imię; podobnie Izyda była personifikacją tronu). Z czasem stała się bóstwem miłości, radości, uciech, muzyki i tańca, a także opiekunką kobiet. Nosiła przydomki „Oka Horusa”, „Złotej Bogini”, „Bogini Niebios”, „Pani Czerwonej Góry” i „Turkusowej Pani”. Grecy identyfikowali ją z Afrodytą, a Rzymianie z Wenus.
Czczona była od najdawniejszych czasów jako niebiańska krowa, jej główna świątynia znajdowała się w Denderze (Ta-Netjer), w Górnym Egipcie, z mieszczącą się w niej wyrocznią, gdzie wróżono ze snów. Stąd jej kult rozprzestrzenił się na cały Egipt. Przedstawiano ją początkowo pod postacią krowy, później jako kobietę z głową krowy i dyskiem słonecznym pomiędzy rogami. W ostatnim okresie jako kobietę z krowimi uszami, rogami i dyskiem słonecznym. Te atrybuty przejęła od niej Izyda.
Hathor występowała także jako protektorka żon faraona. Święta jej obchodzono: 7 sierpnia, 17 września i 2 listopada. Jej atrybutami były: lustro, menat (rytualny naszyjnik) i sistrum.
W świątyni Nefertari, w Abu Simbel i w Księdze umarłych Hathor jest opisana jako siedem niebiańskich krów, stąd powstał kult siedmiu Hathor czczonych w Tebach, Heliopolis, Afrodytopolis, na Synaju, w Memfis, Herakleopolis i Keset. W tej postaci bogini decydowała o przeznaczeniu nowo narodzonych dzieci.
W Tebach Hathor była czczona jako bogini zmarłych. Na Półwyspie Synajskim przy kopalniach miedzi i turkusu znajduje się świątynia, w której czczono ją jako patronkę kopalń. Kult Hathor wykroczył poza granice Egiptu, pod imieniem „Pani Byblos” oddawano jej cześć w Byblos, gdzie także miała swoją świątynię.
Jej osobowość była przedstawiona w dwóch postaciach: dobrej Hathor i gniewnej Sechmet. Często była utożsamiana z innymi boginiami-matkami, np. Izydą, Nut, czy Tefnut.
Hathor w popkulturze
W serialu Siedem życzeń zaklęcie Rademenesa to trzykrotnie wypowiadane imię Hathor. Motyw ten wykorzystał również polski artysta reggae/raggamuffin Pablopavo w utworze „10 piosenek”. W serialu Stargate SG-1 Hathor jest jedną z Goa'uldów, żoną i królową Ra, matką wszystkich faraonów. Pojawia się w sezonie 1, odc. 14, grana przez Suanne Braun.
Zobacz też
Bibliografia
- Andrzej Niwiński: Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu. Warszawa: Wyd. „Świat Książki”, 2004.
- Andrzej Niwiński: Mity i symbole starożytnego Egiptu. Warszawa: Wyd. „Fakty”, 2002.
- Mariusz Prokopowicz: Hathor – „Pani Synaju” a Biblia. Kilka kluczowych hipotez wokół tradycji Merkaba. [W:] „Collectanea Theologica” 4(1996), s.5-52. Warszawa: ATK. - online
- Jadwiga Lipińska, Marek Marciniak: Mitologia starożytnego Egiptu. Warszawa: Wyd. Artyst. i Filmowe, 1986.
- Tadeusz Andrzejewski: Księga Umarłych Piastunki Kai. Warszawa: Muz. Narodowe w Warszawie, 1951.