I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie
Liceum Ogólnokształcące
Ilustracja
Szkolny budynek
Semper in altum
(Zawsze wzwyż)
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Kraków

Adres

pl. Na Groblach 9

Data założenia

5 maja 1586

Patron

Bartłomiej Nowodworski

Liczba uczniów

912

Dyrektor

Jacek Kaczor

Wicedyrektorzy

Małgorzata Horbaczewska Monika Skucińska

Strona internetowa
Budynek
I Liceum Ogólnokształcącego
im. Bartłomieja Nowodworskiego
Symbol zabytku nr rej. A-583 z 5 maja 1976[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Adres

pl. Na Groblach 9
ul. Straszewskiego 13

Typ budynku

szkoła

Architekt

Józef Sare

Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie
Mapa konturowa Starego Miasta w Krakowie, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Liceum Nowodworskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Liceum Nowodworskiego”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Liceum Nowodworskiego”
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Liceum Nowodworskiego”
Ziemia50°03′25,5″N 19°56′00,0″E/50,057083 19,933333
Strona internetowa
Widok budynku I Liceum od wschodu, od strony Plant

I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie (znane również jako Kolegium Nowodworskie lub Nowodworek, w latach 1818–1928 Gimnazjum św. Anny) – szkoła średnia (liceum ogólnokształcące) znajdująca się w Krakowie przy pl. Na Groblach 9, na Nowym Świecie. Jest jedną z najstarszych istniejących i nieprzerwanie działających w Polsce szkół średnich o charakterze świeckim[2]. Patronem szkoły jest Bartłomiej Nowodworski. Budynek wpisany do rejestru zabytków pod nr rej.: A-583 z 5.05.1976

Historia

Zjazd absolwentów Gimnazjum św. Anny w Krakowie w 1930 r.

Szkoła została powołana uchwałą senatu Akademii Krakowskiej (dzisiejszego Uniwersytetu Jagiellońskiego) 5 maja 1586 jako Collegium Nowodworskiego[3]. Była to część reformy systemu nauczania podstawowego przeprowadzonej przez rektora Akademii Krakowskiej Piotra z Gorczyna. Jej celem było wyrównanie i uzupełnienie wiedzy przyszłych studentów Akademii.

Gimnazjum zostało otwarte w 1588 roku. Początkowo mieściło się w Bursie Jerozolimskiej u zbiegu Gołębiej i Jagiellońskiej. Szkoła funkcjonowała dzięki zapisom sekretarza królewskiego i rycerza pochodzącego z Tucholi Bartłomieja Nowodworskiego, który w 1617 przekazał olbrzymią, jak na owe czasy, sumę 15 tysięcy złotych. Drugim darczyńcą został w 1630 sekretarz królewski, nauczyciel Władysława IV i Jana Kazimierza, ks. Gabriel Prowancjusz Władysławski. Dlatego też szkoła była znana jako Szkoła Nowodworska lub Władysławsko-Nowodworska. Dzięki niemu w latach 1639–1643 wybudowano naprzeciw kościoła św. Anny nowy budynek szkoły zaprojektowany przez Jana Leitnera (Collegium Nowodworscianum, ob. Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego), która od tej pory nazywana była Nowodworsko-Władysławską. W XVII w. kolegium było najlepszą tego typu szkołą w kraju i przewyższała zdecydowanie pod względem poziomu popularne w Polsce kolegia jezuickie. Właśnie w okresie apogeum rozwoju szkoły, naukę w niej odbywali bracia Jan i Marek Sobiescy (1640–1643)[4]. Szkoła została zreformowana w 1777 przez Hugo Kołłątaja.

W 1818 roku w amfiteatrze szkolnym została ogłoszona konstytucja Rzeczypospolitej Krakowskiej. Tu, do 1846 roku, zbierała się Izba Reprezentantów (będąca odpowiednikiem sejmu) Wolnego Miasta Krakowa. W 1818 z inicjatywy Austriaków szkoła otrzymała nowe imię – św. Anny i pozostała przy nim aż do 1928, kiedy przywrócono pierwszego patrona, Bartłomieja Nowodoworskiego.

Od 1898 roku szkoła mieści się przy placu Na Groblach 9. Budynek ten powstał w latach 1897–1899, a został zaprojektowany w 1896 roku przez Józefa Sarego[5]. W jej herbie jest krzyż maltański – Nowodworski służył bowiem w Zakonie Kawalerów Maltańskich.

Szkołę odwiedzało wielu znakomitych gości, a wśród nich: król Stanisław August Poniatowski, król saski Fryderyk August, cesarz Franciszek Józef.

Zarządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 1937 zostało utworzone „I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie” (państwowa szkoła średnią ogólnokształcąca, złożoną z czteroletniego gimnazjum i dwuletniego liceum), po wejściu w życie tzw. reformy jędrzejewiczowskiej szkoła miała charakter męski, a wydział liceum ogólnokształcącego był prowadzony w typie humanistycznym[6]. Pod koniec lat 30. szkoła funkcjonowała pod adresem plac Groble 9[6].

W 1938 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki nadał szkole Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[7], natomiast w roku 1988 szkoła została odznaczona Krzyżem Komandorskim OOP[8].

I LO jest jedyną w Krakowie szkołą z klasą o profilu klasycznym, z nauką łaciny i greki. Istnieje ona od 1980 r, powstała dzięki staraniom krakowskiego filologa klasycznego Kazimierza Korusa. Uczniowie klasy klasycznej reprezentują szkołę na olimpiadzie języka łacińskiego i kultury antycznej (w roku 2008 do etapu centralnego zakwalifikowało się 18 osób).

Organizacje szkolne

Przy szkole od roku 1986 działa Chór Nowodworski. Pierwotnie kierował nim Zbigniew Toffel, zaś od 1992 roku dyrygentem chóru jest Ryszard Źróbek. Każdego roku do zespołu rekrutowani są nowo przyjęci do szkoły Nowodworczycy, a należeć do niego może każdy, kto wyrazi taką wolę i pomyślnie przebrnie przez obowiązkowe przesłuchania. Chór Nowodworski koncertuje w całej Polsce i Europie – a także i poza nią. Zrzesza około 100 Nowodworczyków.

Na terenie szkoły działa jedna z najstarszych drużyn harcerskich w Polsce, Szczep Szarej Siódemki im. gen. Mariusza Zaruskiego (ZHR), tzw. Szara Siódemka. Należy ona do Unii Najstarszych Drużyn Harcerskich Rzeczypospolitej.

Hymn szkoły

Hymnem I LO w Krakowie jest kompozycja dyrygenta chóru szkolnego, Ryszarda Źróbka, ułożona w 2007 do słów Ludomiła Germana, z okazji zbliżającego się Jubileuszu 420-lecia Nowodworka, obchodzonego w 2008.

Hymn I LO im. B. Nowodworskiego w Krakowie

Pozdrowiona bądź, Ty starodawna
Mężnych dzielnych serc kolebko sławna!
Hartuj młódź na twardy życia znój,
Zapał budź, miłości wątek snuj.
Wiedzę krzew, Ojczyźnie wiernie służ,
Niech Cię Bóg od groźnych strzeże burz.
Święty żar niech w murach Twoich pała,
W długi wiek niech kwitnie Twoja chwała!

Do tych samych słów Władysław Żeleński skomponował w 1888 Kantatę z okazji 350-lecia Gimnazjum św. Anny.

Dyrektorzy

Nauczyciele

Uczniowie

Kryterium umieszczenia na tej liście danej osoby było posiadanie przez nią biogramu w polskiej Wikipedii.

Wiek XVII

Wiek XVIII

Wiek XIX

Wiek XX

Maturę w Liceum Nowodworskiego złożył zaocznie (w trakcie służby wojskowej) Mieczysław Rakowski.

Wiek XXI

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2021-10-16].
  2. ↑ Jan Adamczewski, Mała encyklopedia Krakowa, Kraków 1996, s. 77.
  3. ↑ O szkole.
  4. ↑ O edukacji braci Sobieskich w Kolegium Nowodworskiego. W: Zbigniew Wójcik: Jan Sobieski: 1629–1696. Warszawa: 1983, s. 35–38 i 42.
  5. ↑ Charakterystyka I LO. I LO w Krakowie. [dostęp 2015-09-29].
  6. 1 2 Wykaz państwowych liceów i gimnazjów ogólnokształcących Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Krakowskiego”. Nr 8, s. 270-271, 31 października 1938.
  7. ↑ Zarządzenie o nadaniu Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski. M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 593.
  8. ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 29 czerwca 1988 r. w sprawie nadania orderów społecznym zbiorowościom. M.P. z 1988 r. nr 21, poz. 190.
  9. ↑ Sprawozdanie Dyrektora c. k. Gimnazyum Nowodworskiego, czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1888. Kraków: 1888, s. 54–55.
  10. ↑ Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 2.
  11. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 7, s. 121, 1 kwietnia 1925.
  12. ↑ Zgon wielkiego opiekuna młodzieży. „Dziennik Polski”. Nr 183, s. 6, 7 lipca 1948.
  13. ↑ Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum Nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1900. Kraków: 1900, s. 42.
  14. ↑ Sprawozdanie Dyrektora c. k. Gimnazyum Nowodworskiego czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1901. Kraków: 1901, s. 28, 65.
  15. ↑ Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum Nowodworskiego, czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1897. Kraków: 1897, s. 19, 53.
  16. ↑ Jakub (1870-1958) Zachemski, Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum Nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1925/26, Katolicka Spółka Wydawnicza „Prawda‟, 1926 [dostęp 2020-01-13].
  17. ↑ Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1889. Sanok: Fundusz Naukowy, 1889, s. 31.
  18. ↑ Bo I LO to jedna rodzina.... dziennikpolski24.pl. [dostęp 2018-01-18].
  19. ↑ Kronika. † Franciszek Tomaszewski. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 163 z 19 lipca 1912.
  20. ↑ Wespazjan Kochowski | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2023-02-23] (pol.).
  21. ↑ Kapłani pochodzący z naszej Parafii – Parafia św. Macieja Apostoła w Klwowie [online] [dostęp 2023-02-23] (pol.).
  22. ↑ Rafał Barycz - założyciel, Biuro Architektoniczne Barycz i Saramowicz [online], propertydesign.pl [dostęp 2023-02-23] (pol.).
  23. ↑ MAŁGORZATA BELA | lamode [online], lamode.info [dostęp 2023-02-23].
  24. ↑ Jerzy Bielecki - Historia Jerzego Bieleckiego [online], jerzybielecki.com [dostęp 2023-02-23].
  25. ↑ Katedra Historii Medycyny UJ CM [online], khm.cm-uj.krakow.pl [dostęp 2023-02-23].
  26. ↑ Nie uwierzysz jaki miała mieć zawód [online], twojstyl.pl [dostęp 2024-03-24] (pol.).
  27. ↑ Prof. dr hab. Barbara Kubica – Katedra Chemii Węgla i Nauk o Środowisku [online] [dostęp 2023-03-08] (pol.).
  28. ↑ Leon Schiller, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [dostęp 2023-02-22].
  29. ↑ Szczeklik Andrzej Tadeusz, [w:] Władysław Tyrański, Kto jest kim w Krakowie. Lokalne władze, urzędy, instytucje, środowiska. Edukacja, zatrudnienie, pozycja zawodowa, działalność polityczna i społeczna, sympatie polityczne, rodzina, rozrywki i upodobania (dane z 1999 roku), Kraków: Krakowska Agencja Informacyjna, 2000, s. 332, ISBN 83-909309-2-7, OCLC 47866363 [dostęp 2023-02-22].
  30. ↑ Poszedłem do „jedynki”, która zawsze była i została „jedynką”. Z Jerzym Vetulanim rozmawiają Natalia Jurek, Jan Kłapa i Szymon Sapalski. W: Nowodworek z pamięci. Uczniowie, absolwenci i nauczyciele we wspomnieniach, biografiach i anegdotach. Wojciech Strokowski (opracowanie redakcyjne). T. 2. Kraków: Wydawnictwo Fall, I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie, 2021, s. 122–135.
  31. ↑ Władysław Szklarz i Zbigniew Żyromski. Buczaczanie typowani do wpisania do «Złotej Księgi Kresowian. „Głos Buczaczan”. 3 (58), Wrocław, 2006, s. 46—48.
  32. ↑ Alfred Zaręba - Instytut Filologii Słowiańskiej - Wydział Filologiczny [online], ifs.filg.uj.edu.pl [dostęp 2023-02-22].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.