Józef Sare
Ilustracja
Józef Sare (przed 1907)
Data i miejsce urodzenia

1 września 1850
Chorowice

Data i miejsce śmierci

23 marca 1929
Kraków

Zawód, zajęcie

architekt

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie) Komandor Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)

Józef Sare, także Saare, Sarre (ur. 1 września 1850 w Chorowicach[1], zm. 23 marca 1929 w Krakowie) – polski architekt i budowniczy, wieloletni drugi wiceprezydent miasta Krakowa, poseł na Sejm Krajowy

Życiorys

Był synem żydowskiego budowniczego w Krakowie Salomona i Danieli z domu Kleinberger[1]. Studia architektoniczne odbywał w Krakowie (Instytut Techniczny) i Wiedniu (Politechnika Wiedeńska)[2]. W 1869 zdobył tytuł inżyniera[3].

Jacek Malczewski Portret Józefa Sarego

Podjął pracę w c. k. technicznej służbie rządowej. Był zatrudniony w starostwie powiatu tarnowskiego, następnie w starostwie lwowskim, a od 1875 w C. K. Namiestnictwie we Lwowie[3]. W 1880 powrócił do Krakowa, gdzie pracował w oddziale technicznym starostwa[3]. W 1893 został kierownikiem tegoż oddziału[3]. W 1908 został starszym radcą budownictwa[3]. W 1917 przeszedł na emeryturę[3].

W 1902 wybrano go do Rady Miasta[4]. Od 1905 do końca życia pełnił stanowisko wiceprezydenta Krakowa. Był posłem na Sejm Krajowy kadencji VIII (wybrany w 1907 w miejsce zmarłego Arnolda Rappaporta), IX (1908–1913), X (1913–1914). W 1910 otrzymał tytuł radcy dworu[5].

W czasie I wojny światowej był członkiem Sekcji Zachodniej Naczelnego Komitetu Narodowego. W październiku i listopadzie 1914, w związku z ewakuacją miasta po wybuchu wojny, rezygnacją pierwszego wiceprezydenta Henryka Szarskiego i czasową nieobecnością prezydenta Juliusza Leo, wykonywał obowiązki prezydenta Krakowa. W kwietniu 1919 witał w Krakowie w imieniu miasta generała Józefa Hallera. Wykonywał obowiązki prezydenta także po śmierci Jana Kantego Federowicza (lipiec 1924) oraz po odwołaniu komisarza rządowego Witolda Ostrowskiego a przed wyborem Karola Rollego (czerwiec 1926).

W 1919 został członkiem Rady Naczelnej Zjednoczenia Polaków Wyznania Mojżeszowego Ziem Polskich. Założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922[6]. Należał do Stowarzyszenia Humanitarnego „Solidarność” B’nei B’rith, Stowarzyszenia Izraelitów Postępowych i Krakowskiego Towarzystwa Technicznego[7].

Zaprojektował wiele krakowskich budynków, m.in. Kliniki Chirurgicznej i Okulistycznej oraz Kliniki Psychiatrycznej przy ul. M: Kopernika, gmach Gimnazjum w Tarnowie, budynek Gimnazjum św. Anny w Krakowie, Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, V Gimnazjum w Krakowie, Gmach Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie i budynek Zakładu Medycyny Sądowej CM UJ przy ul. Grzegórzeckiej 16. Z jego inicjatywy miasto kupiło Las Wolski, który przeznaczono na park publiczny.

Został pochowany na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie[8].

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Portret Sarego namalowany przez Józefa Mehoffera umieszczono w Muzeum Narodowym, a jedna z krakowskich ulic nosi jego imię.

Przypisy

  1. 1 2 Zbroja 2023 ↓, s. 190.
  2. ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 190-191.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 Zbroja 2023 ↓, s. 191.
  4. 1 2 Zbroja 2023 ↓, s. 192.
  5. ↑ Odznaczenie wiceprezydenta miasta. „Nowości Illustrowane”. Nr 50, s. 3, 10 grudnia 1910.
  6. ↑ Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa]
  7. ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 194-195.
  8. ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 195.
  9. ↑ M.P. z 1926 r. nr 99, poz. 294 „za zasługi, położone na polu rozwoju przemysłu budowlanego”.
  10. ↑ Polonia Restituta. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 101 z 6 maja 1926.

Bibliografia

  • Rafał Róg, Józef Sare, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXXV, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, Warszawa-Kraków 1994, s. 189–193 wersja elektroniczna.
  • Nowy poseł krakowski. „Nowości Illustrowane”. Nr 11, s. 4, 16 marca 1907. 
  • Barbara Zbroja, Leksykon architektów i budowniczych pochodzenia żydowskiego w Krakowie w latach 1868-1939, Kraków: Wysoki Zamek, 2023, ISBN 978-83-966500-2-3.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.