Dziekanowice
wieś
Ilustracja
Kapliczka i główne skrzyżowanie w centrum Dziekanowic
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

krakowski

Gmina

Zielonki

Wysokość

ok. 218–291 m n.p.m.

Liczba ludności (31.12.2023)

776[1]

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

32-086[2]

Tablice rejestracyjne

KRA

SIMC

0344165

Położenie na mapie gminy Zielonki
Mapa konturowa gminy Zielonki, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Dziekanowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Dziekanowice”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Dziekanowice”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dziekanowice”
Ziemia50°07′02″N 20°00′44″E/50,117222 20,012222[3]

Dziekanowice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki[4].

Położenie

Dziekanowice według regionalizacji fizycznogeograficznej położone są na Płaskowyżu Proszowickim (342.23), należącym do makroregionu Niecka Nidziańska (342.2), w podprowincji Wyżyna Małopolska (342)[5][6]. W pobliżu północno-wschodniej i wschodniej granicy miejscowości przepływa Dłubnia, lewy dopływ Wisły, a w pobliżu granicy zachodniej Sudół Dominikański, lewy dopływ Białuchy (Prądnika)[7][8][uwaga 1].

Północno-wschodnia część Dziekanowic[uwaga 2] położona jest na terenie Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego, a pozostała w otulinie tegoż parku, z wyjątkiem niewielkiego obszaru znajdującego się na zachód i południe od ul. Szmaragdowej, a następnie linii kolejowej nr 8 Kraków – Warszawa[9].

Pod względem administracyjnym wieś zlokalizowana jest w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki, w jej południowo-wschodniej części, około 7,5 km w linii prostej na północny wschód od centrum Krakowa[7][8]. Graniczy z następującymi jednostkami[7][10]:

Biorąc pod uwagę powierzchnię wynoszącą 251,76 ha[11] Dziekanowice są piątą co do wielkości miejscowością w gminie Zielonki obejmującą 5,18% powierzchni gminy[7][12][uwaga 3].

Najwyżej położony obszar wsi znajduje się na jej północno-zachodnim skraju (przy granicy z Bosutowem) na wysokości około 291 m n.p.m., najniższy w części wschodniej (w okolicy ul. Kwiatowej), na wysokości około 218 m n.p.m.[7][8]

Pod względem historycznym Dziekanowice były wsią dóbr prestymonialnych kapituły katedralnej krakowskiej w powiecie proszowickim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[13]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krakowskiego.

Historia

Wieś po raz pierwszy wzmiankowana w latach 1350–1351, należała do kapituły krakowskiej. Wieś podlegała parafii w Raciborowicach. W 1464 r. Kazimierz Jagiellończyk przeniósł Dziekanowice z prawa polskiego na magdeburskie. Od roku 1497 dobra we wsi dzierżawił kanonik krakowski i kanclerz Królestwa Stanisław z Kurozwęk. Pod koniec XV w. we wsi znajdował się dwór z zabudowaniami gospodarczymi, który w XIX w. dzierżawiła rodzina Sawiczewskich.

Demografia

Liczba mieszkańców Dziekanowic w okresie ostatnich dwudziestu lat stopniowo zwiększała się, osiągając poziom ponad 780 osób w roku 2021.

Źródła danych oraz rodzaje (nazwy) i terminy spisów, jeśli dostępne:

Zabytki

Kopiec – według tradycji mogiła poległych tu żołnierzy Naczelnika Insurekcji Tadeusza Kościuszki.

Oświata

Na obszarze miejscowości brak placówek zarejestrowanych w Rejestrze Szkół i Placówek Oświatowych[19].

Szkołą podstawową obejmującą swym obwodem Dziekanowice jest Szkoła Podstawowa im. Stanisława Wyspiańskiego w Bibicach[19][20].

Zobacz też

Dziekanowice częściowo (południowa część) zostały włączone do Krakowa w 1986 r. i stały się częścią dzielnicy administracyjnej Nowa Huta (obecnie to część Dzielnicy XV Mistrzejowice).

Uwagi

  1. ↑ Na niewielkich odcinkach Dłubia stanowi granicę Dziekanowic i Raciborowic, a Sudół Dziekanowic i Węgrzc.
  2. ↑ Do linii ulic: Turystyczna – Długa – Wolności – Wspólna.
  3. ↑ Granice miejscowości pokrywają się z granicami sołectwa.

Przypisy

  1. 1 2 Strona gminy Zielonki – Ludność. [dostęp 2024-01-23].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 243 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 28650
  4. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  5. ↑ Dziekanowice na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Mezoregiony fizycznogeograficzne. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-09-18].
  6. ↑ Jerzy Solon et al. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. „Geographia Polonica”. 2 (91). s. 143–170.
  7. 1 2 3 4 5 Wydawnictwo COMPASS: Mapa turystyczna gminy Zielonki. [dostęp 2021-09-14].
  8. 1 2 3 Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-09-18].
  9. ↑ Dziekanowice na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Formy ochrony przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-09-18].
  10. ↑ BIP Miasta Kraków - Mapki dzielnic. [dostęp 2021-09-18].
  11. ↑ Strona gminy Zielonki: struktura powierzchni wg sołectw. [dostęp 2021-09-18].
  12. ↑ Geoportal krajowy >> Warstwa: Państwowy Rejestr Granic. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-09-18].
  13. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 101.
  14. 1 2 Wyżga 2009 ↓, s. 79.
  15. ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 107.
  16. 1 2 Wyżga 2009 ↓, s. 135.
  17. 1 2 GUS Bank Danych Lokalnych - dane dla jednostek terytorialnych. [dostęp 2021-07-08].
  18. ↑ BIP gminy Zielonki - informacje o jednostkach pomocniczych. [dostęp 2021-07-07].
  19. 1 2 Kuratorium Oświaty w Krakowie - Rejestr Szkół i Placówek Oświatowych (dane na 31.05.2021). [dostęp 2021-09-10].
  20. ↑ Strona gminy Zielonki - Informacje o sieci szkół. [dostęp 2021-09-10].

Bibliografia

  • Mateusz Wyżga: W tej pięknej ziemi. Gmina Zielonki od średniowiecza do czasów współczesnych. Zielonki: Urząd Gminy Zielonki, Wydawnictwo Attyka, 2009. ISBN 978-83-926248-7-5.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.