Klasa | |
---|---|
Typ | |
Historia | |
Stocznia | |
Położenie stępki |
4 stycznia 1928 |
Wodowanie |
13 maja 1930 |
Marine nationale | |
Wejście do służby |
1 września 1932 |
Zatopiony |
9 listopada 1942 |
Dane taktyczno-techniczne | |
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
Długość |
64,4 m |
Szerokość |
6,2 m |
Zanurzenie |
4,3 m |
Zanurzenie testowe |
80 m |
Rodzaj kadłuba | |
Napęd | |
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1400 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM 2 śruby | |
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
Zasięg |
powierzchnia: 4000 Mm przy 10 w. |
Sensory | |
hydrofony | |
Uzbrojenie | |
1 działo kal. 75 mm, 1 wkm kal. 13,2 mm 9 torped | |
Wyrzutnie torpedowe |
6 × 550 mm |
Załoga |
41 |
Diane (NN4) – francuski dwukadłubowy okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z dziewięciu jednostek typu Diane. Okręt został zwodowany 13 maja 1930 roku w stoczni Chantiers et Ateliers Augustin Normand w Hawrze, a w skład Marine nationale wszedł 1 września 1932 roku. Jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. Po lądowaniu Aliantów w Afryce Północnej, 9 listopada 1942 roku okręt został samozatopiony w Oranie.
Projekt i budowa
„Diane” zamówiona została w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1926 roku[1][2]. Okręt, zaprojektowany przez Marie-Augustina Normanda i Fernanda Fenaux, należał do ulepszonej w stosunku do 600-tonowych typów Sirène, Ariane i Circé serii jednostek o wyporności 630 ton[3][4][uwaga 1]. Usunięto większość wad poprzedników: okręty charakteryzowały się wysoką manewrowością i krótkim czasem zanurzenia; poprawiono też warunki bytowe załóg[3].
„Diane” zbudowana została w stoczni Augustin Normand w Hawrze[4][6] . Stępkę okrętu położono 4 stycznia 1928 roku[7][uwaga 2], a zwodowany został 13 maja 1930 roku[3][4].
Dane taktyczno-techniczne
„Diane” była średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[3]. Długość między pionami wynosiła 64,4 metra, szerokość 6,2 metra i zanurzenie 4,3 metra[4][6][uwaga 3]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 571 ton, a w zanurzeniu 809 ton[3][4][uwaga 4]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa czterosuwowe silniki wysokoprężne Normand–Vickers o łącznej mocy 1400 KM[2][4][uwaga 5]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM[3][4]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 14 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[4][8][uwaga 6]. Zasięg wynosił 2300 Mm przy prędkości 13,5 węzła w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 10 węzłów) oraz 82 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[6][9][uwaga 7]. Zbiorniki paliwa mieściły 65 ton oleju napędowego[4][uwaga 8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów[6] .
Okręt wyposażony był w osiem wyrzutni torped: trzy stałe kalibru 550 mm na dziobie, jedną zewnętrzną kalibru 550 mm na rufie, podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 550 mm oraz podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 400 mm[3][6] . Łącznie okręt przenosił dziewięć torped, w tym siedem kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[6] . Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 75 mm L/35 M1928 oraz pojedynczy wielkokalibrowy karabin maszynowy Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][uwaga 9]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[6] .
Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 38 podoficerów i marynarzy[1][3][uwaga 10].
Służba
„Diane” weszła do służby w Marine nationale 1 września 1932 roku[7] . Jednostka otrzymała numer burtowy NN4[6] . W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, będąc jednostką flagową 14. dywizjonu 2. Flotylli okrętów podwodnych w Oranie (w skład którego wchodziły ponadto „Ariane”, „Danaé” i „Eurydice”)[10] . Dowódcą jednostki był w tym okresie kmdr ppor. R.H.J.L. Boyer-Resses[10] . 1 września 1939 roku „Diane” i „Ariane” wyszły z Cherbourga w rejs do Casablanki, docierając do portu przeznaczenia 9 września[10] . W czerwcu 1940 roku okręt znajdował się w składzie 14. dywizjonu, a jego dowódcą był nadal kmdr ppor. Boyer-Resses[11][12]. 10 czerwca, po wypowiedzeniu wojny przez Włochy jednostka opuściła bazę w Oranie, udając się na patrol w rejon Gibraltaru[13][14] . Na początku lipca, po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami, okręt znajdował się w Oranie[15] . W listopadzie 1940 roku rozbrojona „Diane” stacjonowała w Oranie[16] .
24 kwietnia 1941 roku do Oranu przybyły okręty podwodne „Antiope”, „Méduse” i „Orphée”, po czym dwa ostatnie zostały pod dozorem w porcie. Dzięki temu 10 maja w morze mogły wyjść „Diane”, „Eurydice”, „Antiope” oraz „Thétis” i w eskorcie torpedowca „La Bayonnaise” 14 maja dotarły do Tulonu[17][18] . W momencie ataku wojsk alianckich na znajdującą się pod kontrolą Vichy Syrię w czerwcu 1941 roku „Diane” oraz „Argonaute” miały zostać wysłane na pomoc walczącym francuskim oddziałom, jednak wobec szybkich postępów ofensywy Sprzymierzonych ich wyjście w morze odwołano[19].
8 listopada 1942 roku, w momencie desantu Aliantów na Oran „Diane” znajdowała się w porcie[20][21] . Następnego dnia, na rozkaz dowódcy bazy wiceadm. Rioulta okręt został zatopiony przez załogę w awanporcie, by uniknąć przejęcia przez wojska amerykańskie i zablokować wejście do Oranu[6][22].
Uwagi
- ↑ Także składającej się z trzech typów: Argonaute, Diane i Orion[5].
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 83 i Gogin 2020 ↓ podają, że stępkę okrętu położono w kwietniu 1927 roku.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że szerokość okrętu wynosiła 5,18 metra, a zanurzenie 3,91 metra.
- ↑ Identycznie podaje McMurtrie 1941 ↓, s. 193. Parkes 1934 ↓, s. 203 podaje wyporność nawodną od 558 do 571 ton, a podwodną 809 ton; Lipiński 1999 ↓, s. 540 podaje wyporność 571/787 ton, zaś Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 i Gogin 2020 ↓ podają 651/807 ton.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że moc silników wysokoprężnych wynosiła 1300 KM.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że okręt na powierzchni rozwijał prędkość 13,7 węzła, zaś w zanurzeniu 9,2 węzła.
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 203 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że zasięg nawodny wynosił 3000 Mm przy prędkości 10 węzłów, zaś podwodny 78 Mm przy prędkości 5 węzłów.
- ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że okręt zabierał 39 ton paliwa, zaś Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że zbiorniki miały pojemność 53 m³.
- ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że na okręcie zainstalowano karabin maszynowy kalibru 8 mm.
- ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podaje, że załoga okrętu liczyła 48 osób.
Przypisy
- 1 2 Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 83.
- 1 2 Parkes 1934 ↓, s. 203.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Fontenoy 2007 ↓, s. 191.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 275.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 191-192.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Gogin 2020 ↓.
- 1 2 Helgason 2020 ↓.
- ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 540.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82.
- 1 2 3 Kindell 1939 ↓.
- ↑ Kindell 1940a ↓.
- ↑ Franz 2016 ↓, s. 225.
- ↑ Kindell 1940b ↓.
- ↑ Rohwer 1940 ↓.
- ↑ Kindell 1940c ↓.
- ↑ Kindell 1940d ↓.
- ↑ Kindell 1941a ↓.
- ↑ Kindell 1941b ↓.
- ↑ Franz 2016 ↓, s. 329.
- ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 364.
- ↑ Rohwer 1942 ↓.
- ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 364-365.
Bibliografia
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: DIANE 2nd class submarines (1932-1934). Navypedia. [dostęp 2020-04-16]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: FR Diane. Allied Warships. [dostęp 2020-04-16]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-16]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-16]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 2 of 4) Saturday 8th – Friday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-16]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, JULY 1940 (Part 1 of 2) Monday 1st- Sunday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-16]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-16]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, April 1941 (Part 2 of 2) Tuesday 15th - Wednesday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-16]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, MAY 1941 (Part 1 of 2) Thursday 1st – Wednesday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-16]. (ang.).
- Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
- Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789–1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
- Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juni. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-04-16]. (niem.).
- Jürgen Rohwer: Seekrieg 1942, November. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-04-16]. (niem.).