Okręty podwodne typu Circé
Ilustracja
Kraj budowy

 Francja

Stocznia

Schneider, Chalon-sur-Saône

Zbudowane

4

Użytkownicy

 Marine nationale

Typ poprzedzający

Ariane

Typ następny

Redoutable

Służba w latach

1929-1943

Stracone

4

Uzbrojenie:
13 torped
1 działo kal. 75 mm
2 km kal. 8 mm
Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe
• rufowe
• zewnętrzne


4 x 550 mm
1 x 550 mm
2 x 550 mm

Załoga

41 oficerów i marynarzy

Wyporność:
• na powierzchni

615 ton

• w zanurzeniu

776 ton

Zanurzenie testowe

80 m

Długość

62,48 m

Szerokość

6,2 m

Zanurzenie

3,99 m

Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1250 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM
2 śruby
Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu


14 węzłów
7,5 węzła

Zasięg:
• na powierzchni

powierzchnia: 3500 Mm przy 9 w.
zanurzenie: 75 Mm przy 5 w.

Okręty podwodne typu Circé – francuskie okręty podwodne z okresu międzywojennego i II wojny światowej. W latach 1923–1930 w stoczni Schneider w Chalon-sur-Saône zbudowano cztery okręty tego typu. Jednostki weszły w skład Marine nationale w latach 1929–1930, służąc na Morzu Śródziemnym. Wszystkie wzięły udział w działaniach wojennych, między innymi w kampanii norweskiej, podczas której utracono „Doris”. Od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami pozostałe okręty znalazły się pod kontrolą rządu Vichy. 27 listopada 1942 roku „Thétis” została samozatopiona w Tulonie, a w grudniu „Circé” i „Calypso” zostały przejęte przez Niemców w Bizercie i przekazane Włochom. Okręty nie zdążyły wejść do służby w Regia Marina, gdyż „Calypso” została zatopiona w Bizercie przez alianckie samoloty w styczniu 1943 roku, a „Circé” została samozatopiona w tym samym porcie w maju tego roku.

Projekt i budowa

Okręty podwodne typu Circé zamówione zostały na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1922 roku[1][2]. Okręty, zaprojektowane przez inż. Jeana Simonota, zbliżone były wielkością i parametrami do typu Sirène[1][3]. Jednostki charakteryzowały się wysoką manewrowością i silnym uzbrojeniem, lecz miały zbyt długi czas zanurzenia, a ciasnota wnętrza powodowała trudności w obsłudze mechanizmów okrętowych przez załogę[3].

Wszystkie okręty typu Circé zbudowane zostały w stoczni Schneider w Chalon-sur-Saône[1][4]. Stępki okrętów położono w 1923 roku[2], zostały zwodowane w latach 1925–1927[1][3], a do służby w Marine nationale przyjęto je w latach 1929–1930[2]. Jednostki otrzymały numery burtowe Q125–Q126 i Q134–Q135.

Okręt Stocznia Początek budowy Wodowanie Wejście do służby
„Circé” (Q125) Schneider luty 1923 29 października 1925 czerwiec 1929
„Calypso” (Q126) 15 stycznia 1926
„Thétis” (Q134) lipiec 1923 30 czerwca 1927
„Doris” (Q135) 25 listopada 1927 1930

Dane taktyczno–techniczne

Okręty podwodne typu Circé były średniej wielkości okrętami podwodnymi o konstrukcji dwukadłubowej[1][3]. Długość całkowita wynosiła 62,48 metra, szerokość 6,2 metra i zanurzenie 3,99 metra[1][5]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 615 ton, a w zanurzeniu 776 ton[1][3][uwaga 1]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa dwusuwowe silniki wysokoprężne Schneider-Carels o łącznej mocy 1250 koni mechanicznych (KM)[1][3]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM[1][7]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 14 węzłów na powierzchni i 7,5 węzła w zanurzeniu[1][3]. Zasięg wynosił 3500 Mm przy prędkości 9 węzłów w położeniu nawodnym oraz 75 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą[3][5][uwaga 2]. Zbiorniki paliwa mieściły 60 ton oleju napędowego[1][2], a energia elektryczna magazynowana była w bateriach akumulatorów typu D liczących 140 – 144 ogniwa[7][8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś autonomiczność 20 dób[2][8].

Okręty wyposażone były w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: dwie wewnętrzne i dwie zewnętrzne na dziobie, jedną wewnętrzną na rufie oraz jeden podwójny obrotowy zewnętrzny aparat torpedowy za kioskiem, z łącznym zapasem 13 torped[1][3][uwaga 3]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kal. 75 mm L/35 M1925 oraz dwa karabiny maszynowe kal. 8 mm (2 x I)[2][3].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 3 oficerów oraz 38 podoficerów i marynarzy[1][4].

Służba

W momencie wybuchu II wojny światowej okręty pełniły służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 13. dywizjonu 5. eskadry 1. Flotylli okrętów podwodnych stacjonującej w Tulonie[9]. 28 marca 1940 roku wszystkie jednostki typu Circé wyszły z Oranu w konwoju 17.R, udając się przez Cieśninę Gibraltarską do Brestu[10]. Następnie okręty udały się do Harwich, by wspomóc Brytyjczyków w kampanii norweskiej[11][12]. 9 maja 1940 roku o godzinie 0:14 płynąca na powierzchni „Doris” została trafiona torpedą G7a wystrzeloną z dowodzonego przez por. mar. Wolfganga Lütha okrętu podwodnego U-9[13][14][uwaga 4]. Jednostka zatonęła w ciągu minuty na pozycji 52°48′N 3°49′E/52,800000 3,816667, pociągając za sobą śmierć 45 członków załogi (w tym trzech marynarzy Royal Navy)[14]. 17 maja „Circé” zderzyła się z francuskim okrętem podwodnym „La Sybille”, doznając uszkodzeń prawoburtowego silnika[15]. 25 maja „Circé” wraz z „Thétis” i okrętem-bazą okrętów podwodnych „Jules Verne” wyszły z Rosyth do Dundee, które osiągnęły bezpiecznie wieczorem (w morzu do mini-konwoju dołączyła jeszcze „Calypso”)[15]. 4 czerwca trzy pozostałe jednostki typu Circé (wraz z innymi francuskimi okrętami) udały się w rejs powrotny do Francji[16]. Po przybyciu do Brestu okręty były remontowane w tamtejszej stoczni[17]. 18 czerwca jednostki opuściły Brest, udając się do Casablanki[18]. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami okręty znalazły się pod kontrolą rządu Vichy[19]. Następnie „Circé” i „Calypso” zostały rozbrojone w Bizercie i na przełomie 1941 i 1942 roku wycofano je z czynnej służby[5][19]. 27 listopada 1942 roku, podczas ataku Niemców na Tulon, „Thétis” została samozatopiona[3][5]. Po rozpoczęciu przez Niemcy okupacji terenów podległych rządowi Vichy, 8 grudnia 1942 roku „Circé” i „Calypso” zostały przejęte przez Niemców w Bizercie i przekazane Włochom[1][20]. Jednostki nigdy nie weszły do służby w Regia Marina[3][20]. „Calypso” została zatopiona w Bizercie 30 stycznia 1943 roku w wyniku nalotu amerykańskiego i brytyjskiego lotnictwa[1][4][uwaga 5]. „Circé” natomiast została samozatopiona w Bizercie 6 maja 1943 roku, kilka dni przed kapitulacją wojsk Osi w Tunezji[21][22].

Uwagi

  1. ↑ Jane's Fighting Ships 1934 podaje wyporność 552/764 tony[6], J. Lipiński 552/765 ton[5], zaś Jane's Fighting Ships 1940 i Jane’s Fighting Ships of World War II – 552/785 ton[7][8].
  2. ↑ J. Labayle-Couhat i Navypedia podają, że zasięg 3500 Mm był osiągany przy prędkości 7,5 węzła[2][4].
  3. ↑ Według J. Labayle-Couhata okręty posiadały trzy wyrzutnie dziobowe, dwie rufowe i podwójną wyrzutnię zewnętrzną[4].
  4. ↑ P.E. Fontenoy podaje, że „Doris” została zatopiona 8 maja 1940 roku[3].
  5. ↑ P.E. Fontenoy podaje, że „Calypso” została zatopiona 20 stycznia 1943 roku[3], zaś J. Lipiński i A. Perepeczko twierdzą, że stało się to 31 stycznia 1943 roku[21][22].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 273.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 Ivan Gogin: CIRCÉ submarines (1929-1930). Navypedia. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 184.
  4. 1 2 3 4 5 Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: 1971, s. 79.
  5. 1 2 3 4 5 Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999, s. 540.
  6. ↑ Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: 1934, s. 204.
  7. 1 2 3 Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: 1941, s. 194.
  8. 1 2 3 Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 131.
  9. ↑ Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  10. ↑ Don Kindell: NAVAL EVENTS, MARCH 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Sunday 31st. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  11. ↑ Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL1940 (Part 2 of 4) Monday 8th - Sunday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  12. ↑ Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: 2014, s. 235.
  13. ↑ Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: 2014, s. 247.
  14. 1 2 Guðmundur Helgason: Doris (Q 135). uboat.net. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  15. 1 2 Don Kindell: NAVAL EVENTS, MAY 1940 (Part 3 of 4) Wednesday 15th – Tuesday 21st. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  16. ↑ Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 1 of 4) Saturday 1st – Friday 7th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  17. ↑ Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  18. ↑ Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 3 of 4) Saturday 15th - Friday 21st. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  19. 1 2 Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  20. 1 2 Ivan Gogin: FR117 ex-French medium submarine. Navypedia. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  21. 1 2 Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999, s. 656.
  22. 1 2 Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: 2014, s. 402.

Bibliografia

  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: CIRCÉ submarines (1929-1930). Navypedia. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  • Ivan Gogin: FR117 ex-French medium submarine. Navypedia. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Doris (Q 135). uboat.net. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  • Don Kindell: BRITISH and OTHER NAVIES DAY-BY-DAY. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-01]. (ang.).
  • Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
  • Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
  • Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
  • Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.