Cissus
Ilustracja
Cissus repens
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

winoroślowce

Rodzina

winoroślowate

Rodzaj

cissus

Nazwa systematyczna
Cissus L.
Sp. Pl. 117. 1 Mai 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

C. vitiginea L.[3]

Cissus, cisus (Cissus L.) – rodzaj roślin z rodziny winoroślowatych. Liczy około 350 gatunków rosnących w strefie tropikalnej na wszystkich kontynentach, z nielicznymi przedstawicielami w strefie klimatu podzwrotnikowego[4]. Są to rośliny przystosowane do życia w różnych środowiskach. Najczęściej spotyka się je w ekosystemach wilgotnych lasów, ale niektóre gatunki (np. C. quadrangularis, C. subaphylla) są sukulentami dostosowanymi do życia w bardzo suchym klimacie. Większość gatunków cissusów wytwarza niejadalne dla ludzi owoce, niemniej wykorzystywane są jako gatunki ozdobne zarówno w ogrodach jak i w warunkach domowych (np. cissus rombolistny, australijski, różnobarwny)[5][6] lub jako rośliny lecznicze i suplementy diety (C. verticillata, C. quadrangularis)[7].

Morfologia

Pokrój
Większość cissusów to pnącza o pędach drewniejących, wspinające się za pomocą wąsów czepnych. Mniej liczne gatunki rosną jako samodzielne krzewy lub są bylinami o zielonej i nabrzmiałej łodydze, pełzającej lub zagłębionej w gruncie[4]. Ich korzenie są nierzadko bulwiasto zgrubiałe[8].
Łodyga
Drewniejąca lub zielna, nierzadko czworokątna, czasem oskrzydlona. U sukulentów zgrubiała, z czworobocznymi międzywęźlami (np. C. quadrangularis, C. cactiformis). Podawane z rodzaju Cissus gatunki o grubych do 1 m łodygach wyodrębniane są w rodzaj Cyphostemma[4][9]. Z węzłów wyrastają czasem korzenie przybyszowe (silnie rozwinięte i tworzące swego rodzaju plecionkę u C. gongylodes), a zwłaszcza charakterystyczne dla winoroślowatych wąsy czepne[4]. Wąsy wyrastają z węzłów naprzeciw liści lub kwiatostanów, są pojedyncze lub na końcach rozwidlone[8].
Liście
Pojedyncze lub dłoniasto złożone, wyrastają naprzeciw kwiatostanów lub wąsów.
Kwiaty
Drobne, czterokrotne, zebrane w baldachokształtne kwiatostany. Kielich nagi, płatki korony wolne. Pręciki 4, słupek okazały, ze znamieniem niepodzielonym lub rozwidlonym[10].
Owoce
Kuliste lub owalne jagody zawierające 1 lub 2 nasiona[10].

Systematyka

Cissus duarteana
Cissus oblonga
Cissus subaphylla

Jeden z 14 rodzajów w obrębie podrodziny Viticoideae Eaton w rodzinie winoroślowatych (Vitaceae)[2].

Wybrane gatunki (nazwy zatwierdzone według The Plant List)[9]
  • Cissus acreensis Lombardi
  • Cissus acris (F.Muell.) Planch.
  • Cissus acuminata A.Gray
  • Cissus adamii Detoit
  • Cissus adeyana Masinde & L.E.Newton
  • Cissus adnata Roxb.
  • Cissus alata Jacq. – cissus rombolistny
  • Cissus albida Cambess.
  • Cissus albiporcata Masinde & L.E.Newton
  • Cissus amapaensis Lombardi
  • Cissus ambongensis Desc.
  • Cissus amoena Gilg & M.Brandt
  • Cissus anemonifolia Zipp. ex Miq.
  • Cissus angustata Ridl.
  • Cissus anisophylla Lombardi
  • Cissus annamicus Gagnep.
  • Cissus antandroy Desc.
  • Cissus antarctica Vent. – cissus australijski
  • Cissus anulata Desc.
  • Cissus apendiculata Lombardi
  • Cissus aphylla Chiov.
  • Cissus aphyllantha Gilg
  • Cissus apoensis Elmer
  • Cissus araguainensis Lombardi
  • Cissus aralioides (Welw. ex Baker) Planch.
  • Cissus arguta Hook.f.
  • Cissus aristata Blume
  • Cissus aristolochiifolia Planch.
  • Cissus aristolochioides Planch.
  • Cissus arnottiana B.V.Shetty & Par.Singh
  • Cissus assamica (M.A.Lawson) Craib
  • Cissus astrotrichus Gagnep.
  • Cissus atacorensis A.Chev.
  • Cissus aubertiana (Gage) P.Singh & B.V.Shetty
  • Cissus auricomus Desc.
  • Cissus austroyunnanensis Y.H.Li & Y.Zhang
  • Cissus bachmaensis Gagnep.
  • Cissus bahiensis Lombardi
  • Cissus barbeyana De Wild. & T.Durand
  • Cissus barteri (Baker) Planch.
  • Cissus bathyrhakodes Werderm.
  • Cissus bauerlenii Planch.
  • Cissus bequaertii Detoit
  • Cissus bicolor Domin
  • Cissus biformifolia Standl.
  • Cissus blanchetiana Planch.
  • Cissus blumeana Span.
  • Cissus boivinii Planch.
  • Cissus boliviana Lombardi
  • Cissus bosseri Desc.
  • Cissus bracteosa Lombardi
  • Cissus brevipes C.V.Morton & Standl.
  • Cissus cactiformis Gilg
  • Cissus cacuminis Standl.
  • Cissus caesia Afzel.
  • Cissus calcicola Craib
  • Cissus camiriensis Lombardi
  • Cissus campestris (Baker) Planch.
  • Cissus carrissoi Exell & Mendonça
  • Cissus cerasiformis (Teijsm. & Binn.) Planch.
  • Cissus clematidea (F.Muell.) Planch.
  • Cissus coccinea (Baker) Mart. ex Planch.
  • Cissus cochinchinensis Spreng.
  • Cissus colombiensis Lombardi
  • Cissus comosus Desc.
  • Cissus compressiflora Lombardi
  • Cissus conchigera Ridl.
  • Cissus convolvulacea Planch.
  • Cissus cornifolia (Baker) Planch.
  • Cissus corylifolia (Baker) Planch.
  • Cissus coursii Desc.
  • Cissus craibii Gagnep.
  • Cissus crusei Wild & R.B.Drumm.
  • Cissus cucumerifolia Planch.
  • Cissus cucurbitina Standl.
  • Cissus cuspidata Planch.
  • Cissus cussonioides Schinz
  • Cissus darik Miq.
  • Cissus dasyantha Gilg & M.Brandt
  • Cissus dealbata Bedd.
  • Cissus debilis (Baker) Planch.
  • Cissus decidua Lombardi
  • Cissus descoingsii Lombardi
  • Cissus dewevrei De Wild. & T.Durand
  • Cissus dichotoma Blume
  • Cissus diffusiflora (Baker) Planch.
  • Cissus dinklagei Gilg & M.Brandt
  • Cissus dissecta Craib
  • Cissus diversilobata C.A.Sm.
  • Cissus doeringii Gilg & M.Brandt
  • Cissus duarteana Cambess.
  • Cissus duboisii Dewit
  • Cissus egestosa Werderm.
  • Cissus ellenbeckii Gilg & M.Brandt
  • Cissus elongata Roxb.
  • Cissus erosa Rich.
  • Cissus evrardii Gagnep.
  • Cissus fanshawei Wild & R.B.Drumm.
  • Cissus farinosa Planch.
  • Cissus faucicola Wild & R.B.Drumm.
  • Cissus flaviflora Sprague
  • Cissus flavifolia Lombardi
  • Cissus flexuosa Turcz.
  • Cissus floribuuda (Baker) Planch.
  • Cissus forsteniana (Miq.) Planch.
  • Cissus fragilis E.Mey. ex Harv.
  • Cissus fuliginea Kunth
  • Cissus furcifera Chiov.
  • Cissus fusifolia Lombardi
  • Cissus gambianus Desc.
  • Cissus gardneri Thwaites
  • Cissus geniculata Blume
  • Cissus glandulosa J.F.Gmel.
  • Cissus glaucophylla Hook.f.
  • Cissus glaucotricha Lombardi
  • Cissus glossopetala (Baker) Suess.
  • Cissus glyptocarpa Thwaites
  • Cissus gongylodes (Baker) Burch. ex Baker
  • Cissus gossweileri Exell & Mendonça
  • Cissus gossypiifolia Standl.
  • Cissus goudotii Planch.
  • Cissus grandifolia Warb.
  • Cissus granulosa Ruiz & Pav.
  • Cissus grisea (Baker) Planch.
  • Cissus guerkeana (Büttner) T.Durand & Schinz
  • Cissus haematantha Miq.
  • Cissus hamaderohensis Radcl.-Sm.
  • Cissus hastata Miq.
  • Cissus heteroma Turcz.
  • Cissus heterophylla Poir.
  • Cissus heterotoma Turcz.
  • Cissus hexangularis Thorel ex Planch.
  • Cissus heyneana Planch.
  • Cissus hookeri Ridl.
  • Cissus humbertianus Desc.
  • Cissus humbertii Robyns & Lawalrée
  • Cissus hypoglauca A.Gray
  • Cissus incisa (Nutt.) Des Moul. ex S.Watson
  • Cissus integrifolia (Baker) Planch.
  • Cissus intermedia A.Rich.
  • Cissus inundata (Baker) Planch.
  • Cissus javalensis (Seem.) Planch.
  • Cissus javana DC. – cissus różnobarwny
  • Cissus kerrii Craib
  • Cissus koordersii (Backer) Amshoff
  • Cissus kouandeensis A.Chev.
  • Cissus kouilouensis Desc.
  • Cissus lamprophylla Gilg & M.Brandt
  • Cissus laneus Desc.
  • Cissus lanyuensis (C.E.Chang) F.Y.Lu
  • Cissus latifolia Lam.
  • Cissus lebrunii Dewit
  • Cissus leemansii Dewit
  • Cissus lemuricus Desc.
  • Cissus lenticellata (Baker) Suess.
  • Cissus leonardii Dewit
  • Cissus leucophlea (Scott-Elliot) Suess.
  • Cissus lineata Warb.
  • Cissus lonchiphylla Thwaites
  • Cissus longicymosa Lombardi
  • Cissus louisii Detoit
  • Cissus luzoniensis (Merr.) C.L.Li
  • Cissus macrobotrys Turcz.
  • Cissus macrophylla Jungh.
  • Cissus madecassa Desc.
  • Cissus marcanii Craib
  • Cissus mauritiana Desc.
  • Cissus megacarpa Lauterb.
  • Cissus mexicana Moç. & Sessé ex DC.
  • Cissus microcarpa Vahl
  • Cissus microdonta (Baker) Planch.
  • Cissus miegei Tchoumé
  • Cissus migeodii Verdc.
  • Cissus milnei Verdc.
  • Cissus mirabilis (Urb. & Ekman) Lombardi
  • Cissus modeccoides Planch.
  • Cissus morifolia Planch.
  • Cissus narinensis Lombardi
  • Cissus neei Croat
  • Cissus nervosa Planch.
  • Cissus nicaraguensis Lombardi
  • Cissus nigropilosa Dewit
  • Cissus nobilis Kuhlm.
  • Cissus nodosa Blume
  • Cissus novemfolia (Wall. ex Lawson) Planch.
  • Cissus nymphaeifolia (Welw. ex Baker) Planch.
  • Cissus obliqua Ruiz & Pav.
  • Cissus oblonga (Benth.) Planch.
  • Cissus oblongifolia Merr.
  • Cissus obovata Vahl
  • Cissus oliveri (Engl.) Gilg ex Engl.
  • Cissus oreophila Gilg & M.Brandt
  • Cissus osaensis Lombardi
  • Cissus oxyodonta (Baker) Desc.
  • Cissus pallida (Wight & Arn.) Planch.
  • Cissus palmata Poir.
  • Cissus palmatifida (Baker) Planch.
  • Cissus paniculata (Balf.f.) Planch.
  • Cissus paraensis Lombardi
  • Cissus parviflora Roem. & Schult.
  • Cissus patellicalyx Lombardi
  • Cissus paucinervia Lombardi
  • Cissus paullinifolia Vell.
  • Cissus peltata Turcz.
  • Cissus pentaclada Jackes
  • Cissus pentagona Roxb.
  • Cissus perrieri Desc.
  • Cissus peruviana Lombardi
  • Cissus petiolata Hook.f.
  • Cissus phymatocarpa Masinde & L.E.Newton
  • Cissus picardae Urb.
  • Cissus pileatus Desc.
  • Cissus pingtungensis S.S.Ying
  • Cissus pinnatifolia Lombardi
  • Cissus planchoniana Gilg
  • Cissus planchonii Gagnep.
  • Cissus platanifolia Carrière
  • Cissus pobeguini A.Chev.
  • Cissus poilanei Gagnep.
  • Cissus politus Desc.
  • Cissus polyantha Gilg & M.Brandt
  • Cissus polydactyla (Miq.) Planch.
  • Cissus populnea Guill. & Perr.
  • Cissus producta Afzel.
  • Cissus prunifera Desc.
  • Cissus pseudofuliginea Lombardi
  • Cissus pseudoguerkeana Verdc.
  • Cissus pseudopolyantha Mildbr.
  • Cissus pseudoverticillata Lombardi
  • Cissus psoralifolia (F.Muell.) Planch.
  • Cissus pteroclada Hayata
  • Cissus pubinervis Blume
  • Cissus pulcherrima Vell.
  • Cissus pynaertii De Wild.
  • Cissus quadrangularis L.
  • Cissus quadricornuta (Miq.) Hochr.
  • Cissus quarrei Dewit
  • Cissus quinquangularis Chiov.
  • Cissus reniformis Domin
  • Cissus repanda (Wight & Arn.) Vahl
  • Cissus repens Lam.
  • Cissus reticulata Blume ex Planch
  • Cissus retivenia Planch.
  • Cissus rhamnoidea Planch.
  • Cissus rheifolia Planch.
  • Cissus rhodotricha (Baker) Desc.
  • Cissus robinsonii (Ridl.) Craib
  • Cissus rondoensis Verdc.
  • Cissus rostrata (Miq.) Korth. ex Planch.
  • Cissus rotundifolia Vahl
  • Cissus rubiginosa (Welw. ex Baker) Planch.
  • Cissus rubricaulis Carrière
  • Cissus rubropilosa Lombardi
  • Cissus rufescens Guill. & Perr.
  • Cissus ruginosicarpus Desc.
  • Cissus ruspolii Gilg
  • Cissus sagittifer Desc.
  • Cissus saponaria (Benth.) Planch.
  • Cissus schmitzii Dewit
  • Cissus schumanniana Gilg
  • Cissus sciaphila Gilg
  • Cissus senegalensis Lavie
  • Cissus serroniana (Glaz.) Lombardi
  • Cissus serrulatifolia L.O.Williams
  • Cissus setulosa Diels & Gilg
  • Cissus siamica Planch.
  • Cissus silvestris Tchoumé
  • Cissus simsiana Roem. & Schult.
  • Cissus smithiana (Baker) Planch.
  • Cissus spectabilis Hochst. ex Planch.
  • Cissus spinosa Cambess.
  • Cissus stipulata Vell.
  • Cissus striata Ruiz & Pav. – cissus pasiasty
  • Cissus subaphylla (Balf.f.) Planch.
  • Cissus suberecta Bedd.
  • Cissus subhastata Gagnep.
  • Cissus subramanyamii B.V.Shetty & Par.Singh
  • Cissus subrhomboidea (Baker) Planch.
  • Cissus subtetragona Planch.
  • Cissus sue Gilg & M.Brandt
  • Cissus sulcicaulis (Baker) Planch.
  • Cissus sulfurosus Desc.
  • Cissus sumatrana Latiff
  • Cissus surinamensis Desc.
  • Cissus sylvicola Masinde & L.E.Newton
  • Cissus teysmannii Miq.
  • Cissus thalictrifolia Planch.
  • Cissus tiliacea Kunth
  • Cissus tiliiformis Desc.
  • Cissus timoriensis DC.
  • Cissus tinctoria Mart.
  • Cissus touraensis A.Chev.
  • Cissus trianae Planch.
  • Cissus trifoliata (L.) L.
  • Cissus trigona Willd. ex Schult. & Schult.f.
  • Cissus triloba (Lour.) Merr.
  • Cissus triternata Miq.
  • Cissus trothae Gilg & M.Brandt
  • Cissus tweedieana (Baker) Planch.
  • Cissus ulmifolia (Baker) Planch.
  • Cissus umbellata Lour.
  • Cissus ursina Lombardi
  • Cissus uvifer Afzel.
  • Cissus venezuelensis Steyerm.
  • Cissus verticillata (L.) Nicolson & C.E.Jarvis
  • Cissus vinosa Jackes
  • Cissus viridescens Ridl.
  • Cissus vitiginea L.
  • Cissus voanonala (Baker) Suess.
  • Cissus wallacei Verdc.
  • Cissus wellmanii Gilg & M.Brandt
  • Cissus welwitschii (Baker) Planch.
  • Cissus wenshanensis C.L.Li
  • Cissus woodrowii (Stapf ex Cooke) Santapau
  • Cissus wrightiana Planch.
  • Cissus xerophila Lombardi
  • Cissus youngii Exell & Mendonça
  • Cissus zombitsy Desc.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-01-31] (ang.).
  3. 1 2 Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2012-01-31]. (ang.).
  4. 1 2 3 4 Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 374. ISBN 83-7079-778-4.
  5. ↑ Zoja Litwin: Kwiaty doniczkowe. [dostęp 2012-01-30]. (pol.).
  6. ↑ Moritz Bürki, Marianne Fuchs: Leksykon roślin doniczkowych i balkonowych. Warszawa: Świat Książki, 2010, s. 96. ISBN 978-83-247-1838-2.
  7. ↑ Julius Oben i inni: The use of a Cissus quadrangularis formulation in the management of weight loss and metabolic syndrome. Lipids in Health and Disease, 2006-09-02. [dostęp 2012-01-30]. (ang.).
  8. 1 2 Cissus. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2012-01-31]. (ang.).
  9. 1 2 Cissus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-01-31]. (ang.).
  10. 1 2 Cissus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2012-01-31]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.