Alaksandr Aksionau

Аляксандр Аксёнаў

Pełne imię i nazwisko	Alaksandr Niczyparawicz Aksionau
Data i miejsce urodzenia	9 października 1924 Kuntorówka↗
Data śmierci	8 września 2009
Przewodniczący Rady Ministrów Białoruskiej SRR
Okres	od grudnia 1978 do 1983
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Białorusi
Minister spraw wewnętrznych Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej
Okres	od 1960 do 1965
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Białorusi
Nadzwyczajny i Pełnomocny Ambasador Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Okres	od 1983 do 1985
Poprzednik	Borys Aristow
Następca	Władimir Browikow
Deputowany do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR IV, V, VI, VIII, IX, X i XI kadencji
Okres	od 1955 do 1967
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Białorusi
Okres	od 1971 do 1983
Deputowany do Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich
Okres	od 1966 do 1984
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Białorusi
Okres	od 1986 do 1990
Odznaczenia

Alaksandr Niczyparawicz Aksionau (biał. Аляксандр Нічыпаравіч Аксёнаў^{[uwaga 1]}; ros. Александр Никифорович Аксёнов, Aleksandr Nikiforowicz Aksionow; ur. 9 października 1924 w Kuntorówce, zm. 8 września 2009) – radziecki polityk narodowości białoruskiej, w latach 1978–1983 premier Białoruskiej SRR, w latach 1960–1965 minister spraw wewnętrznych Białoruskiej SRR, w latach 1983–1985 ambasador ZSRR w Polsce, wieloletni parlamentarzysta Białoruskiej SRR i ZSRR.

Życiorys

Urodził się 9 października 1924 roku we wsi Kuntorówka, w powiecie homelskim guberni homelskiej Rosyjskiej FSRR, ZSRR^[1][2][3]. W 1941 roku ukończył Homelską Szkołę Pedagogiczną^[2]. Uczestniczył w walkach na froncie wschodnim II wojny światowej^[2]. Był dowódcą oddziału 49 Gwardyjskiej Dywizji Strzeleckiej, walczył na Froncie Stalingradzkim, gdzie został ciężko ranny^[4].

W 1944 roku został oddelegowany przez Komsomoł do pracy w obwodzie orenburskim Rosyjskiej FSRR i w obwodach baranowickim i grodzieńskim Białoruskiej SRR^{[uwaga 2][2][3]}. Pracował jako zastępca kierownika oddziału ds. pracy z młodzieżą szkolną i pionierami Baranowickiego Obwodowego Komitetu Leninowskiego Komunistycznego Związku Młodzieży Białorusi (LKZMB)^[4]. W 1945 roku wstąpił do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) (WKP(b))^[2]. Od 1953 roku pracował jako sekretarz, II sekretarz^[1][2][3], a od września 1954 roku^[2] – I sekretarz Komitetu Centralnego LKZMB. W 1957 roku ukończył Wyższą Szkołę Partyjną przy Komitecie Centralnym KPZR^[1][2][3]. W latach 1957–1959 był sekretarzem ogólnoradzieckiego Komsomołu. Od sierpnia^[2] 1959 roku był zastępcą przewodniczącego Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego Białoruskiej SRR (KGB) przy Radzie Ministrów Białoruskiej SRR. W latach 1960–1965 pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych Białoruskiej SRR. Od 1965 roku pracował jako I sekretarz Witebskiego Komitetu Obwodowego Komunistycznej Partii Białorusi (KPB)^[1][2][3]. Od grudnia 1978^[2] do 1983 roku^[4] pełnił funkcję przewodniczącego Rady Ministrów Białoruskiej SRR. W latach 1983–1985 był Nadzwyczajnym i Pełnomocnym Ambasadorem ZSRR w Polsce. W latach 1985–1989 pracował jako przewodniczący Państwowego Komitetu ZSRR ds. Telewizji i Radia^[1][2][3].

Wielokrotnie sprawował funkcje parlamentarne. W latach 1955–1967 i 1971–1983 był deputowanym do Rady Najwyższej Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej IV, V, VI, VIII, IX, X i XI kadencji. W latach 1966–1984 i 1986–1990 był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR. W latach 1975–1983 pełnił funkcję członka Prezydium Rady Najwyższej Białoruskiej SRR^[5][2][3]. Pełnił także przez wiele lat funkcje kierownicze w partii komunistycznej. W latach 1976–1990 był członkiem Komitetu Centralnego KPZR, w latach 1956–1986 – członkiem Komitetu Centralnego KPB. W latach 1956–1960 był kandydatem na członka Biura Komitetu Centralnego KPB, w latach 1971–1983 – członkiem tego biura^[2]. Od 1971 roku pełnił funkcję II sekretarza Komitetu Centralnego KPB^[1][2]. W 1989 roku^[2] przeszedł w stan spoczynku, powrócił do Białoruskiej SRR i nie brał więcej udziału w życiu politycznym^[1]. Zmarł 8 września 2009 roku. Wyrazy współczucia rodzinie przekazał przywódca Białorusi Alaksandr Łukaszenka^[4].

Oceny

Zdaniem autorów książki Kto jest kim w Białorusi, Alaksandr Aksionau zasiadając na stanowisku przewodniczącego Państwowego Komitetu ds. Radia i Telewizji ZSRR sprzyjał demokratyzacji telewizji^[1].

Odznaczenia

• trzy Ordery Lenina (ZSRR);
• Order Rewolucji Październikowej (ZSRR);
• dwa Ordery Czerwonego Sztandaru Pracy (ZSRR);
• Order Sławy III klasy;
• Order Wojny Ojczyźnianej I klasy;
• medale;
• Gramoty Pochwalne Rady Najwyższej Białoruskiej SRR i Rady Ministrów Białorusi^[4].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Аксёнаў Аляксандр Нічыпаравіч. W: Рэдкал.: М. В. Біч і інш.: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. T. 1: А — Беліца. Mińsk: „Biełaruskaja Encykłapiedyja” im. Piatrusia Brouki, 1993, s. 84. ISBN 5-85700-074-2. (biał.).
• Аксёнаў Аляксандр Нічыпаравіч. W: Рэдкал.: Г.П.Пашкоў і інш.: Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. T. 1: А — Аршын. Mińsk: Biełaruskaja Encykłapiedyja, 1996, s. 205. ISBN 985-11-0036-6. (biał.).
• Centrum Naukowo-Analityczne „Białoruska Perspektywa”: Kto jest kim w Białorusi. Białystok: Podlaski Instytut Wydawniczy, 2000, seria: Biblioteka Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Białoruś. ISBN 83-913780-0-4.