Rozpad promieniotwórczy | Rodzaj promieniowania jądrowego |
Rozpad beta – neutron w niestabilnym jądrze rozpada się na proton i elektron. Elektron zostaje wyrzucony poza jądro,a proton pozostaje w jądrze, co powoduje, że przekształca się ono w jądro innego pierwiastka o liczbie atomowej Z większej o jeden. Przykładowo: Nietrwały izotop siarki o liczbie atomowej Z = 16 przekształca się w pierwiastek o liczbie atomowej Z = 17, którym jest trwały chlor. |
Promieniowanie beta jest strumieniem szybkich elektronów wysyłanych przez niestabilne jądra promieniotwórczego pierwiastka, mogących przenikać przez folię aluminiową o grubości kilku milimetrów lub wniknąć w tkankę organizmów żywych na głębokość około 1 cm. |
Rozpad alfa – z niestabilnego jądra zostaje wyrzucone jądro helu, to znaczy cząstka alfa składająca się z połączonych ze sobą dwóch protonów i dwóch neutronów. W wyniku tego powstaje jądro innego pierwiastka o liczbie atomowej Z mniejszej o dwa i liczbie masowej A mniejszej o cztery. Przykładowo: Promieniotwórcze jądro polonu emitując cząstkę alfa przekształca się w trwały ołów. |
Promieniowanie alfa jest strumieniem jąder helu (cząstek α). Jest to promieniowanie o niewielkiej przenikliwości, które może być zatrzymane nawet przez kartkę papieru. |
Promieniowanie gamma Nukleony w jądrze mają pewną swobodę ruchu i mogą się znajdować w różnych stanach energetycznych. Na skutek wyrzucenia z jądra cząstki α lub β mogą się znaleźć w stanie wzbudzonym. Wracając do stanu podstawowego wypromieniowują kwant promieniowania o bardzo dużej energii. Jest to foton promieniowania gamma. Promieniowanie gamma jest najbardziej szkodliwym dla życia i najbardziej energetycznym promieniowaniem elektromagnetycznym, jakie znamy. Zatrzymać go mogą osłony ołowiane o grubości kilkunastu cm. |
Promieniowanie jądrowe towarzyszy nam na co dzień, gdyż jest wynikiem naturalnych rozpadów promieniotwórczych. Ludzie potrafią uzyskiwać w sposób sztuczny pierwiastki promieniotwórcze, bombardując trwałe jądra wysokoenergetycznymi cząstkami, takimi jak: protony, neutrony, cząstki alfa i jądra ciężkich pierwiastków. Uzyskaną w ten sposób promieniotwórczość nazywamy promieniotwórczością sztuczną. Wszystkie otrzymane przez ludzi izotopy są promieniotwórcze. Sztuczne pierwiastki promieniotwórcze są obecnie wytwarzane w dużych ilościach na potrzeby przemysłu, rolnictwa, elektroniki, geologii, nauki, a przede wszystkim na potrzeby medycyny.