Prawo międzynarodowe

Określa system norm prawnych regulujących wzajemne stosunki pomiędzy państwami. Obowiązuje ono wszystkie państwa należące do społeczności międzynarodowej i tworzone jest poprzez umowy zawierane między państwami. Umowy takie mogą mieć różny charakter. Mogą to być umowy dwustronne,np. traktaty handlowe, pakty o nawiązaniu stosunków dyplomatycznych i wzajemnej przyjaźni lub wielostronne, czyli zawierane pomiędzy grupą państw, np. Traktat Paryski, Pakt Ligi Narodów czy Traktat z Maastricht. Współcześnie dominują umowy wielostronne,przygotowywane najczęściej przez organizacje międzynarodowe.

Ze względu na zakres prawa międzynarodowego możemy wyróżnić prawo europejskie jako prawo obowiązujące na terenie Wspólnoty Europejskiej. Prawo to jest tworzone przez organizacje o zasięgu europejskim, np. Radę Europy i Wspólnotę Europejską. Źródłami prawa europejskiego są traktaty założycielskie Wspólnoty Europejskiej, porozumienia międzynarodowe, porozumienia między państwami członkowskimi, orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości czy akty prawne instytucji wspólnotowych. Źródła prawa europejskiego prezentuje poniższa tabela.

Prawo europejskie nie zajmuje się wszystkimi dziedzinami. Wiele kwestii w zakresie prawa cywilnego, karnego czy administracyjnego jest rozstrzyganych przez prawa krajowe państw należących do wspólnoty. Sprawa rozgraniczenia nadrzędności prawa wspólnotowego nad krajowym nie została zapisana w żadnym z dokumentów założycielskich stanowiących źródła prawa europejskiego, a została rozstrzygnięta dopiero postanowieniem Trybunału Sprawiedliwości. Orzeczenia Trybunału wskazywały, że państwa członkowskie Wspólnoty powinny realizować prawo wspólnotowe. Interpretacja ta oznacza, że w dziedzinach regulowanych przez prawo wspólnotowe prawo krajowe powinno zostać do niego dostosowane. Dotyczy to również prawa konstytucyjnego.