Atmosfera

Atmosferą nazywamy powłokę gazową otaczającą Ziemię ze wszystkich stron. Składa się ona z mieszaniny gazów nazywanej powietrzem. Oddziaływanie siły grawitacji powoduje, że większość powietrza znajduje się w dolnej, przypowierzchniowej warstwie atmosfery. Grubość atmosfery jest trudna do określenia – wraz ze wzrostem wysokości atmosfera stopniowo rozrzedza się i bez wyraźnej granicy przechodzi w przestrzeń międzyplanetarną.
Atmosfera ziemska składa się głównie z azotu (78,084%), tlenu (20,946), argonu (0,934) oraz neonu, helu, metanu, kryptonu i wodoru. Są to tzw. stałe składniki powietrza atmosferycznego. Do składników zmiennych, któryczawartość zmienia się (zarówno w przestrzeni, jak i w czasie) nad poszczególnymi obszarami Ziemi, należą: para wodna, dwutlenek węgla, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, ozon oraz różne składniki organiczne (bakterie, pyłki roślin itp.) i mineralne (pyły pochodzenia naturalnego i antropogenicznego, cząsteczki soli itp.). Skład atmosfery, odbiegający silnie o składu atmosfer innych planet, uwarunkował powstanie życia organicznego, opartego na strukturach białkowych.
Warunki fizyczne (przede wszystkim ciśnienie, temperatura, wilgotność,stopień ruchliwości powietrza i in.) zmieniają się wraz ze wzrostem wysokości. Zmienność ta stała się podstawą do wyróżnienia w obrębie atmosfery kolejnych warstw, zwanych sferami, oddzielonych od siebie pauzami. Kolejno, licząc od powierzchni Ziemi, występują: troposfera, tropopauza, stratosfera, stratopauza, mezosfera, mezopauza, termosfera i egzosfera.
Badaniem zjawisk i procesów fizycznych zachodzących w atmosferze zajmuje się meteorologia. Największy wpływ na funkcjonowanie geosystemu kuli ziemskiej mają zjawiska zachodzące w troposferze.Ogół zjawisk fizycznych, którym podlega troposfera w określonym czasie i miejscu, nosi nazwę pogody. Pogoda ulega ciągłym zmianom zarówno w czasie (dlatego niekiedy definiujemy ją jako chwilowy stan atmosfery) oraz w przestrzeni (dlatego określamy ją dla niewielkiego na ogół obszaru).

Chcąc określić pogodę, czynimy to poprzez obserwację i pomiary zachodzących w atmosferze zjawisk. Określamy je jako elementy meteorologiczne lub składniki pogody. Do najważniejszych z nich należą: ciśnienie atmosferyczne, temperatura powietrza, wilgotność powietrza, zachmurzenie, opady oraz prędkość i kierunek wiatru.
Dla życia i gospodarki człowieka podstawowe znaczenie ma prognozowanie pogody. Prognozowaniem pogody zajmuje się odrębna dziedzina meteorologii – synoptyka.