Urodził się w rodzinie mieszkającej w kołchozie. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Łomonosowa w Moskwie. Od 1952 działacz KPZR, 1970–78 I sekretarz Staropolskiego Krajowego Komitetu KPZR, od 1978 sekretarz ds. rolnictwa w KCKPZR, od 1980 członek Biura Politycznego, w latach 1985–91 sekretarz generalny KC KPZR. Prowadził politykę wyrażoną w hasłach: „pierestrojka” (przebudowa systemu gospodarczego i życia społecznego) oraz „głasnost” (jawność życia politycznego). W 1989 wycofał wojska radzieckie z Afganistanu, zaakceptował przemiany demokratyczne w 1989 w krajach satelickich ZSRR, w 1990 zgodził się na zjednoczenie Niemiec. Jego reformy doprowadziły do zaostrzenia kryzysu gospodarczego, wzrostu niepodległościowych ruchów narodowych i w efekcie likwidacji ZSRR. Od 1990 prezydent ZSRR. Po puczu G. Janajewa w 1991 ustąpił z funkcji partyjnych i zgodził się na rozwiązanie KPZR. Po rozwiązaniu ZSRR i utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw w 1991 ustąpił ze stanowiska prezydenta nieistniejącego już państwa. Twórca i od 1992 dyrektor Instytutu Politycznego w Moskwie. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1990.
Związek Radziecki stał się zakładnikiem politycznych wojen toczonych na wewnętrzny użytek.
Michaił Gorbaczow