Do środków służących zachowaniu czystości powietrza, wody i ochrony gleby należą:
– ograniczenie emisji szkodliwych substancji;
– wprowadzenie technologii, w których powstaje mało odpadów;
– poprawa jakości paliw samochodowych;
– stosowanie alternatywnych źródeł energii;
– instalacja urządzeń oczyszczających powietrze, oczyszczanie ścieków, bezpieczne składowanie odpadów;
– odpowiednia lokalizacja źródeł emisji i tworzenie ochronnych pasów zieleni;
– racjonalne nawożenie i stosowanie pestycydów;
– właściwe zmianowanie gleby i zapobieganie jej erozji przez odpowiednie zabiegi agrotechniczne, nasadzenia śródpolne i budowę wałów przeciwpowodziowych;
– budowa zbiorników retencyjnych, odpowiednie stosowanie zabiegów melioracyjnych;
– rekultywacja gleby;
– produkcja żywności przez rolnictwo ekologiczne;
– racjonalna gospodarka przestrzenna;
– ochrona wód morskich.
Ochrona przyrody obejmuje różnorodne działania, które mają na celu zachowanie, przywrócenie oraz właściwe użytkowanie zasobów przyrody. Polega na prowadzeniu ochrony zasobów przyrody, racjonalnym ich użytkowaniu oraz ochronie planistycznej, biocenotycznej i konserwatorskiej.
– Ochrona planistyczna ma na celu tak planować konieczną działalność człowieka, aby zminimalizować jej szkodliwy wpływ na środowisko przyrodnicze oraz racjonalnie gospodarować zasobami.
– Ochrona biocenotyczna dąży do zachowania zależności między organizmami oraz organizmami a środowiskiem w obrębie ekosystemu.
– Ochrona konserwatorska umożliwia zachowanie różnorodności biologicznej na poziomie genetycznym, gatunkowym oraz siedliskowym i ekosystemowym. Obiektami chronionymi mogą być pojedyncze gatunki oraz określone obszary.
Stąd do form ochrony konserwatorskiej należy:
– tworzenie obszarów chronionych, takich jak: parki narodowe, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, oraz rezerwatów biosfery;
– ochrona gatunkowa zagrożonych wyginięciem gatunków;
– objęcie ochroną pojedynczych obiektów stanowiących tzw. pomniki przyrody (np. drzewa, głazy, skały, jaskinie, źródła) lub tworzenie stanowisk dokumentacyjnych (obejmują np. formacje geologiczne);
– wprowadzenie okresów ochronnych zwierzyny łownej, limitów i wymiarów ochronnych ryb;
– tworzenie zespołów przyrodniczo-krajobrazowych;
– ochrona lasów;
– ochrona tzw. użytków ekologicznych (np. bagna, starorzecza, kępy drzew, wydmy, oczka wodne).
Celem wszystkich działań w zakresie ochrony środowiska i przyrody jest ochrona życia na Ziemi i pogodzenie rozwoju cywilizacji ludzkiej z rozwojem ekologicznym, czyli zrównoważony rozwój.
Rozmieszczenie parków narodowych w Polsce