1. ‘organ wymiaru sprawiedliwości’; 2. ‘proces, rozprawa sądowa’; 3. ‘pogląd, zdanie, opinia’.
Pochodzenie:
Od XIV w.; ogsłow. (por. np. czes. soud ‘sąd; proces; zdanie, opinia’, ros. sud ‘sąd’) < psłow. *sądъ ‘zdanie, pogląd, opinia; rozprawa sądowa; ci, którzy osądzają, sąd’ pochodzącego od pie. *som-dho- ‘zestawienie, złożenie razem, złączenie’ > ‘składanie myśli, wyciąganie wniosków, ustalanie zdania’ > ‘osądzanie kogoś, rozprawa sądowa’ > ‘ci, którzy osądzają kogoś, rozstrzygają spory’.
Źródło
Sędzia – wyraz polski, starożytny. Sędziowie zastępowali książąt i królów piastowskich w sądzeniu spraw. W statutach Kazimierza Wielkiego znajdujemy sędziego w dzisiejszem pojęciu, jako przewodniczącego sądowi. Wojewodowie i kasztelani mieli do sądzenia także swoich zastępców, czyli sędziów. Z czasem więc każda ziemia miała dla swojej potrzeby: sędziego, podsędka i pisarza ziemskiego. W mianowaniu ich władza królewska została ograniczona w ten sposób, jak pisze Kromer, „że szlachta tego województwa, gdzie jeden z tych trzech urzędów zawakuje, zjechawszy się, obiera pod przewodnictwem wojewody trzech ojców ze szlachty, z których król jednego, wedle swej woli, na osierocony urząd naznacza”. Krasicki pisze w XVIII w.: „Sędziego ziemskiego wybierał sejmik elekcyjny. Można było być pierwej sędzią grodzkim, potem ziemskim”.
Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, 1900-1903
poleca
b/d
poleca
b/d
poleca
b/d
poleca
b/d
sądzić
1. ‘sprawować sąd’; 2. ‘oceniać, osądzać’; 3. ‘być zdania, uważać, mniemać’; od XIV w.; ogsłow. < psłow. *sąditi ‘wyrażać zdanie, oceniać, osądzać; sprawować sąd’ – czasownik odrzeczownikowy od psłow. *sądъ; w stpol. występowała również postać sędzić
poleca
b/d
sędzia
‘osoba powołana do rozsądzania sporów, wymierzania sprawiedliwości’; od XV w.; ogsłow. < psłow. *sędьji ‘sędzia’ – nazwa wykonawcy czynności utworzona od psłow. czasownika *sąditi ‘wyrażać zdanie, oceniać osądzać; sprawować sąd’
Podobne teksty:
Materiał opracowany przez eksperta
Spis treści
- Sąd