człowieczy

Inherited from Proto-Slavic *čьlověčьjь. By surface analysis, człowiek +‎ -y. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /t͡ʃʲɫɔvjɛt͡ʃʲɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /t͡ʃʲɫɔvjɛt͡ʃʲɨ/

człowieczy (not comparable)

1. (relational) human

   Synonyms: człeczy, człowiecki

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 75, 10:

     Mislene czlowecze spowadacz se bødze tobe (cogitatio hominis confitebitur tibi)

     [Myślenie człowiecze spowiadać sie będzie tobie (cogitatio hominis confitebitur tibi)]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 59, 12:

     Day nam pomocz z zamøtka, bo proszne zbawene czlowecze (quia vana salus hominis)

     [Daj nam pomoc z zamętka, bo prozne zbawienie człowiecze (quia vana salus hominisa)]

   • 1922 [14th century], Jan Łoś, editor, Początki piśmiennictwa polskiego. (Przegląd zabytków językowych)‎, page 233:

     Bog rzekl: Syn czloweczi przy[szedł niemocne] oszdrowicz

     [Bog rzekł: Syn Człowieczy przy[szedł niemocne] ozdrowić]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 21:

     Bąndzeli plynyenye rzeki oth wlostnego byegv przes oprawyenye czlowyeczee odwroczono (si fluxus fluminis a proprio meatu per reparationem hominis retrahatur)

     [Będzieli płynienie rzeki ot włostnego biegu przez oprawienie człowiecze odwrocono (si fluxus fluminis a proprio meatu per reparationem hominis retrahatur)]

   • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎, Krakow, Brodnia, page 84b:

     Wszpomyonąl pan bog wszechmogaczy na rodzay czlowyeczy

     [Wspomionął Pan Bog wszechmogący na rodzaj człowieczy]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, section 1,4:

     Potem Adam poznal czyelestnye Gewø, swø zonø, gdisz to poczøla y urodzyla Kayma a rzekøcz: Mam od boga plod czlowyeczy (possedi hominem per deum)

     [Potem Adam poznał cielestnie Jewę swą żonę, j[d]iż to poczęła i urodziła Kaima a rzekąc: "Mam od Boga płod człowieczy" (possedi hominem per Deum)]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 4, 6:

     Potem szø znydø w czyeleszenstwye syn[owie] boszy s szyostramy czlowyeczymy (postquam enim ingressi sunt filii dei ad filias hominum)

     [Potem się znidą w cielesieństwie syn[owie] boży z siostrami człowieczymi (postquam enim ingressi sunt filii dei ad filias hominum)]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎, Greater Poland, page 54 arg:

     Ten ps[alm] powyada, yze Xpus bog przed wyekyem od czlowyeczego vczedlnyka przeradnego przedan yest

     [Ten ps[alm] powiada, iże Krystus Bog przed wiekiem od człowieczego uczedlnika przeradnego przedan jest]

2. humane; fit for a person; honest; decent

   Synonym: człowieczeński

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Ath 30:

     Bog gest... swirchowany czlowek, od dvsze rozvmne y czloweczego czala sącz (deus est... perfectus homo, ex anima rationali et humana carne subsistens)

     [Bog jest..., swirchowany człowiek od dusze rozumne i człowieczego ciała sąc (deus est... perfectus homo, ex anima rationali et humana carne subsistens)]

• Polish: człowieczy

• Bańkowski, Andrzej (2000) “człowieczy”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “człowieczy”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• IPA^(key): /t͡ʂwɔˈvjɛ.t͡ʂɨ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /t͡ʂɫɔˈvjɛ.t͡ʂɨ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ɛt͡ʂɨ
• Syllabification: czło‧wie‧czy

człowieczy (not comparable, no derived adverb)

1. (relational, literary) human

   Synonym: ludzki

• człowieczy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• człowieczy in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “człowieczy”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “CZŁOWIECZY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 28.02.2019
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “człowieczy”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “człowieczy”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “człowieczy”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 1, Warsaw, page 393