बुद्ध
Hindi
Pronunciation
- (Delhi Hindi) IPA(key): /bʊd̪d̪ʱ/, [bʊd̪(ː)ʱ]
Declension
Derived terms
- बौद्ध धर्म (bauddh dharm)
Nepali
Declension
| Declension of बुद्ध | |||
|---|---|---|---|
| Singular | |||
| nominative | बुद्ध [bud̪̚d̪ʱʌ] | ||
| accusative | बुद्धलाई [bud̪̚d̪ʱʌläi] | ||
| instrumental/ergative | बुद्धले [bud̪̚d̪ʱʌle] | ||
| dative | बुद्धलाई [bud̪̚d̪ʱʌläi] | ||
| ablative | बुद्धबाट [bud̪̚d̪ʱʌbäʈʌ] | ||
| genitive | बुद्धको [bud̪̚d̪ʱʌko] | ||
| locative | बुद्धमा [bud̪̚d̪ʱʌmä] | ||
Notes:
| |||
Pali
Alternative forms
Adjective
बुद्ध
Declension
Declension table of "बुद्ध" (masculine)
| Case \ Number | Singular | Plural |
|---|---|---|
| Nominative (first) | बुद्धो (buddho) | बुद्धा (buddhā) |
| Accusative (second) | बुद्धं (buddhaṃ) | बुद्धे (buddhe) |
| Instrumental (third) | बुद्धेन (buddhena) | बुद्धेहि (buddhehi) or बुद्धेभि (buddhebhi) |
| Dative (fourth) | बुद्धस्स (buddhassa) or बुद्धाय (buddhāya) or बुद्धत्थं (buddhatthaṃ) | बुद्धानं (buddhānaṃ) |
| Ablative (fifth) | बुद्धस्मा (buddhasmā) or बुद्धम्हा (buddhamhā) or बुद्धा (buddhā) | बुद्धेहि (buddhehi) or बुद्धेभि (buddhebhi) |
| Genitive (sixth) | बुद्धस्स (buddhassa) | बुद्धानं (buddhānaṃ) |
| Locative (seventh) | बुद्धस्मिं (buddhasmiṃ) or बुद्धम्हि (buddhamhi) or बुद्धे (buddhe) | बुद्धेसु (buddhesu) |
| Vocative (calling) | बुद्ध (buddha) | बुद्धा (buddhā) |
Declension table of "बुद्धा" (feminine)
| Case \ Number | Singular | Plural |
|---|---|---|
| Nominative (first) | बुद्धा (buddhā) | बुद्धायो (buddhāyo) or बुद्धा (buddhā) |
| Accusative (second) | बुद्धं (buddhaṃ) | बुद्धायो (buddhāyo) or बुद्धा (buddhā) |
| Instrumental (third) | बुद्धाय (buddhāya) | बुद्धाहि (buddhāhi) or बुद्धाभि (buddhābhi) |
| Dative (fourth) | बुद्धाय (buddhāya) | बुद्धानं (buddhānaṃ) |
| Ablative (fifth) | बुद्धाय (buddhāya) | बुद्धाहि (buddhāhi) or बुद्धाभि (buddhābhi) |
| Genitive (sixth) | बुद्धाय (buddhāya) | बुद्धानं (buddhānaṃ) |
| Locative (seventh) | बुद्धाय (buddhāya) or बुद्धायं (buddhāyaṃ) | बुद्धासु (buddhāsu) |
| Vocative (calling) | बुद्धे (buddhe) | बुद्धायो (buddhāyo) or बुद्धा (buddhā) |
Declension table of "बुद्ध" (neuter)
| Case \ Number | Singular | Plural |
|---|---|---|
| Nominative (first) | बुद्धं (buddhaṃ) | बुद्धानि (buddhāni) |
| Accusative (second) | बुद्धं (buddhaṃ) | बुद्धानि (buddhāni) |
| Instrumental (third) | बुद्धेन (buddhena) | बुद्धेहि (buddhehi) or बुद्धेभि (buddhebhi) |
| Dative (fourth) | बुद्धस्स (buddhassa) or बुद्धाय (buddhāya) or बुद्धत्थं (buddhatthaṃ) | बुद्धानं (buddhānaṃ) |
| Ablative (fifth) | बुद्धस्मा (buddhasmā) or बुद्धम्हा (buddhamhā) or बुद्धा (buddhā) | बुद्धेहि (buddhehi) or बुद्धेभि (buddhebhi) |
| Genitive (sixth) | बुद्धस्स (buddhassa) | बुद्धानं (buddhānaṃ) |
| Locative (seventh) | बुद्धस्मिं (buddhasmiṃ) or बुद्धम्हि (buddhamhi) or बुद्धे (buddhe) | बुद्धेसु (buddhesu) |
| Vocative (calling) | बुद्ध (buddha) | बुद्धानि (buddhāni) |
Sanskrit
Alternative forms
Alternative scripts
- বুদ্ধ (Assamese script)
- ᬩᬸᬤ᭄ᬥ (Balinese script)
- বুদ্ধ (Bengali script)
- 𑰤𑰲𑰟𑰿𑰠 (Bhaiksuki script)
- 𑀩𑀼𑀤𑁆𑀥 (Brahmi script)
- ဗုဒ္ဓ (Burmese script)
- બુદ્ધ (Gujarati script)
- ਬੁਦ੍ਧ (Gurmukhi script)
- 𑌬𑍁𑌦𑍍𑌧 (Grantha script)
- ꦧꦸꦢ꧀ꦣ (Javanese script)
- 𑂥𑂳𑂠𑂹𑂡 (Kaithi script)
- ಬುದ್ಧ (Kannada script)
- ពុទ្ធ or វុទ្ធ (Khmer script)
- ພຸທ຺ຘ (Lao script)
- ബുദ്ധ (Malayalam script)
- ᠪᡠᡩᢡᠠ (Manchu script)
- 𑘤𑘳𑘟𑘿𑘠 (Modi script)
- ᠪᠤᢑᢑᠾᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧄𑧔𑦿𑧠𑧀 (Nandinagari script)
- 𑐧𑐸𑐡𑑂𑐢 (Newa script)
- ବୁଦ୍ଧ (Odia script)
- ꢨꢸꢣ꣄ꢤ (Saurashtra script)
- 𑆧𑆶𑆢𑇀𑆣 (Sharada script)
- 𑖤𑖲𑖟𑖿𑖠 (Siddham script)
- බුද්ධ or බුද්ධ (Sinhalese script)
- 𑩲𑩒𑩭 𑪙𑩮 (Soyombo script)
- 𑚠𑚰𑚛𑚶𑚜 (Takri script)
- பு³த்³த⁴ (Tamil script)
- బుద్ధ (Telugu script)
- พุทฺธ (Thai script)
- བུ་དྡྷ (Tibetan script)
- 𑒥𑒳𑒠𑓂𑒡 (Tirhuta script)
- 𑨠𑨃𑨛𑩇𑨜 (Zanabazar Square script)
Etymology
From Proto-Indo-Aryan *buddʰás, from Proto-Indo-Iranian *bʰudᶻdʰás, from Proto-Indo-European *bʰudʰtós (“awake, aware”). Cognate with Ancient Greek πυστός (pustós), Avestan 𐬠𐬎𐬯𐬙𐬀 (busta). Synchronically analyzable as the past participle of the root बुध् (budh, “wake”).
This is one of the main examples of Bartholomae's law.
Pronunciation
Adjective
बुद्ध • (buddhá) stem
- awake
- enlightened, conscious, intelligent, clever, wise
- Antonym: मूढ (mūḍhá)
Declension
| Masculine a-stem declension of बुद्ध | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | बुद्धः (buddhaḥ) | ||
| Gen. sg. | बुद्धस्य (buddhasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | बुद्धः (buddhaḥ) | बुद्धौ (buddhau) | बुद्धाः (buddhāḥ) |
| Vocative | बुद्ध (buddha) | बुद्धौ (buddhau) | बुद्धाः (buddhāḥ) |
| Accusative | बुद्धम् (buddham) | बुद्धौ (buddhau) | बुद्धान् (buddhān) |
| Instrumental | बुद्धेन (buddhena) | बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) | बुद्धैः (buddhaiḥ) |
| Dative | बुद्धाय (buddhāya) | बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) | बुद्धेभ्यः (buddhebhyaḥ) |
| Ablative | बुद्धात् (buddhāt) | बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) | बुद्धेभ्यः (buddhebhyaḥ) |
| Genitive | बुद्धस्य (buddhasya) | बुद्धयोः (buddhayoḥ) | बुद्धानाम् (buddhānām) |
| Locative | बुद्धे (buddhe) | बुद्धयोः (buddhayoḥ) | बुद्धेषु (buddheṣu) |
| Feminine ā-stem declension of बुद्ध | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | बुद्धा (buddhā) | ||
| Gen. sg. | बुद्धायाः (buddhāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | बुद्धा (buddhā) | बुद्धे (buddhe) | बुद्धाः (buddhāḥ) |
| Vocative | बुद्धे (buddhe) | बुद्धे (buddhe) | बुद्धाः (buddhāḥ) |
| Accusative | बुद्धाम् (buddhām) | बुद्धे (buddhe) | बुद्धाः (buddhāḥ) |
| Instrumental | बुद्धया (buddhayā) | बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) | बुद्धाभिः (buddhābhiḥ) |
| Dative | बुद्धायै (buddhāyai) | बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) | बुद्धाभ्यः (buddhābhyaḥ) |
| Ablative | बुद्धायाः (buddhāyāḥ) | बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) | बुद्धाभ्यः (buddhābhyaḥ) |
| Genitive | बुद्धायाः (buddhāyāḥ) | बुद्धयोः (buddhayoḥ) | बुद्धानाम् (buddhānām) |
| Locative | बुद्धायाम् (buddhāyām) | बुद्धयोः (buddhayoḥ) | बुद्धासु (buddhāsu) |
| Neuter a-stem declension of बुद्ध | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | बुद्धम् (buddham) | ||
| Gen. sg. | बुद्धस्य (buddhasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | बुद्धम् (buddham) | बुद्धे (buddhe) | बुद्धानि (buddhāni) |
| Vocative | बुद्ध (buddha) | बुद्धे (buddhe) | बुद्धानि (buddhāni) |
| Accusative | बुद्धम् (buddham) | बुद्धे (buddhe) | बुद्धानि (buddhāni) |
| Instrumental | बुद्धेन (buddhena) | बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) | बुद्धैः (buddhaiḥ) |
| Dative | बुद्धाय (buddhāya) | बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) | बुद्धेभ्यः (buddhebhyaḥ) |
| Ablative | बुद्धात् (buddhāt) | बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) | बुद्धेभ्यः (buddhebhyaḥ) |
| Genitive | बुद्धस्य (buddhasya) | बुद्धयोः (buddhayoḥ) | बुद्धानाम् (buddhānām) |
| Locative | बुद्धे (buddhe) | बुद्धयोः (buddhayoḥ) | बुद्धेषु (buddheṣu) |
Declension
| Masculine a-stem declension of बुद्ध (buddhá) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | बुद्धः buddháḥ |
बुद्धौ / बुद्धा¹ buddhaú / buddhā́¹ |
बुद्धाः / बुद्धासः¹ buddhā́ḥ / buddhā́saḥ¹ |
| Vocative | बुद्ध búddha |
बुद्धौ / बुद्धा¹ búddhau / búddhā¹ |
बुद्धाः / बुद्धासः¹ búddhāḥ / búddhāsaḥ¹ |
| Accusative | बुद्धम् buddhám |
बुद्धौ / बुद्धा¹ buddhaú / buddhā́¹ |
बुद्धान् buddhā́n |
| Instrumental | बुद्धेन buddhéna |
बुद्धाभ्याम् buddhā́bhyām |
बुद्धैः / बुद्धेभिः¹ buddhaíḥ / buddhébhiḥ¹ |
| Dative | बुद्धाय buddhā́ya |
बुद्धाभ्याम् buddhā́bhyām |
बुद्धेभ्यः buddhébhyaḥ |
| Ablative | बुद्धात् buddhā́t |
बुद्धाभ्याम् buddhā́bhyām |
बुद्धेभ्यः buddhébhyaḥ |
| Genitive | बुद्धस्य buddhásya |
बुद्धयोः buddháyoḥ |
बुद्धानाम् buddhā́nām |
| Locative | बुद्धे buddhé |
बुद्धयोः buddháyoḥ |
बुद्धेषु buddhéṣu |
| Notes |
| ||
Descendants
- Ashokan Prakrit: 𑀩𑀼𑀥𑁂 (budhe)
- Gandhari: 𐨦𐨂𐨢 (budha), 𐨦𐨂𐨢𐨂 (budhu)
- Kashmiri: بۄد (bọd)
- Niya Prakrit: 𐨦𐨂𐨢 (budha)
- Pali: buddha, Buddha
- → Ancient Greek: Βούδδας (Boúddas), Βούττας (Boúttas)
- → Latin: Būddās
- → Kannada: ಬುದ್ಧ (buddha)
- → Tamil: புத்தர் (puttar), புத்தன் (puttaṉ)
- → Bactrian: Βοδδο (Boddo)
- ⇒ Tocharian A: ptāñkät
- ⇒ Tocharian B: pañäkte, pūdñäkte
- → Sogdian: 𐫁𐫇𐫤 (bwt /*but/)
- → Middle Chinese: 佛 (MC bjut), 佛陀 (MC bjut da), 浮屠 (MC bjuw drjo|du) (possibly borrowed indirectly via multiple routes)
- → Classical Tibetan: བུད་དྷ (bud dha)
Borrowed terms
Terms borrowed from "बुद्ध"
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.