चित्र

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit चित्र (citrá).

Pronunciation

  • (Delhi Hindi) IPA(key): /t͡ʃɪt̪.ɾᵊ/
  • (file)

Noun

चित्र • (citra) m (Urdu spelling چتر)

  1. picture
    चित्र दीवार पे लटक रहा है।
    citra dīvār pe laṭak rahā hai.
    The picture is hanging on the wall.
  2. photograph
    Synonyms: तस्वीर (tasvīr), फ़ोटो (foṭo)
    इस चित्र को परिवर्द्धित करना पड़ेगा।
    is citra ko parivarddhit karnā paṛegā.
    This photograph has to be enlarged.
  3. painting
    यह चित्र मेरी आँखों गड़ गया।
    yah citra merī ā̃khõ gaṛ gayā.
    This painting attracted my eyes.
  4. figure, graphic

Declension

Derived terms

References

Konkani

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit चित्र (citra).

Pronunciation

  • IPA(key): [t͡ʃitɾᵊ]

Noun

चित्र • (citra) n (Latin script chitr, Kannada script ಚಿತ್ರ)

  1. picture, drawing

References

  • Angelus Francis Xavier Maffei (1883) An English-Konkani Dictionary: And A Konkani-English Dictionary, Mangalore: Basel Mission Press

Marathi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit चित्र (citra).

Pronunciation

  • IPA(key): /t͡ɕit̪.ɾə/
  • Hyphenation: चित्‧र, चि‧त्र
  • Rhymes:

Noun

चित्र • (citra) n

  1. picture
  2. drawing
  3. painting
  4. photograph

Declension

Declension of चित्र (neut cons-stem)
direct
singular
चित्र
citra
direct
plural
चित्रे, चित्रं
citre, citra
singular
एकवचन
plural
अनेकवचन
nominative
प्रथमा
चित्र
citra
चित्रे, चित्रं
citre, citra
oblique
सामान्यरूप
चित्रा
citrā
चित्रां-
citrān-
acc. / dative
द्वितीया / चतुर्थी
चित्राला
citrālā
चित्रांना
citrānnā
ergative चित्राने, चित्रानं
citrāne, citrāna
चित्रांनी
citrānnī
instrumental चित्राशी
citrāśī
चित्रांशी
citrānśī
locative
सप्तमी
चित्रात
citrāt
चित्रांत
citrāt
vocative
संबोधन
चित्रा
citrā
चित्रांनो
citrānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions.
There is no space between the stem and the postposition.
Locative Note: -त (-ta) is a postposition.
Genitive declension of चित्र (neut cons-stem)
masculine object
पुल्लिंगी कर्म
feminine object
स्त्रीलिंगी कर्म
neuter object
नपुसकलिंगी कर्म
oblique
सामान्यरूप
singular
एकवचन
plural
अनेकवचन
singular
एकवचन
plural
अनेकवचन
singular*
एकवचन
plural
अनेकवचन
singular subject
एकवचनी कर्ता
चित्राचा
citrāċā
चित्राचे
citrāċe
चित्राची
citrācī
चित्राच्या
citrācā
चित्राचे, चित्राचं
citrāċe, citrāċa
चित्राची
citrācī
चित्राच्या
citrācā
plural subject
अनेकवचनी कर्ता
चित्रांचा
citrānċā
चित्रांचे
citrānċe
चित्रांची
citrāñcī
चित्रांच्या
citrāncā
चित्रांचे, चित्रांचं
citrānċe, citrānċa
चित्रांची
citrāñcī
चित्रांच्या
citrāñcā
* Note: Word-final (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as (a).
Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

Derived terms

References

  • Berntsen, Maxine, “चित्र”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies, 1982-1983.
  • Molesworth, James Thomas (1857) “चित्र”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press

Nepali

Etymology

Borrowed from Sanskrit चित्र (citrá).

Pronunciation

Noun

चित्र • (citra)

  1. picture, drawing
  2. figure, design

Nihali

Noun

चित्र (citra)

  1. deer

Sanskrit

Alternative forms

Etymology

From Proto-Indo-Iranian *čitrás (bright, clear, conspicuous). Cognate with Avestan 𐬗𐬌𐬚𐬭𐬀 (ciθra, shining), Middle Persian 𐭰𐭧𐭫𐭪𐭩 (čihrag, face) (whence Persian چهره (čehre) and Turkish çehre (face)); outside of Indo-Iranian, compare German heiter (cheerful, (of weather) fair).

Pronunciation

Adjective

चित्र • (citrá) stem

  1. bright, conspicuous, visible, clear, loud, distinguished, excellent, brilliant
    • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 01.115.01:
      citráṃ devā́nām úd agād ánīkaṃ
      cákṣur mitrásya váruṇasya agnéḥ
      ā́prā dyā́vāpr̥thivī́ antárikṣaṃ
      sū́rya ātmā́ jágatas tasthúṣaś ca
      The brilliant face of the gods has arisen, the eye of Mitra, Varuṇa, and Agni; he has filled heaven, earth, and the space between: the Sun is the life-breath of both the moving and the still.
  2. variegated, spotted, speckled, manifold, various
  3. extraordinary, strange, wonderful, surprising

Declension

Masculine a-stem declension of चित्र (citrá)
Singular Dual Plural
Nominative चित्रः
citráḥ
चित्रौ / चित्रा¹
citraú / citrā́¹
चित्राः / चित्रासः¹
citrā́ḥ / citrā́saḥ¹
Vocative चित्र
cítra
चित्रौ / चित्रा¹
cítrau / cítrā¹
चित्राः / चित्रासः¹
cítrāḥ / cítrāsaḥ¹
Accusative चित्रम्
citrám
चित्रौ / चित्रा¹
citraú / citrā́¹
चित्रान्
citrā́n
Instrumental चित्रेण
citréṇa
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्रैः / चित्रेभिः¹
citraíḥ / citrébhiḥ¹
Dative चित्राय
citrā́ya
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्रेभ्यः
citrébhyaḥ
Ablative चित्रात्
citrā́t
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्रेभ्यः
citrébhyaḥ
Genitive चित्रस्य
citrásya
चित्रयोः
citráyoḥ
चित्राणाम्
citrā́ṇām
Locative चित्रे
citré
चित्रयोः
citráyoḥ
चित्रेषु
citréṣu
Notes
  • ¹Vedic
Feminine ā-stem declension of चित्रा (citrā́)
Singular Dual Plural
Nominative चित्रा
citrā́
चित्रे
citré
चित्राः
citrā́ḥ
Vocative चित्रे
cítre
चित्रे
cítre
चित्राः
cítrāḥ
Accusative चित्राम्
citrā́m
चित्रे
citré
चित्राः
citrā́ḥ
Instrumental चित्रया / चित्रा¹
citráyā / citrā́¹
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्राभिः
citrā́bhiḥ
Dative चित्रायै
citrā́yai
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्राभ्यः
citrā́bhyaḥ
Ablative चित्रायाः / चित्रायै²
citrā́yāḥ / citrā́yai²
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्राभ्यः
citrā́bhyaḥ
Genitive चित्रायाः / चित्रायै²
citrā́yāḥ / citrā́yai²
चित्रयोः
citráyoḥ
चित्राणाम्
citrā́ṇām
Locative चित्रायाम्
citrā́yām
चित्रयोः
citráyoḥ
चित्रासु
citrā́su
Notes
  • ¹Vedic
  • ²Brāhmaṇas
Neuter a-stem declension of चित्र (citrá)
Singular Dual Plural
Nominative चित्रम्
citrám
चित्रे
citré
चित्राणि / चित्रा¹
citrā́ṇi / citrā́¹
Vocative चित्र
cítra
चित्रे
cítre
चित्राणि / चित्रा¹
cítrāṇi / cítrā¹
Accusative चित्रम्
citrám
चित्रे
citré
चित्राणि / चित्रा¹
citrā́ṇi / citrā́¹
Instrumental चित्रेण
citréṇa
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्रैः / चित्रेभिः¹
citraíḥ / citrébhiḥ¹
Dative चित्राय
citrā́ya
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्रेभ्यः
citrébhyaḥ
Ablative चित्रात्
citrā́t
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्रेभ्यः
citrébhyaḥ
Genitive चित्रस्य
citrásya
चित्रयोः
citráyoḥ
चित्राणाम्
citrā́ṇām
Locative चित्रे
citré
चित्रयोः
citráyoḥ
चित्रेषु
citréṣu
Notes
  • ¹Vedic

Noun

चित्र • (citrá) stem, n

  1. shiny object, jewel, ornament, picture

Declension

Neuter a-stem declension of चित्र (citrá)
Singular Dual Plural
Nominative चित्रम्
citrám
चित्रे
citré
चित्राणि / चित्रा¹
citrā́ṇi / citrā́¹
Vocative चित्र
cítra
चित्रे
cítre
चित्राणि / चित्रा¹
cítrāṇi / cítrā¹
Accusative चित्रम्
citrám
चित्रे
citré
चित्राणि / चित्रा¹
citrā́ṇi / citrā́¹
Instrumental चित्रेण
citréṇa
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्रैः / चित्रेभिः¹
citraíḥ / citrébhiḥ¹
Dative चित्राय
citrā́ya
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्रेभ्यः
citrébhyaḥ
Ablative चित्रात्
citrā́t
चित्राभ्याम्
citrā́bhyām
चित्रेभ्यः
citrébhyaḥ
Genitive चित्रस्य
citrásya
चित्रयोः
citráyoḥ
चित्राणाम्
citrā́ṇām
Locative चित्रे
citré
चित्रयोः
citráyoḥ
चित्रेषु
citréṣu
Notes
  • ¹Vedic

Descendants

  • Maharastri Prakrit: 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (citta)
  • Paisaci Prakrit:
  • Pali: citta
  • Sauraseni Prakrit: 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (citta)
  • Assamese: চিত্ৰ (sitro)
  • Bengali: চিত্র (citro)
  • Hindi: चित्र (citra)
  • Malay: citra
    • > Indonesian: citra (inherited)
  • Marathi: चित्र (citra)
  • Nepali: चित्र (citra)
  • Old Javanese: citra

References

  • Mayrhofer, Manfred (1992) “citi- - citrá”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 542-543
  • Mayrhofer, Manfred (1992) “CET¹”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 548-549
  • Monier Williams (1899) “चित्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, [], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0396, column 1.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.