Trzęsak listkowaty
Ilustracja
Trzęsak listkowaty na pniu buka, obok pomarańczowy skórnik szorstki, na którym pasożytuje
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

Tremellomycetes

Rząd

trzęsakowce

Rodzina

trzęsakowate

Rodzaj

Phaeotremella

Gatunek

trzęsak listkowaty

Nazwa systematyczna
Phaeotremella foliacea (Pers.) Wedin, J.C. Zamora & Millanes
Mycosphere 7(3): 296 (2016)
Trzęsaki listkowate na gałęzi osiki

Trzęsak listkowaty (Phaeotremella foliacea (Pers.) Wedin, J.C. Zamora & Millanes) – gatunek grzybów należący do rodziny trzęsakowatych (Tremellaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phaeotremella, Tremellaceae, Tremellales, Incertae sedis, Tremellomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1800 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Tremella foliacea. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Wedin, J.C. Zamora i Millanes w 2006 r.[1]

Synonimy:

  • Exidia foliacea (Pers.) P. Karst. 1889
  • Gyraria foliacea (Pers.) Gray 1821
  • Naematelia foliacea (Pers.) Bonord. 1864
  • Tremella foliacea Pers. 1800
  • Ulocolla foliacea (Pers.) Bref. 1888[2].

Polską nazwę podał Władysław Wojewoda w 1977 r., dawniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kisielec frędzlowaty, trzęsidło kędzierzawe, móżdżak liściasty, trzęsidło strzępiaste, trzęsak strzępiasty[3]. Po przeniesieniu go do rodzaju Phaeotremella nazwy polskie stały się niespójne z nazwą naukową.

Morfologia

Grzyb tremelloidalny.

Owocnik

Średnica 3–15 cm. U młodych okazów jest mózgowato pofałdowany, potem staje się płatowaty. Tworzy nieregularne, pozrastane płaty i fałdy o zaokrąglonych brzegach. Kolor cynamonowobrązowy o cielistym odcieniu lub mniej lub silniej brązowy[4]. Czasami owocniki mogą osiągnąć nawet rozmiar głowy[5].

Miąższ

W stanie wilgotnym jest galaretowaty i sprężysty, podczas suchej pogody twardy, chrząstkowaty i niemal czarny[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki okrągłe lub szerokoeliptyczne, o rozmiarach 9–12 × 9–6 μm[6]. Zarodniki wytwarzane są na całej powierzchni owocnika[7].

Gatunki podobne
  • uszak bzowy (Auricularia auricula-judae), kształtem przypomina ucho i rośnie najczęściej na bzach[4],
  • uszak skórnikowaty (Auricularia mesenterica), też rośnie na drewnie liściastym, ale ma owocniki na górnej stronie wielobarwnie strefowane, na dolnej żyłkowane[4],
  • kisielnica karmelowata (Exidia saccharina), występująca tylko na drzewach iglastych.

Występowanie i siedlisko

Gatunek jest szeroko rozprzestrzeniony. Występuje w Ameryce Południowej i Północnej, w Azji, Europie, Afryce i w Nowej Zelandii[8]. W Polsce jest rzadki[9]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski stopień zagrożenia nieokreślony[10].

Rośnie na martwym drewnie drzew liściastych, najczęściej na bukach, brzozach, olchach, dębach, grabach, zarówno w lasach, jak i w parkach, zaroślach, ogrodach itp.[4]. Zazwyczaj rośnie razem z innymi grzybami rozkładającymi drewno (porowce, skórnikowce). Owocniki pojawiają się przez cały rok, najczęściej jednak jesienią i podczas łagodnej zimy (jeśli nie jest zbyt sucho)[5].

Znaczenie

Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Jednak nie tylko rozkłada martwe drewno, ale również pasożytuje na grzybni skórników, rosnących na tym samym drewnie[6]. Nie jest trujący, jednak jest bez smaku, ma znikomą wartość odżywczą i w Europie uważany jest zazwyczaj za grzyb niejadalny[9], jednak w Chinach jest grzybem jadalnym[11].

Grzyb leczniczy. Prowadzono badania naukowe nad wykorzystaniem tego gatunku w medycynie i stwierdzono jego właściwości lecznicze. Ekstrahowane z grzybni polisacharydy w dawce 300 mg/kg wagi ciała, po dootrzewnowym wstrzyknięciu myszom, hamowały wzrost złośliwego nowotworu – mięsaka[7].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2018-04-11] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-04-11] (ang.).
  3. ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 655, ISBN 83-89648-09-1.
  4. 1 2 3 4 5 Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 290, ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. 1 2 Till R.Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 228, ISBN 83-85444-65-3.
  6. 1 2 Tremella foliacea [online], MushroomExpert [dostęp 2012-11-18].
  7. 1 2 Medicinal Expert [online] [dostęp 2012-11-18].
  8. ↑ C-J. Chen C-J., Morphological and molecular studies in the genus Tremella, Berlin: J. Cramer, 1998, s. 225, ISBN 3-443-59076-4.
  9. 1 2 Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 178, ISBN 83-09-00714-0.
  10. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 70, ISBN 83-89648-38-5.
  11. ↑ Eric Boa, Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people, FAO, 2004 (Non-wood Forest Products 17), ISBN 92-5-105157-7.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.