Transport kolejowy w Toruniu
kolej
Ilustracja
Toruń Główny
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Lokalizacja

Toruń

Lata funkcjonowania

od 1861 roku

Toruński Węzeł Kolejowy
Czynne dworce i przystanki kolejowe
Zlikwidowane dworce i przystanki kolejowe
Planowane przystanki kolejowe
Linia kolejowa nr 18 widziana z przystanku osobowego Toruń Czerniewice
Most kolejowy im. Ernesta Malinowskiego, tor zachodni, widok w kierunku dworca Toruń Miasto
Pomnik na miejscu katastrofy kolejowej pod Otłoczynem koło Torunia
Baza Toruń-Kluczyki – Sekcja Utrzymania Taboru Trakcyjnego
Schemat połączeń regionalnych tzw. BiTCity (przybliżone czasy przed remontem torowiska)
Nieistniejąca bocznica kolejowa na terenie Polchemu

Transport kolejowy w Toruniu – linie, połączenia, dworce, przystanki kolejowe oraz instytucje i stowarzyszenia związane z kolejnictwem w Toruniu.

Charakterystyka

Toruński Węzeł Kolejowy obejmuje krzyżujące się w mieście linie kolejowe 18 i 353 oraz linię 27, 207, 246, 734 i 736.

W granicach administracyjnych miasta znajdują się trzy czynne dworce kolejowe: Toruń Główny, Toruń Wschodni, Toruń Miasto oraz trzy czynne przystanki osobowe: Toruń Kluczyki, Toruń Czerniewice i Grębocin.

Przez miasto prócz pociągów dalekobieżnych i wojewódzkich kursują również pociągi BiT City. Składy typu Pesa Elf 22WEc przemierzają trasę Toruń Wschodni – Bydgoszcz Główna oraz BiT City II między stacjami Włocławek i Bydgoszcz Główna.

W skład znajdującej się w mieście infrastruktury kolejowej wchodzi: siedem wiaduktów, jeden tunel pod placem Pokoju Toruńskiego i most kolejowy im. Ernesta Malinowskiego na Wiśle, który znajduje się między stacjami Toruń Główny i Toruń Miasto.

Kalendarium

W Królestwie Prus

  • 10 kwietnia 1860 – rozpoczęto budowę Kolei Warszawsko-Bydgoskiej na odcinkach Bydgoszcz – Toruń i Toruń – Aleksandrów Kujawski[1]
  • 24 października 1861 – otwarto linię kolejową Bydgoszcz – Toruń Główny, będącą częścią planowanej Kolei Warszawsko-Bydgoskiej[1]
  • 3 grudnia 1862 – otwarto linię kolejową Toruń Główny – Aleksandrów Kujawski, będącą częścią planowanej Kolei Warszawsko-Bydgoskiej, która od tego dnia zaczęła funkcjonowanie
  • 1866 – wybudowano fort kolejowy Twierdzy Toruń
  • 1868 – zapadła decyzja o budowie mostu kolejowego na Wiśle
  • 1870 – rozpoczęto budowę mostu kolejowego na Wiśle[2]
  • 20 listopada 1871 – otwarto linię kolejową Toruń Mokre (ob. Toruń Wschodni) – Jabłonowo Pomorskie, będącą częścią planowanej linii Poznań – Insterburg (obecnie Linia kolejowa nr 353)
  • 20 listopada 1871 – otwarto stację Toruń Mokre
  • 25 marca 1873 – otwarto linię kolejową Toruń Główny – Inowrocław, będącą częścią planowanej linii Poznań – Insterburg (obecnie Linia kolejowa nr 353)
  • 14 sierpnia 1873 – otwarto most kolejowo-drogowy przez Wisłę[3]
  • 15 sierpnia 1873 – otwarto linię kolejową Toruń Główny – Toruń Wschodni, będącą częścią planowanej linii Poznań – Insterburg (obecnie Linia kolejowa nr 353)[3]
  • po 15 sierpnia 1873 – zamknięto stację Toruń Mokre, ale wkrótce otwarto ją jako dworzec towarowy[4]
  • 1874 – oddano do użytku obecny budynek dworca Toruń Główny
  • październik 1878 – otwarto przystanek Toruń Miasto[5]
  • 1 września 1879 – przystanek Toruń Miasto stał się dworcem (oprócz wsiadania i wysiadania, można było nadawać i odbierać przesyłki oraz bagaż)[6]
  • 1 lipca 1882 – otwarto linię kolejową Toruń Mokre – Chełmża, będącą częścią planowanej Kolei Miast Nadwiślańskich (obecnie Linia kolejowa nr 207) [7]
  • 1 lipca 1882 – otwarto dworzec Toruń Mokre[8]
  • 1 stycznia 1886 – oddano do ruchu drugi tor na linii kolejowej 353 na odcinku Toruń Główny – Poznań Wschód
  • przed marcem 1888 – otwarto obecny budynek dworca Toruń Miasto (stary drewniany budynek sprzedano gminie staroluterańskiej, która przebudowała go na cerkiew stojącą do dziś przy ul. Podgórnej)[9]
  • 1892 – wybudowano gmach na siedzibę Inspektoratu Kolei Królewskiej[10]
  • 1894 – otwarto pierwszą linie kolei wąskotorową na poligonie toruńskim[11]
  • 1 grudnia 1902 – otwarto prywatną linię kolejową łączącą Toruń Mokre z Lubiczem, która była dzierżawiona przez Królewski Pruski Zarząd Kolei[12]
  • 1908 – rozpoczęto budowę linii z Torunia do Czarnowa[13]
  • 14 sierpnia 1909 – zamknięto dworzec Toruń Mokre[14]
  • 15 sierpnia 1909 – otwarto ponownie dworzec Toruń Mokre[14]
  • 28 lutego 1910 – otwarto linię kolejową Toruń Północny – Czarnowo
  • 28 lutego 1910 – otwarto stację Toruń Zachodni leżącą na linii Toruń Północny – Czarnowo
  • 28 lutego 1910 – otwarto torowisko na odcinku Toruń Wschodni – Toruń Północny
  • 1 lipca 1912 – otwarto linię kolejową Toruń Północny – Chełmno przez Unisław Pomorski (obecnie Linia kolejowa nr 246)

Okres międzywojenny

  • 18 stycznia 1920 – plac przed dworcem Toruń Miasto były miejscem powitania polskich wojsk wkraczających do Torunia
  • 1924 – planowano bez powodzenia budowę mostu kolejowo-drogowego na Wiśle między Brzozą Toruńską a Grabowcem
  • 1 października 1933 – przeniesiono z Gdańska Dyrekcję Okręgową Kolei Państwowych
  • 1935 – most kolejowy zamknięto dla ruchu kołowego i położono na nim drugi tor
  • 21 listopada 1937 – oddano do ruchu linię kolejową 27 na odcinku Toruń Wschodni – Sierpc przez Lubicz[12]
  • 1937 – zlikwidowano starą linię Toruń – Lubicz[12]
  • 1938 – przebudowano budynek dworca Toruń Miasto do stanu obecnego

II wojna światowa

  • 1939 – most kolejowy został zniszczony przez wojsko polskie
  • 1944 – ukończono nową lokomotywownie na Kluczykach
  • 1944 – wybudowano lokomotywownię przy dworcu Toruń Wschodni
  • 24 stycznia 1945 – na Podgórzu doszło do eksplozji wagonów kolejowych. Śmierć poniosło co najmniej 31 osób[15]
  • 1945 – most kolejowy został zniszczony przez wojsko niemieckie

Okres PRL

  • sierpień 1945 – przejęto eksploatację węzła kolejowego od wojskowych władz radzieckich
  • 1946 – odbudowano nastawnię na stacji Toruń Główny
  • 15 kwietnia 1947 – otwarto do ruchu odbudowany most kolejowy na Wiśle
  • Toruń stał się tzw. pierwszorzędnym węzłem kolejowym
  • 1959 – zmieniono nazwę stacji Toruń Mokre na Toruń Wschodni
  • 1 kwietnia 1966 – zlikwidowano połączenie kolejowe na odcinku Toruń Północny – Czarnowo
  • pocz. lat 70. – zlikwidowano poligonową kolej wąskotorową[16]
  • 1973 – rozebrano bocznicę kolejową wzdłuż nabrzeża wiślanego (obecnie Bulwar Filadelfijski) do portu zimowego
  • 8 maja 1976 – odsłonięto Pomnik kolejarzy – ofiar faszyzmu[17]
  • 19 sierpnia 1980 – miała miejsce katastrofa kolejowa pod Otłoczynem
  • 20 grudnia 1983 – elektryfikacja linii kolejowej 353 na odcinku Inowrocław – Toruń Główny
  • 1984 – elektryfikacja linii kolejowej 18 na odcinku Bydgoszcz Wschód – Toruń Główny
  • maj 1985 – elektryfikacja linii kolejowej 18 na odcinku Toruń Główny – Aleksandrów Kujawski
  • 16 października 1986 – elektryfikacja linii kolejowej 353 na odcinku Iława Główna – Toruń Wschodni
  • 13 grudnia 1987 – elektryfikacja linii kolejowej 353 na odcinku Toruń Główny – Toruń Wschodni
  • 27 maja 1988 – pożar mostu kolejowego

Od 1989

  • 10 stycznia 1992 – zawieszono ruch pasażerski na trasie Toruń Wschodni – Unisław Pomorski przez stację Toruń Północny
  • 1999 – patronem mostu kolejowego został Ernest Malinowski
  • 2003 – rozebrano bocznicę kolejową m.in. do Młynów Richtera
  • 2004 – rozebrano bocznicę kolejową do Toruńskiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Betonów
  • 2007 – zostało opracowane studium wykonalności przebiegu bydgosko-toruńskiej kolei metropolitalnej BiT City
  • 2007 – rozebrano bocznicę kolejową do Elektrociepłowni Toruń Zachód, Merinotexu, Polchemu i Towimoru
  • 2009 – zlikwidowano Zakład Linii Kolejowych
  • 2013 – rozpoczęto modernizację linii kolejowej 207 na odcinku Toruń Wschodni – Chełmża
  • 31 stycznia 2014 – nastąpiło protokolarne przekazanie dworca Toruń Główny na rzecz Gminy Miasta Toruń
  • 2014 – otwarto Zakład Napraw Tabory PKP CargoTabor
  • 2015 – zakończono modernizację linii kolejowej 207 na odcinku Toruń Wschodni – Chełmża
  • 23 czerwca 2015 – siedzibę spółki Arriva RP przeniesiono z Warszawy do Torunia[18]
  • 12 listopada 2015 – otwarto po gruntownej przebudowie dworzec Toruń Główny[19]
  • 9 lipca 2018 – PKP Polskie Linie Kolejowe, PKP SA oraz władze Torunia podpisały porozumienie w sprawie realizacji zadania „Modernizacja linii kolejowej nr 353 na docinku Toruń Główny – Toruń Wschodni wraz z infrastrukturą dworcową oraz budową nowych przystanków kolejowych w Toruniu – BiTCity II”[20]
  • 27 czerwca 2019 – władze miasta przejęły dworzec Toruń Północny
  • 19 sierpnia 2019 – PKP Polskie Linie Kolejowe, PKP SA oraz władze Torunia podpisały umowę z wykonawcą dokumentacji projektowej BiT City II[21]
  • 11 czerwca 2021 – rozpoczęto modernizację linii kolejowej nr 207 na odcinku Toruń Wschodni – Chełmża[22]

Linie kolejowe

Wykaz linii

Toruński węzeł kolejowy tworzą następujące linie kolejowe:

Linia Nr D29 Sąsiednie stacje węzłowe Operator przewozów pasażerskich Elektryfikacja Zdjęcie
Kutno – Piła Główna 18 Aleksandrów Kuj. – Bydgoszcz Wschód PKP Intercity, Polregio (BiT-City) T
Poznań Wschód – Skandawa (GP) – Žielieznodorožnyj 353 Inowrocław – Jabłonowo Pom. Polregio i PKP InterCity T
Nieszawka – Toruń Główny 734 Polregio i PKP InterCity T
Toruń Wschodni – Malbork 207 Grudziądz Arriva RP (na odcinku Toruń Wschodni-Grudziądz), Polregio (na odcinku Grudziądz-Malbork) N
Nasielsk – Toruń Wschodni 27 Sierpc Arriva RP N
Toruń Wschodni – Olek (daw. Chełmno) 246 (dawniej) Unisław Pomorski (linia towarowa) N
Grębocin – Katarzynka 736 (nieczynna) N

Jednostki i instytucje związane z kolejnictwem

W Toruniu swoją siedzibę ma spółka kolejowa Arriva RP[18], której pociągi kursują na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, mazowieckiego i warmińsko-mazurskiego. Ponadto istnieją:

  • PKP Intercity Remtrak, siedziba spółki
  • Baza Toruń-Kluczyki, mającej za zadanie m.in. bieżące utrzymanie składów Elf 22WEc, które kursują w ramach szybkiej kolei miejskiej BiT City na trasie Toruń Wschodni – Bydgoszcz Główna
  • Sekcja Utrzymania Taboru Trakcyjnego Toruń Kluczyki[23]
  • PKP Cargo Zakład Przewozów Towarowych Sekcja Przewozów i Ekspedycji
  • PKP CargoTabor Zakład Naprawy Taboru
  • PKP Energetyka Sekcja Zasilania Elektroenergetycznego Toruń
  • Zakład Linii Kolejowych Sekcja Eksploatacji Toruń Wschodni, Sekcja Eksploatacji Toruń Główny, Dział Rachunkowości i Finansów
  • Posterunek Straży Ochrony Kolei

Muzea i stowarzyszenia

W Toruniu istnieje Stowarzyszenie Przyjaciół Kolei i Zabytków Techniki oraz Toruńskiej Makiety Modułowej[24], a także Izba Tradycji Toruńskiego Węzła Kolejowego[25].

Od 13 grudnia 2015 roku do Torunia docierają nowoczesne składy Flirt, którymi można dojechać do: Warszawy, Gdańska, Gdyni, Częstochowy, Katowic, Bydgoszczy i Łodzi.

Kategoria pociągów

Wykaz pociągów zatrzymujących się na stacji Toruń Główny od grudnia 2018 roku:

Kategoria Przewoźnik Liczba Uwagi
IC PKP Intercity 14 połączenia realizowane przez elektryczne zespoły trakcyjne – Flirt
TLK PKP Intercity 26
REGIO Polregio 61
Osobowy Arriva RP 15

Czynne dworce i przystanki kolejowe

Dworce kolejowe

Nazwa Lokalizacja Perony Zadaszenie peronów Budynek Kasa Uwagi Zdjęcie
Toruń Główny Stawki 4 wiaty nad peronami użytkowany czynna Główna stacja kolejowa w Toruniu, powstała w 1861, obecny budynek z 1874. W latach 2014–2015 przeszła gruntowną przebudowę[19]
Toruń Wschodni Mokre 3 wiaty nad peronami użytkowany czynna Powstała w 1871, obecny budynek z 1909. Na stacji zaczynają i kończą bieg składy jadące z i do: Bydgoszczy, Włocławka i Kutna
Toruń Miasto Jakubskie Przedmieście 1 wiata nad peronem użytkowany nieczynna Powstała w 1878, obecny budynek z 1888

Przystanki osobowe

Nazwa Lokalizacja Perony Zadaszenie peronów Budynek Kasa Uwagi
Toruń Kluczyki Kluczyki 3 wiata przystankowa brak brak
Toruń Czerniewice Czerniewice 2 wiata przystankowa brak brak
Grębocin Grębocin 1 wiata przystankowa brak brak


Zlikwidowane dworce i przystanki kolejowe

Dworce kolejowe

Nazwa Lokalizacja Perony Zadaszenie peronów Budynek Kasa Data likwidacji
Toruń Północny Chełmińskie Przedmieście 2 brak nieużywany nieczynna 1992
Toruń Zachodni Bielany 1 brak brak brak 1970
Toruń Mokre Mokre brak brak ocalały dwa budynki brak 1909

Przystanki osobowe

Nazwa Lokalizacja Perony Zadaszenie peronów Budynek Kasa Data likwidacji
Toruń Elana Mokre 1 brak brak brak 1985
Barbarka Barbarka 1 brak brak brak 1992

Węzeł przesiadkowy

Oprócz tradycyjnych przystanków komunikacji miejskiej, które znajdują się przy wszystkich dworcach kolejowych w Toruniu, od sierpnia 2015 roku istnieje także węzeł przesiadkowy na placu 18 Stycznia, który integruje sieć tramwajową z koleją w ramach projektu BiT-City.

Szybka kolej Miejska

BiT-City

Szybka kolej miejska łączy dwie stolice województwa kujawsko-pomorskiego: Bydgoszcz i Toruń.

Pomysłodawcą tego projektu był Wydział Inwestycji Strategicznych Urzędu Miasta Torunia oraz toruńskie Stowarzyszenie Porozumienie Obywateli (www.spo.org.pl), a wdrażającym projekt – Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu oraz Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego, przy współpracy z urzędami miast Bydgoszczy i Torunia.

Przypisy

  1. 1 2 Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 59.
  2. ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 57.
  3. 1 2 Kucharzewska 2004 ↓, s. 58.
  4. ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 62-63, 65.
  5. ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 62.
  6. ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 393.
  7. ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 394.
  8. ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 65, 394.
  9. ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 62-65, 394.
  10. ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 65.
  11. ↑ Witkowski 2008 ↓, s. 38.
  12. 1 2 3 Witkowski 2008 ↓, s. 44-45.
  13. ↑ Wieści z Torunia, „Gazeta Toruńska” (165), 21 lipca 1908, s. 2.
  14. 1 2 Kucharzewska 2004 ↓, s. 64, 394.
  15. ↑ Kluczwajd 2018 ↓, s. 169.
  16. ↑ Jankowski 2019 ↓, s. 73.
  17. ↑ Ziółkiewicz 2009 ↓, s. 51.
  18. 1 2 Sawomir Kowalski: Arriva jedzie do Torunia. Zwiększy zatrudnienie?. pomorska.pl, 2015-06-24. [dostęp 2024-02-03].
  19. 1 2 Dworzec Toruń Główny oficjalnie otwarty. pomorska.pl. [dostęp 2024-02-03].
  20. ↑ Lepszy dostęp mieszkańców Torunia do kolei. entim.pl, 2018-07-10. [dostęp 2024-02-03].
  21. ↑ Magdalena Winiarska: Dworce wypięknieją. torun.pl, 2019-08-19. [dostęp 2024-02-03].
  22. ↑ Ruszają kolejowe prace na odcinku Toruń Wschodni - Chełmża. To oznacza utrudnienia dla pasażerów. gra.fm, 2021-06-11. [dostęp 2024-02-03].
  23. ↑ Toruń: majówka z Przewozami Regionalnymi. kurier-kolejowy.pl, 2012-05-15. [dostęp 2024-02-03].
  24. ↑ Stowarzyszenia Miłośników Kolei. kmd.pl. [dostęp 2024-02-03].
  25. ↑ Święto Kolejarza na Kluczykach. dworzec.torun.pl, 2015-11-21. [dostęp 2024-02-03].

Bibliografia

  • Mirosław Giętkowski, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer: Twierdza Toruń. Toruń: Dom Wydawniczy Duet, 2004. ISBN 83-89706-12-1.
  • Tomasz Jankowski: Kolejki wąskotorowe Mazowsza. W: Koleje polowe na ziemiach polskich w okresie I wojny światowej. Funkcja, znaczenie i późniejsze wykorzystanie. Materiały z konferencji Piaseczno – Nieporęt – Sochaczew 2019. Sochaczew: Stacja Muzeum, 2019. ISBN 978-83-953336-0-6.
  • Katarzyna Kluczwajd, Podgórz. Toruńskie przedmieścia sprzed lat, Łódź 2018, ISBN 978-83-7729-452-9.
  • Joanna Kucharzewska, Architektura i urbanistyka Torunia w latach 1871-1920, Warszawa: Neriton, 2004, ISBN 838897369X.
  • Roman Witkowski. Kolejki wojskowe w Toruniu w czasie I wojny światowej. „Świat Kolei”. 7, 2008. 
  • Antoni Ziółkiewicz: Toruńskie pomniki. Pomniki, tablice, kamienie. Toruń: Wydawnictwo Urbański, 2009. ISBN 978-83-88219-32-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.