 „Iwan Gołubiec” w 2017 | |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy |
|
| Stocznia |
2 stocznie |
| Wejście do służby |
1970 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
715 t standardowa |
| Długość |
61 m |
| Szerokość |
10,2 m |
| Zanurzenie |
2,9 m |
| Napęd |
2 silniki wysokoprężne o mocy 5000 KM, 2 śruby |
| Prędkość |
16,5 węzłów |
| Zasięg |
2700 Mm przy prędkości 12 w |
| Załoga |
68 |
| Uzbrojenie |
• 4 armaty plot. 30 mm AK-230M (2×II) |
Trałowce projektu 266M (ME) – seria trałowców morskich konstrukcji radzieckiej z końcowego okresu zimnej wojny. Nosiły niejawną nazwę kodową typu Akwamarin, a w kodzie NATO oznaczone były jako Natya. Budowane od lat 70. dla marynarki Rosji w wersji 266M, a następnie także w wersji eksportowej 266ME.
Historia
Trałowce projektu 266M stanowiły dalsze rozwinięcie okrętów projektu 266, zaliczane do trzeciego pokolenia radzieckich powojennych trałowców[1]. W stosunku do projektu 266 zwiększono rozmiary kadłuba – długość wzrosła o prawie 9 metrów (z 52,1 do 61 m), a wyporność o ok. 200 ton, co umożliwiło zastosowanie nowszego wyposażenia[1]. Literą M oznaczano w ZSRR modernizacje bazowego projektu. Projekt zmodernizowanych okrętów powstał w 1965 roku w Zachodnim Biurze Projektowo-Konstrukcyjnym (Zapadnoje PKB) pod kierownictwem T. Pochoduna, a następnie N. Piegowa[2]. Pierwszy okręt „Siemion Roszal” wszedł do służby w 1970 roku[2].
Zbudowano 31 okrętów projektu 266M dla marynarki ZSRR, w tym 26 zbudowała Stocznia Średnio-Newska (Sriednie-Niewskij Sudostroitielnyj Zawod) w Lenigradzie, a pięć stocznia w Chabarowsku (Chabarowskij Sudostroitielnyj Zawod). Jeden dalszy („Striełok”) ukończono jako okręt poszukiwawczo-badawczy proj. 02666 [3]. Dla Indii zbudowano 12 trałowców proj. 266ME, dla Libii – 8, dla Syrii – 1[4]. Zbudowano także po jednym trałowcu dla Jemenu i Etiopii[2]. Według części źródeł, jeden radziecki trałowiec proj. 266 sprzedano dla Wietnamu[uwaga 1]. Dla Wietnamu budowano też pięć trałowców proj. 266ME, lecz zamówienie anulowano i cztery weszły w skład floty rosyjskiej (w tym jeden ukończony jako zmodyfikowany proj. 02668), a piąty rozebrano[3].
Opis
Wyporność standardowa okrętów proj. 266M wynosiła 715 ton, a pełna 770 ton, natomiast dla proj. 266ME standardowa 745 ton i pełna 800 ton[uwaga 2]. Długość okrętów wynosi 61 m, a szerokość 10,2 m[5]. Średnie zanurzenie wynosi 2,9 m[5], podawane jest też zanurzenie 3,5 m[6]. Kadłub wykonany jest ze stali małomagnetycznej[6]. Załogę stanowiło 68 ludzi, w tym 6 oficerów[2].
Napęd stanowią dwa silniki wysokoprężne M-503M o mocy łącznej 5000 KM, napędzające dwie śruby[5]. Prędkość maksymalna wynosi 16,5 węzła, a ekonomiczna 12 w[5][uwaga 3]. Zasięg przy prędkości ekonomicznej 12 w wynosił 2000 mil morskich[5], a według innych źródeł 2700 Mm[6]. Maksymalny zapas paliwa wynosi 80 ton[6].
Uzbrojenie obronne stanowiły cztery armaty przeciwlotnicze kalibru 30 mm AK-230M w dwóch dwulufowych wieżach, kierowanych radarem MR-104 Rys′, z zapasem 4200 nabojów[7]. Umieszczone są na dziobie oraz na końcu śródokręcia – na skraju wydłużonego pokładu dziobowego[8]. Okręty proj. 266ME nowszej budowy dla marynarki Rosji otrzymały zamiast nich dwa sześciolufowe działka 30 mm AK-306, lecz bez radaru kierowania ogniem, naprowadzane centralnym celownikiem Kołonka-219-1[7]. Zasadnicze uzbrojenie uzupełniały cztery prostsze armaty plot. kalibru 25 mm 2M-3M w dwóch odkrytych dwulufowych stanowiskach po obu stronach komina (otrzymały je nie wszystkie trałowce)[8]. Obronę przeciwlotniczą dopełniały wyrzutnie samonaprowadzających się na podczerwień pocisków przeciwlotniczych bliskiego zasięgu Strieła-3 lub nowszych Igła-1, lecz publikacje są rozbieżne co do szczegółów[uwaga 4].
Broń podwodną stanowią dwie pięcioprowadnicowe wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych RBU-1200 kalibru 250 mm z 30 bombami RGB-12[7]. Okręty mogą przenosić i stawiać 8 min UDM[7], a według innych źródeł 7 min KMD-1000[9]. Według części źródeł mogły też zabierać do 32 bomb głębinowych BB1[9].
Okręty posiadają komplet trałów do niszczenia różnych rodzajów min: trał kontaktowy GKT-2, trał akustyczny AT-3 i trał elektromagnetyczny TEM-3M lub TEM-4[2]. Wyposażenie ponadto stanowi kompleks do wykrywania i niszczenia min dennych KIU-3 obejmujący holowaną platformę telewizyjno-laserową do identyfikacji min i platformę z bombami do ich niszczenia[10].
Okręty proj. 266M są wyposażone w stację hydrolokacyjną do wykrywania min MG-89, stację hydrolokacyjną MG-35 i radar nawigacyjny Don-2[2]. Wyposażenie stanowi ponadto stacja rozpoznania radiotechnicznego Bizan′-4B, stacja zakłóceń aktywnych Tiulpan i system identyfikacyjny Nichrom[2]. Jedyny okręt proj. 02668 otrzymał nowsze wyposażenie, w tym stację hydrolokacyjną Liwadija[11].
Okręty
| Nazwa | Projekt | Nr budowy* | Wejście do służby | Uwagi, źródło danych |
|---|---|---|---|---|
.svg.png.webp){kind=small} MW ZSRR /  MW Federacji Rosyjskiej /  Marynarka Wojenna Ukrainy | ||||
| Siemion Roszal | 266M | 979 | 5. 09. 1970 | FB[2] |
| Kontr-admirał Pierszyn | 266M | 903 | 30. 12. 1970 | FB → FOS[12] |
| Artillerist | 266M | 906 | 10. 08. 1971 | FP[12] |
| Minier | 266M | 907 | 30. 09. 1971 | FP[12] |
| Rulewoj | 266M | 908 | 20. 10. 1971 | FCz[12] |
| Torpiedist | 266M | 909 | 1972 | FP[12] → OS-99[4] |
| Kontr-admirał Własow | 266M | 910 | 30. 09. 1972 | FP[12] |
| Kontr-admirał Choroszchin | 266M | 916 | 20. 10. 1973 | FB → FOS[12] |
| Rakietczik | 266M | 917 | 1. 12. 1972 | FP[12] |
| Signalszczik | 266M | 918 | 10. 05. 1972 | FCz[12] |
| Dmitrij Łysow | 266M | 919 | 18. 08. 1973 | FB[13] |
| Charkowskij Komsomolec | 266M | 920 | 30. 11. 1973 | FCz → Radist[13] → Iwan Gołubiec |
| Komiendor | 266M | 926 | 30. 06. 1974 | FP[13] |
| Diesantnik | 266M | 927 | 10. 06. 1974 | FP[13] |
| Zienitczik | 266M | 928 | 10. 08. 1974 | FCz, dla Ukrainy w 1996 → Żowti Wody[13] |
| Nawodczik | 266M | 929 | 8. 11. 1974 | FCz, → Kowrowiec[13]. Wg niektórych źródeł ex Kurskij Komsomolec[4] |
| Pulemiotczik | 266M | 931 | 19. 06. 1975 | FP[13] |
| Turbinist | 266M | 939 | 30. 12. 1974 | FCz[13]. Wg niektórych źródeł ex Komsomolec Estonii[4] |
| Dizelist | 266M | 940 | 15. 10. 1975 | FCz[13] |
| Maszynist | 266M | 946 | 30. 12. 1975 | FP[13] |
| Motorist | 266M | 947 | 30. 06. 1976 | FP[13] |
| Wsiewołod Wiszniewskij | 266M | 948 | 30. 12. 1976 | FP → FCz[13] |
| Snajpier | 266M | 949 | 30. 05. 1976 | FCz[13] |
| Razwiedczik | 266M | 950 | 18. 07. 1977 | FCz, dla Ukrainy w 1996 → Czerkasy[13] |
| Elektrik | 266M | 951 | 30. 01. 1978 | FCz → Wiceadmirał Żukow[13] |
| Swiazist | 266M | 952 | 10. 06. 1978 | FB[13] |
| Striełok | 02666 | 953 | 1980 | FCz, ukończony wg proj. 02666 jako okręt poszukiwawczy[13] |
| Trał | 266M | 66 (Ch) | 30. 09. 1972 | FOS[14] |
| Parawan | 266M | 67 (Ch) | 31. 10. 1973 | FOS[14] |
| Jakor′ | 266M | 68 (Ch) | 11. 10. 1974 | FOS[14] |
| Zapał | 266M | 69 (Ch) | 28. 11. 1975 | FOS[14] |
| Zariad | 266M | 70 (Ch) | 30. 12. 1976 | FOS[14] |
| MT-264 | 266ME | 872 | 1989 | FOS[13] |
| MT-265 | 266ME | 873 | 1989 | FOS[13] |
| Walentin Pikul | 266ME | 878 | 2001 | FP[14] |
| Wice-admirał Zacharin | 02668 | 879 | 2009[11] | FCz[14] |
| * Wszystkie zbudowane przez Stocznię Średnio-Newską w Lenigradzie, oprócz oznaczonych „Ch”, zbudowanych w Chabarowsku FB – Flota Bałtycka, FCz – Flota Czarnomorska, FOS – Flota Oceanu Spokojnego, FP – Flota Północna | ||||
 Indyjska Marynarka Wojenna | ||||
| Pondicherry (M61) | 266ME | 2. 02. 2978 | [15] | |
| Porbandar (M62) | 266ME | 19. 12. 1978 | [15] | |
| Bedi (M63) | 266ME | 27. 04. 1979 | [15] | |
| Bhavnagar (M64) | 266ME | 27. 04. 1979 | [15] | |
| Alleppey (M65) | 266ME | 10. 06. 1980 | [15] | |
| Ratnagiri (M66) | 266ME | 10. 06. 1980 | [15] | |
| Karwar (M67) | 266ME | 14. 07. 1986 | [15] | |
| Cannanore (M68) | 266ME | 17. 12. 1987 | [15] | |
| Cuddalore (M69) | 266ME | 29. 10. 1987 | [15] | |
| Kakinada (M70) | 266ME | 23. 12. 1986 | [15] | |
| Kozhikode (M71) | 266ME | 19. 12. 1988 | [15] | |
| Konkan (M72) | 266ME | 8. 10. 1988 | [15] | |
 Libia | ||||
| Al I′sar (111) | 266ME | ex Ras el Gehis[16] | ||
| Al Tayyar (113) | 266ME | ex Ras Hadad[16] | ||
| Ras al Hamman (115) | 266ME | [16] | ||
| Ras al Falluga (117) | 266ME | [16] | ||
| Ras al Oula (119) | 266ME | [16] | ||
| Ras al Dawar (121) | 266ME | [16] | ||
| Ras Massad (123) | 266ME | [16] | ||
| Ras al Hani (125) | 266ME | [16] | ||
 Syria | ||||
| 642 | 266M | 26. 1. 1985 | przekształcony w korwetę[17], następnie okręt badawczy[18] | |
 Jemen | ||||
| 201 | 266ME | 02. 1991 | [19][20] | |
 Etiopia | ||||
| ? | 266ME | 10. 1991 | internowany w Jemenie w 1992[20] | |
Inne źródła podają dodatkowo nazwy lub oznaczenia trałowców w służbie radzieckiej, wszystkie Floty Północnej: proj. 266: „Dalnomierszczik”, proj. 266ME: MT-303, MT-417, MT-418, MT-461, MT-463 (po 1990 MT-749), MT-712, „Marsowyj”, oraz proj. 266 „Mina” (przekazany w 1980 do Wietnamu[uwaga 1])[4].
Służba
W 2016 roku w skład marynarki wojennej Rosji wchodziło 10 trałowców proj. 266M/ME/02668: „Komiendor” (nr burtowy 806), „Maszynist” (855) we Flocie Północnej, MT-264 (738), MT-265 (718) we Flocie Oceanu Spokojnego, „Wiceadmirał Żukow” (909), „Iwan Gołubiec” (911), „Turbinist” (912), „Kowrowiec” (913), „Walentin Pikul” (770), „Wiceadmirał Zacharin” we Flocie Czarnomorskiej[11].
Uwagi
- 1 2 Według Pawłow 1994 ↓, s. 135, ex „Mina”. Brak jednak danych takiego trałowca radzieckiego w szczegółowym spisie w Apalkow 2007 ↓, s. 93-99 i brak takiego wietnamskiego trałowca w Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 640
- ↑ Tak Pawłow 1997 ↓, s. 69, natomiast Apalkow 2007 ↓, s. 87 podaje 745 / 800 ton dla trałowców projektów 266M i ME.
- ↑ Według Pawłow 1997 ↓, s. 69, prędkość maksymalna 17 w
- ↑ Według Apalkow 2007 ↓, s. 88, jedna podwójna wyrzutnia Strieła-3 z 20 pociskami, według Pawłow 1997 ↓, s. 87 dwie ośmioprowadnicowe wyrzutnie z 16 pociskami Strieła lub 20 wyrzutni Igła-1
Przypisy
- 1 2 Apalkow 2007 ↓, s. 76, 93.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Apalkow 2007 ↓, s. 93.
- 1 2 Apalkow 2007 ↓, s. 93-99.
- 1 2 3 4 5 Pawłow 1994 ↓, s. 135.
- 1 2 3 4 5 Apalkow 2007 ↓, s. 87.
- 1 2 3 4 Pawłow 1997 ↓, s. 69.
- 1 2 3 4 Apalkow 2007 ↓, s. 88.
- 1 2 Apalkow 2007 ↓, s. 89-92 (rysunki).
- 1 2 Pawłow 1997 ↓, s. 87.
- ↑ Apalkow 2007 ↓, s. 93, tablica 8.
- 1 2 3 A. Car′kow: Rossijskij Wojenno-Morskoj Fłot 2016 g.. 2015, s. 27, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 12(193)/2015.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Apalkow 2007 ↓, s. 95.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Apalkow 2007 ↓, s. 96.
- 1 2 3 4 5 6 7 Apalkow 2007 ↓, s. 99.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Jane’s Fighting Ships 2002–2003 ↓, s. 316
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 257
- ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 454.
- ↑ Jane’s Fighting Ships 2002–2003 ↓, s. 686.
- ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 641.
- 1 2 Jane’s Fighting Ships 2002–2003 ↓, s. 882.
Bibliografia
- Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Sprawocznik. Tom IV. Diesantnyje i minno-tralnyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2007. ISBN 978-5-8172-0135-2. (ros.).
- Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli SSSR i Rossii 1945 – 1995 g. Wyd. III. Jakuck: 1994. (ros.).
- Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997 – 1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997. (ros.).
- Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
- Jane’s Fighting Ships 2002–2003. Stephen Saunders (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2002. ISBN 0-7106-2432-8. (ang.).