Szyszkówka tęporozwierkowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

obrzękowcowate

Rodzaj

szyszkówka

Gatunek

szyszkówka tęporozwierkowa

Nazwa systematyczna
Strobilurus stephanocystis (Kühner & Romagn. ex Hora) Singer
Persoonia 2(3): 409 (1962)
Zasięg
Mapa zasięgu
Zasięg występowania w Europie (państwa)
Cystyda

Szyszkówka tęporozwierkowa (Strobilurus stephanocystis (Kühner & Romagn. ex Hora) Singer) – gatunek grzybów z rodziny obrzękowcowatych (Physalacriaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Strobilurus, Physalacriaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1960 r. Robert Kühner, Henri Charles Louis Romagnesi i Frederich Bayard Hora nadając mu nazwę Pseudohiatula stephanocystis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1962 r. Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Strobilurus[1].

Niektóre synonimy[2]:

  • Collybia stephanocystis Kühner & Romagn. 1953
  • Marasmius esculentus subsp. pini Singer 1943
  • Pseudohiatula stephanocystis Kühner & Romagn. ex Hora 1960

Polską nazwę podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1,5–2,5 (wyjątkowo do 3 cm), kształt początkowo wypukły, potem płaski, czasami z niewielkim garbem. Brzeg nieco wystający poza blaszki, w stanie wilgotnym nieco prześwitujący. Powierzchnia gładka, matowa, czasami promieniście pomarszczona. Ma barwę od białawej przez szaro-ochrową do ciemnobrązowej. Jest higrofaniczny[4]. Jeśli owocniki rozwijają się pod śniegiem, są białe[5].

Blaszki

Wąsko przyrośnięte, niemal wolne. Ostrza gładkie, barwa początkowo biaława, potem szarawa[4].

Trzon

Wysokość 2–8 cm, grubość 1–2,5 mm, elastyczny, wygięty, zakończony korzeniasto. Powierzchnia gładka, bardzo drobno oprószona. U podstawy pokryta białą grzybnią[4].

Miąższ

Cienki, biały, o słabym zapachu i łagodnym smaku[4].

Cechy mikroskopowe

Podstawki cylindryczne z 2 lub 4 sterygmami. Zarodniki eliptyczne, ostro zakończone, gładkie, bezbarwne, o rozmiarach 5,7–7,5 × 2,5–3,9 μm. Pleurocystydy grubościenne, o rozmiarach 46–57 × 28–34 μm, inkrustowane na szczycie. Cheilocystydy szeroko-maczugowate z płaską podstawą, grubościenne, o rozmiarach 29–47× 4,8–7,2 μm. Komórki skórki zbudowane z grubościennych strzępek o kulistych końcach[6].

Występowanie i siedlisko

Opisano występowanie tego gatunku tylko w Europie oraz w Japonii i Korei. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony, występuje od Hiszpanii aż po 66 stopień szerokości geograficznej na Półwyspie Skandynawskim[7]. Według W. Wojewody w Polsce jest bardzo pospolity[3], M. Snowarski podaje jednak, że jest nieczęsty[8].

Występuje w lasach, na szyszkach sosnowych, często głęboko zagrzebanych w ziemi. Pojawia się głównie od września do listopada[3].

Smaczny grzyb jadalny[4].

Gatunki podobne

Na szyszkach rosną dwa bardzo podobne gatunki szyszkówek: szyszkówka gorzkawa (Strobilurus tenacellus) i szyszkówka świerkowa (Strobilurus esculentus)[9]. Szyszkówkę świerkową najłatwiej odróżnić po podłożu – rośnie na szyszkach świerka. Szyszkówka gorzkawa ma nieco gorzkawy smak, ale po tym nie zawsze da się ją odróżnić od szyszkówki tęporozwierkowej. Morfologicznie szyszkówka gorzkawa ma ciemniejszy kapelusz, a blaszki białe z odcieniem niebieskawym, ale te cechy też nie zawsze pozwalają na jednoznaczne odróżnienie tych gatunków. Konieczne jest badanie mikroskopowe[4]. Szyszkówka tęporozwierkowa ma cystydy o tępych szczytach, a szyszkówka gorzkawa zaostrzone na szczytach i bez kryształków[9].

Na szyszkach rosną też inne gatunki grzybów[8]:

  • grzybówka wiosenna (Mycena strobilicola). Występuje wiosną na szyszkach świerkowych. Różni się wyraźnym zapachem chloru i białym, kruchym trzonem.
  • pieniążniczka szyszkowa (Baeospora myosura). Ma jasny, cielistobeżowy kapelusz i biało oprószony trzon.

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum. [dostęp 2016-10-23]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-10-23]. (ang.).
  3. 1 2 3 Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. 1 2 3 4 5 6 Na grzyby. [dostęp 2014-02-25].
  5. ↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
  6. ↑ Strobilurus stephanocystis. [dostęp 2016-10-24].
  7. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].
  8. 1 2 Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
  9. 1 2 Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.