Szyszkówka świerkowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

obrzękowcowate

Rodzaj

szyszkówka

Gatunek

szyszkówka świerkowa

Nazwa systematyczna
Strobilurus esculentus (Wulfen) Singer
Persoonia 2(3): 414 (1962)
Owocniki pojawiają się wczesną wiosną

Szyszkówka świerkowa (Strobilurus esculentus (Wulfen) Singer) – gatunek grzybów z rodziny obrzękowcowatych (Physalacriaceae)'[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Strobilurus, Physalacriaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1781 r. Franz Xaver von Wulfen nadając mu nazwę Agaricus esculentus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1962 r. Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Strobilurus[1].

Niektóre synonimy naukowe[2]:

  • Agaricus esculentus Wulfen 1781
  • Collybia esculenta (Wulfen) P. Kumm. 1871
  • Marasmius esculentus (Wulfen) P. Karst. 1889
  • Pseudohiatula esculenta (Wulfen) Singer 1959

Polską nazwę podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był wcześniej jako pieniążek szyszkowy[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1,5–2,5 (wyjątkowo do 3,5 cm), kształt półkulisty do rozpostartego, czasami z niskim garbem. Brzeg kapelusza nie jest podwinięty. Powierzchnia o barwie od szaroochrowej przez czerwonobrązową do ciemnobrązowej, gładka i matowa. Czasami może być miejscami pomarszczona. W stanie wilgotnym przez brzegi kapelusza nieco prześwitują blaszki. Jeśli owocniki rozwijają się pod śniegiem, są białe[4].

Blaszki

Gęste, zatokowato wycięte, o barwie białawej do jasnopopielatej[4].

Trzon[5]

Wysokość 3–6 cm, grubość 1–2 mm, sztywny, twardy, rurkowaty, przy podstawie z resztkami grzybni. Powierzchnia błyszcząca, brązowoochrowa, górą jaśniejsza[6].

Miąższ

Cienki, białawy, bez zapachu. Smak łagodny[6].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników jasnokremowy. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 5–6,5 × 3–4 μm. Pleurocystydy grubościenne, wypukłe, o szczytach mocno inkrustowanych i rozmiarach 35–60 × 10–17 µm. Cheilocystydy również grubościenne i wypukłe, ale wydłużone i o szczytach słabo tylko inkrustowanych. Mają rozmiar 40–50 × 9–12 µm[5].

Gatunki podobne

Na szyszkach świerkowych rośnie kilka innych gatunków[7]:

  • szyszkówka tęporozwierkowa (Strobilurus stephanocystis). Morfologicznie jest niemożliwa do odróżnienia, praktycznie najłatwiej odróżnić ją po miejscu występowania (na szyszkach sosnowych). W hymenium ma szerokie cystydy z wieńcem kryształków na szczycie[6],
  • szyszkówka gorzkawa (Strobilurus tenacellus). Kapelusz ma powierzchnię lekko paskowaną wskutek prześwitywania blaszek[6]. Jest gorzka[7],
  • grzybówka wiosenna (Mycena strobilicola). Występuje też wiosną i też na szyszkach świerkowych. Różni się wyraźnym zapachem chloru i białym, kruchym trzonem[7].
  • pieniążniczka szyszkowa (Baeospora myosura). Ma jasny, cielistobeżowy kapelusz i biało oprószony trzon[7].

Występowanie i siedlisko

Gatunek ten znany jest głównie w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony. Poza Europą opisano jego występowanie tylko w Meksyku w Ameryce Północnej[8]. W Polsce jest pospolity[7].

Grzyb saprotroficzny[3]. Występuje w lasach, na cmentarzach i w parkach, na leżących w ściółce, zagrzebanych częściowo w ziemi lub ukrytych pod powierzchnią ziemi szyszkach świerkowych[6], wyjątkowo również na jodłowych[3]. Jest pospolity wszędzie tam, gdzie występują świerki, szczególnie więc w górskich lasach. Zazwyczaj wokół jednej szyszki świerkowej występuje po kilkanaście owocników[4]. Pojawiają się one głównie wiosną (od marca do czerwca), rzadziej jesienią (październik – listopad)[3].

Znaczenie

Grzyb jadalny. Mimo że jest drobnych rozmiarów może mieć dla grzybiarzy znaczenie, w niektórych regionach występuje bowiem licznie i to wczesną wiosną, w okresie ubogim w grzyby. Doskonale smakuje na przykład duszona w grzankach. Należy tylko uważać na inne, blisko spokrewnione i bardzo podobne, ale niejadalne gatunki[4].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  3. 1 2 3 4 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 637, ISBN 83-89648-09-1.
  4. 1 2 3 4 Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 111, ISBN 83-85444-65-3.
  5. 1 2 Na grzyby [online] [dostęp 2014-02-25].
  6. 1 2 3 4 5 Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 335, ISBN 83-09-00714-0.
  7. 1 2 3 4 5 Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 130, ISBN 978-83-7073-776-4.
  8. ↑ Cytuj |url=https://www.discoverlife.org/search.html |tytuł=Discover Life Maps|data dostępu = 2016-01-10}}
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.