Szaberplac na pl. Grunwaldzkim – nieoficjalna nazwa[uwaga 1] (z niem. Schaperplatz) targowiska istniejącego we Wrocławiu przy placu Grunwaldzkim po II wojnie światowej[2], zlikwidowanego decyzją rady miejskiej w czerwcu 1946[3]. Szaberplacem w mowie potocznej mieszkańców Śląska nazywano również inne targowiska[4], w tym bazar w Katowicach[5][6].

Plac targowy

Szaberplac był największym targowiskiem na Śląsku, powstałym pierwotnie przy placu Nankiera, a następnie przeniesionym na plac Grunwaldzki[7], w miejsce dawnego lotniska powstałego podczas oblężenia Wrocławia[8]. Na szaberplacu handlowano wszystkim, a zwłaszcza mieniem poniemieckim uzyskanym w nielegalny sposób. Były tam maszyny, meble, zastawy stołowe, rowery, zwierzęta, produkty spożywcze[9]. Plac podzielony był samoistnie na sektory. W okolicy obecnego Instytutu Matematycznego handlowano motocyklami i rowerami, w okolicy obecnej ulicy Norwida można było kupić meble, zwierzętami zaś handlowano w północnej części placu, blisko mostu Szczytnickiego. Jednak szaberplac to nie tylko targowisko – działały tu garkuchnie różnych narodów[10]. Tak o szaberplacu mówił matematyk Wacław Sierpiński:

Mówią wolapikiem, szachrują, oglądają, oddają, wracają, pakują i popychają się, największa kupa dziadów na największej kupie cegieł i rumowiska w Europie[11].

Handlujący uzasadniali proceder najczęściej tym, że z powodu Niemców doznano największych strat materialnych[12], choć głównym powodem był brak towarów na rynku. Handlowali tu również Niemcy, wyprzedający część swojego dobytku przed wysiedleniem[13]. Innym rodzajem szabru był handel prowadzony przez ekipy pracownicze ze zrujnowanych zakładów, przede wszystkim Dolnego Śląska, którzy szukali części do swoich maszyn i innych przedmiotów niezbędnych do rozpoczęcia produkcji[13]. Stosunek władz do targowiska był ambiwalentny – z jednej strony uprawiano tam nielegalny proceder, z drugiej zaś osłabiąło napięcia wywołane powojennymi brakami zaopatrzenia praktycznie we wszystkim. Mimo to władze przeprowadzały czasem obławy, połączone z konfiskowaniem zakwestionowanych towarów. Ponadto na placu dochodziło do awantur, zdarzały się strzelaniny[10].

Formalnie plac targowy zlikwidowano w czerwcu 1946, a handel przeniesiono na plac Strzelecki[uwaga 2][10].

Szaberplac w kulturze

W 2017 w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu odbyła się premiera sztuki Szymona Bogacza Szaberplac moja miłość, będącej opowieścią o powojennym Wrocławiu i targowisku. Spektakl wyreżyserowała Tanja Miletić Oručević[14].

Uwagi

  1. ↑ z niem. Schaperplatz od słowa "szaber" - przywłaszczyć, kradzież mienia porzuconego [1]
  2. ↑ Plac ten do 1945 nosił nazwę Schießwerder Platz; po wojnie nadano mu nazwę placu Strzeleckiego, a w 1948 zmieniono ją na plac Karola Marksa[uwaga 3]; nazwę placu Strzeleckiego przywrócono w 1992[15].
  3. Antkowiak 1970 ↓, pl. Marksa, s. 146–147.

Przypisy

  1. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 854.
  2. ↑ Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, Szaberplace, s. 801.
  3. ↑ Okólska 2005 ↓, s. 32.
  4. ↑ Wrocław szaberplac przy dawnym Młynie dzięki pięknej pogodzie pęka w szwach. [w:] Antyki. biuroprasowe.pl [on-line]. [dostęp 2017-11-26].
  5. ↑ Przy słynnym Szaberplacu otwarto nową halę targową – Nasze Miasto, 2010.
  6. ↑ Szaberplac w Katowicach: Słynny bazar na Załężu przegrywa z galeriami – Dziennik Zachodni, 2015.
  7. ↑ Wrocław we wspomnieniach. [w:] Spacerem po Wrocławiu [on-line]. 2016-04-29. [dostęp 2017-11-26].
  8. ↑ Spotkanie narodów na Szaberplacu. [w:] Newsweek [on-line]. 2003-12-14. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)].
  9. ↑ Kamil Karpiński: Wrocław po wojnie cz.2 – Kto kupował na Szaberplacu?. [w:] Miejsca we Wrocławiu [on-line]. 2017-02-28. [dostęp 2017-11-26].
  10. 1 2 3 Ambroży Grzenia: Moje wspomnienia o wrocławskich targowiskach. [w:] Wratislaviae Amici [on-line]. [dostęp 2017-11-30].
  11. ↑ Nowi mieszkańcy starego miasta. [w:] Pionierzy.teo-wroclaw.pl [on-line]. [dostęp 2017-11-30].
  12. ↑ Kulak 1997 ↓, s. 279.
  13. 1 2 Kulak 1997 ↓, s. 280.
  14. ↑ Wrocław. „Szaberplac, moja miłość” we Wrocławskim Teatrze Współczesnym. [w:] e-teatr [on-line]. [dostęp 2017-11-26].
  15. Uchwała nr XXII/124/91 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 8 maja 1991 roku w sprawie ustalenia nazw ulic i placów na terenie m. Wrocławia. [w:] Biuletyn z 1991 r. Nr 3 (akty prawne) [on-line]. Rada Miejska Wrocławia, 2013-06-07. [dostęp 2019-09-23]. (pol.). (weszła w życie 1 stycznia 1992).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.