Stefan Trzciński
Data urodzenia

1921

Data i miejsce śmierci

21 listopada 1943
Złotopolice

Miejsce spoczynku

Naruszewo

Zawód, zajęcie

rolnik

Miejsce zamieszkania

Skwary

Narodowość

Polak

Wyznanie

rzymski katolicyzm[1]

Rodzice

Stanisława Trzcińska

Krewni i powinowaci

Jan Trzciński (brat)

Odznaczenia
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Stefan Trzciński (ur. 1921, zm. 21 listopada 1943 w Złotopolicach) – Polak zamordowany za pomoc Żydom podczas II wojny światowej.

Życiorys

Jesienią 1939 roku północne Mazowsze zostało wcielone do III Rzeszy. We wrześniu 1940 roku w okolicznym Płońsku powstało getto, gdzie znalazło się ok. 12 tys. Żydów. W grudniu 1942 roku zostało ono zlikwidowane, a praktycznie wszystkich zamieszkujących je Żydów deportowano do Auschwitz-Birkenau. Niektórym Żydom udało się uciec[2].

Część Polaków zaangażowała się w pomoc uciekinierom. Wśród nich znalazła się Stanisława Trzcińska oraz jej dorośli synowie Stefan i Jan. Rodzina prowadziła gospodarstwo rolne w Skwarach na północnym Mazowszu. Trzcińscy dostarczali pożywienie i czasowo ukrywali w stodole rodzinę Klinów, którą znali jeszcze sprzed wojny[2].

23 sierpnia 1943 roku domostwo Trzcińskich otoczył oddział niemieckiej żandarmerii, której doniesiono o miejscowych Polakach pomagających Żydom. Janowi udało się uciec z obławy. Podczas przesłuchania Stanisławę kilkukrotnie uderzono w twarz, Stefana zaś bito do utraty przytomności. Oboje wywieziono do aresztu w Pomiechówku[2].

Pod koniec października Niemcy zorganizowali odprawę sołtysów okolicznych gmin, podczas której zapowiedzieli, że 21 listopada przedstawiciele wsi mają stawić się na skraju lasu między Złotopolicami a Kamienicą-Wygodą, gdzie odbędzie się egzekucja Polaków ukrywających Żydów. Tego dnia przywieziono z Pomiechówka siedmiu skazanych: Stefana Trzcińskiego, Ignacego Ambroziaka, Władysława Muchowskiego, Symchę Frosta, a także nieznanego z imienia i nazwiska Żyda i dwóch Polaków (prawdopodobnie Stefana Dubrackiego i Jana Wójcika). Żydów zabito pod pretekstem napadów i przechowywania broni, a Polaków za ukrywanie i pomoc udzieloną Żydom[2][3]. Niemcy całą grupę publicznie powiesili, przestrzegając, że tak kończą osoby pomagające Żydom[2][4][5].

Po pewnym czasie sołtysi – na rozkaz Niemców – zdjęli ciała zamordowanych i pochowali je na cmentarzu w Smoszewie. Po wojnie mężczyzn ekshumowano[6]. Stefana Trzcińskiego pochowano w nieodległym Naruszewie[2]. Stanisława Trzcińska została wywieziona do obozu w Stutthofie i tam zamordowana. Jan Trzciński zdołał przeżyć wojnę[2].

Upamiętnienie

W 1991 roku Instytut Jad Waszem odznaczył tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Stefana Trzcińskiego oraz jego matkę Stanisławę i brata Jana[7], a także innych mieszkańców okolicznych wsi zaangażowanych w pomoc Żydom: Ignacego Ambroziaka i jego żonę Rozalię oraz Władysława Muchowskiego[8].

W 2023 roku w Złotopolicach w ramach projektu Zawołani po imieniu uroczyście odsłonięto tablicę upamiętniającą Ignacego Ambroziaka, Stanisławę Trzcińską, Stefana Trzcińskiego oraz Władysława Muchowskiego. W wydarzeniu uczestniczyli między innymi: dyrektor Instytutu Pileckiego Magdalena Gawin, naczelny rabin Polski Michael Schudrich, przedstawiciele władz miejscowych samorządowych oraz potomkowie zamordowanych, w tym Joanna Trzcińska, prawnuczka Stanisławy. List do uczestników uroczystości skierował prezydent RP Andrzej Duda[9].

Przypisy

  1. ↑ Trzcińska Stanisława, Trzciński Jan, Trzciński Stefan [online], Życie za życie [dostęp 2023-09-10] (pol.).
  2. 1 2 3 4 5 6 7 Stefan Trzciński - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-10] (pol.).
  3. ↑ Ignacy Ambroziak - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-08] (pol.).
  4. ↑ Kaplica Pamięci | Świadectwa [online], kaplica-pamieci.pl [dostęp 2023-09-09].
  5. ↑ Ambroziak Ignacy, Ambroziak Rozalia, Ambroziak Henryk [online], Życie za życie [dostęp 2023-09-09] (pol.).
  6. ↑ Ignacy Ambroziak - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-08] (pol.).
  7. ↑ Trzciński Stefan | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2023-09-10].
  8. ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2022. POLAND [online], yadvashem.org, 2022 [dostęp 2023-09-10] (ang.).
  9. ↑ Upamiętnienie Ignacego Ambroziaka, Stefana Trzcińskiego i Stanisławy Trzcińskiej oraz Władysława Muchowskiego zamordowanych za pomoc Żydom w czasie okupacji niemieckiej - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-10] (pol.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.