Stare Miasto w Prudniku
Symbol zabytku nr rej. 14/49 z 10.06.1949[1]
Ilustracja
Fragment Starego Miasta (2020)
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Miejscowość

Prudnik

Położenie na mapie Prudnika
Mapa konturowa Prudnika, u góry znajduje się punkt z opisem „Stare Miasto w Prudniku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Stare Miasto w Prudniku”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Stare Miasto w Prudniku”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Stare Miasto w Prudniku”
Położenie na mapie gminy Prudnik
Mapa konturowa gminy Prudnik, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Stare Miasto w Prudniku”
Ziemia50°19′16,66″N 17°34′49,42″E/50,321294 17,580394

Stare Miasto w Prudniku – najstarsza część Prudnika wywodząca się z XIII-wiecznego miasta lokacyjnego.

Obszar

Obszar Starego Miasta na planie współczesnego Prudnika

Centrum Starego Miasta stanowi Rynek, a miasto lokacyjne rozciąga się między rzeką Prudnik na północy, ul. Tadeusza Kościuszki i Armii Krajowej na południu, ul. Bolesława Chrobrego na wschodzie oraz ul. Piastowską i Hugona Kołłątaja na zachodzie.

Stare Miasto nie stanowi formalnej jednostki pomocniczej gminy. Na jego obszarze leżą w całości lub częściowo ulice i place:

  • Rynek
  • Plac Farny
  • Plac Szarych Szeregów
  • Plac Zamkowy
  • ul. Bolesława Chrobrego
  • ul. Ciasna
  • ul. Hugona Kołłątaja
  • ul. Jagiellońska
  • ul. Klasztorna
  • ul. Konstantego Damrota
  • ul. Kościelna
  • ul. Królowej Jadwigi
  • ul. Krótka
  • ul. Łukowa
  • ul. Piastowska
  • ul. Plebiscytowa
  • ul. Pocztowa
  • ul. Pod Bramami
  • ul. Ratuszowa
  • ul. Stara
  • ul. Stefana Batorego
  • ul. Stroma
  • ul. Tkacka
  • ul. Wąska

Historia

Makieta Prudnika w 1626

Założycielem miasta był najwyższy marszałek Królestwa Czech i namiestnik Styrii – czeski wielmoża Wok z Rożemberka (Woko de Rosenberch, Vok I. z Rožmberka). W latach 1255–1259 założył on w okolicy obecnego Prudnika kilka wsi i w zakolu rzeki Prudnik – zamek gotycki, kontrolujący ruch na szlaku handlowym z Nysy do Opawy. Prudnik był najdalej wysuniętym na północ bastionem Królestwa Czech[2].

Syn Woka, Henryk z Rożemberka ok. 1279 uzyskał dla Prudnika lokację miasta na prawie niemieckim. Jedynym śladem pierwotnego miasta jest Wieża Woka. Pozostała zabudowa w większości spaliła się, natomiast budowle trwalsze, na przestrzeni wieków były rozbierane i przebudowywane. W 1373 w mieście wybuchła epidemia dżumy. Przeżyło ja tylko kilku mieszkańców, którzy ukryli się w pobliskich górach. Po pewnym czasie wrócili do Prudnika. Spalili większość zabudowań i rozpoczęli odbudowę miasta[3].

Średniowieczny Prudnik był zaliczany do miast dużych w skali regionu. Jego powierzchnia wynosiła 0,13 km², a długość obwodu miasta około 1100 m plus mury zamku[4].

23 kwietnia 1945 część Starego Miasta została zbombardowana przez lotnictwo radzieckie. Nie wiadomo jednak, czy bombardowanie było celowe. Według proboszcza Franza Pietscha było spowodowane wystrzeleniem błędnych znaków świetlnych przez Rosjan[5].

Architektura

Zabytki

Kościół św. Michała Archanioła
Zespół klasztorny bonifratrów
Wieża Woka

Do rejestru zabytków wpisane są też następujące obiekty z obszaru Starego Miasta[6][7]:

  • kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, wzniesiony w 1279, w dokumentach wzmiankowany w 1321, pierwotnie drewniany, z 1612, obecnie istniejący kościół zbudowano w l. 1730–1738
  • zespół klasztorny bonifratrów, z l. 1783-1787: kościół par. pw. św. Apostołów Piotra i Pawła i klasztor oo. bonifratrów, został zbudowany w 1783, znajduje się przy obecnej ulicy Piastowskiej
  • plebania, z XVIII w./XIX w.
  • wieża zamkowa zwana wieżą Woka, z XIII/XIV w., XV w., pozostałość starego, średniowiecznego murowanego zamku zbudowanego prawdopodobnie przed 1262 przez Woka z Rożemberka, usytuowana jest w zachodniej części Starego Miasta, na lekkim wzniesieniu. Z dawnego zamku pozostała cylindryczna, murowana z kamienia wieża tzw. stołp (wieża ostatniej szansy) o dwu kondygnacjach zaznaczonych odsadzkami oraz z trzecią niższą kondygnacją o rzucie ośmioboku. Od północy, w połowie wysokości znajduje się otwór w obramieniu kamiennym z dwoma konsolkami. Po gruntownej renowacji w 2009 wieża Woka stała się punktem widokowym zarządzanym przez Muzeum Ziemi Prudnickiej
  • mury obronne – zachowany m.in. fragment z dwiema basztami murowanymi z kamienia i cegły z XV-XVI w. w chwili obecnej jest siedzibą Muzeum Ziemi Prudnickiej; ponadto zachowała się Brama Dolna, w dokumentach wzmiankowana w 1481, usytuowana w południowej pierzei obecnej ulicy Batorego. Do wysokości drugiej kondygnacji wieży wbudowana jest w mury zbudowanych później kamienic. Wieża jest murowana, otynkowana, posiada trzy kondygnacje i jest zwieńczona murowanym hełmem stożkowym. Została odremontowana w 2006.
  • ratusz miejski, z XVIII w., 1840, jako obiekt drewniany istniał już w średniowieczu, murowany powstał w 1782 a obecny kształt uzyskał w latach 1894–1896
  • „Dom Katolicki”, pl. Farny 1, z poł. XIX w.
  • domy, ul. Batorego 7, z poł. XIX w.
  • dom, ul. Batorego 11
  • domy, ul. Damrota 21, 23, z k. XVIII w., nie istnieją
  • dom, ul. Jagiellońska 3 (d. 21), z XIX w.
  • dom, ul. Krótka 1 / ul. Łukowa 1
  • domy, ul. Krótka 2 (d. 5), 3 (d. 2), 4 (d. 6), z XVIII w./XIX w., nie istnieją
  • dom, ul. Krótka d. 3, z XVIII w./XIX w.
  • domy, ul. Piastowska 9, 22, z XIX w.
  • dom, ul. Ratuszowa 7, z XIX w.
  • domy, Rynek 2 (d. 40) z 1769, 3 (d. 41), 26 (d. 11)
  • domy, Rynek 22 (d. 32) 25 (d. 2)
  • domy, ul. Sobieskiego 2, 4, 5 (d. 3), 6, 7 (d. 5), 8, 13 (d. 11), z XVII w., XVIII w., XIX w.
  • domy, ul. Sobieskiego 9 (d. 7), 30, XVIII w., z poł. XIX w.
  • domy – renesansowe kamieniczki mieszczańskie, ul. Zamkowa 1-2 (d. 2), 3-7 (d. 3), 3-7 (d. 4), 3-7 (d. 5), 3-7 (d. 6), 3-7 (d. 7), z XVII w., XVIII w.
  • wschodnie skrzydło d. szpitala ob. domu św. Jana Bożego wraz z ogrodzeniem w zespole klasztornym bonifratrów oraz klatkę schodową w północnym skrzydle d. szpitala przyległą do budynku klasztoru wraz z gruntem w granicach fundamentowania, ul. Piastowska 6 (1896, 1914–1916)
  • kamienica, ul. Kołłątaja 2

inne zabytki:

  • kolumna maryjna, ufundowana w 1694 przez notariusza miejskiego Piotra Ortmana i jego żonę dla uczczenia ofiar dżumy w 1625. Usytuowana w północno-zachodniej części Rynku
  • figura św. Jana Nepomucena w Rynku, barokowa z 1733
  • fontanna, barokowa z 1695, także w Rynku.

Obiekty nieistniejące

Przypisy

  1. ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 31 grudnia 2013 r. (województwo opolskie). Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013, s. 110.
  2. ↑ Jak Czesi założyli Prudnik [online], Nowa Trybuna Opolska, 23 maja 2013 [dostęp 2020-12-10] (pol.).
  3. ↑ Leszek Bobowski, Miasto w ogniu [online], „Tygodnik Prudnicki”, 22 września 2010 [dostęp 2020-12-10].
  4. ↑ Miasto Prudnik – średniowiecze [online], www.skladnica-gornoslaska.pl [dostęp 2020-12-10].
  5. ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Włoch walczył o Prudnik [online], tygodnikprudnicki.pl, 19 marca 2008 [dostęp 2020-12-10] (pol.).
  6. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 110–113. [dostęp 2020-12-10].
  7. ↑ Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa opolskiego – stan na dzień 31 maja 2020 r.. [w:] Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. 2020-05-31. s. 159–164. [dostęp 2020-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-16)]. (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.