Powstawanie sprzążki

Mikroskopowe zdjęcie sprzążki między dwoma członami strzępki

Sprzążka lub klamra (łac. fibula) – u grzybów jest to jednostronne, niewielkie zgrubienie strzępki występujące na poprzecznej przegrodzie między jej dwoma sąsiednimi członami. Ma postać kabłąkowatego łącznika^[1]. Tworzy się po mitozie, w wyniku której w komórce strzępki z dikarionu powstają 4 jądra (a dokładniej dwie pary jąder różnoimiennych). Następnie powstaje septa i sprzążka, przez którą jedno z jąder przechodzi do podzielonej septą sprzążki. W wyniku tego powstają dwie pary dikarionów^[2].

Sprzążki biorą udział w procesie podziału komórek. Zapewniają różnoimienność jąder komórek dzielącej się strzępki^[2]. Występowanie lub brak sprzążek ma znaczenie przy oznaczaniu wielu gatunków grzybów i określaniu ich systemu strzępkowego. Jeżeli występują tylko strzępki generatywne, wówczas jest to system monomityczny. Czasami zdarza się, że pojedyncze sprzążki występują także na strzępkach szkieletowych, z natury grubościennych. W tym przypadku mówimy o pseudodimitycznym systemie strzępkowym^[3].

Sprzążki występują u podstawczaków mających przegrody typu dolipor, przez które do sąsiednich komórek nie mogą przedostać się organella komórkowe i jądra. Aby to mogło nastąpić, na ich przegrodach tworzą się sprzążki. Sprzążki nie występują u tych podstawczaków, które mają przegrody proste, przez które możliwa jest wymiana organelli komórkowych^[2]. Zasadniczo sprzążki występują tylko na strzępkach generatywnych (ale nie zawsze muszą na nich być). Występowanie sprzążek jest cechą podstawową i zwykle stałą dla danego gatunku – rzadko spotyka się gatunki posiadające zarówno liczne sprzążki, jak i proste przegrody na strzępkach generatywnych. Czasami (rzadko) na jednej przegrodzie występuje kilka sprzążek. W preparacie mikroskopowym sprzążki czasami są trudne do zaobserwowania^[4]. Sprzążka występująca u nasady podstawki nosi nazwę sprzążki bazalnej^[5].

U workowców podobną rolę jak sprzążki spełniają pastorałki^[2].

Przypisy