Park Narodowy Wirunga
Parc national des Virunga
dawn. Park Narodowy Alberta
Parc Albert
Ilustracja
park narodowy
Państwo

 Demokratyczna Republika Konga

Data utworzenia

1925

Powierzchnia

7800 km²

Położenie na mapie Demokratycznej Republiki Konga
Mapa konturowa Demokratycznej Republiki Konga, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Park Narodowy Wirunga”
Ziemia0°02′57,98″N 29°30′53,17″E/0,049440 29,514770
Strona internetowa
Park Narodowy Wirunga[infobox 1]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
ilustracja
Państwo

 Demokratyczna Republika Konga

Typ

przyrodniczy

Spełniane kryterium

VII, VIII, X

Numer ref.

63

Region[infobox 2]

Afryka

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1979
na 3. sesji

Obiekt zagrożony

1994

Nyiragongo
Ruwenzori
Brzegi Jeziora Edwarda

Park Narodowy Wirunga (fr. Parc Nacional des Virunga) dawniej Park Narodowy Alberta (fr. Parc Albert)[1] – park narodowy w północno-wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga, założony w 1925 roku – pierwszy park narodowy na terenie Afryki.

W roku 1979 park został wpisany jako jeden z pierwszych obiektów na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a od 1994 roku znajduje się na liście światowego dziedzictwa w zagrożeniu.

Położenie

Park znajduje się w północno-wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga[2], w prowincji Kiwu Północne[3]. Zajmuje powierzchnię 7800 km²[4]. Obejmuje ochroną tereny wulkanicznego pasma gór Wirunga między jeziorami Kiwu i Edwarda z licznymi wulkanami drzemiącymi (np. Mikeno, Karisimbi, Bisoke i Sabyinyo) i aktywnymi Nyiragongo i Nyamuragira oraz pasmo Ruwenzori na północnym wschodzie[2]. Park przylega do Parku Narodowego Wulkanów w Rwandzie i Parku Narodowego Rwenzori w Ugandzie[5].

Historia

Park Narodowy Alberta

Region jeziora Kiwu został odkryty przez Europejczyków na początku lat 60. XIX w.[6] W 1902 roku ekspedycja Friedricha Roberta von Beringe (1865–1940) przywiozła do Muzeum Zoologicznego w Berlinie okaz nieznanego wówczas goryla Gorilla gorilla, upolowanego w regionie[6]. W wyniku późniejszych badań okaz ten został opisany jako nowy podgatunek i nazwany na cześć von Beringe Gorilla gorilla beringei[7]. W wyniku tego odkrycia region stał się popularny wśród podróżników i badaczy, którzy zaczęli polować na goryle[6].

W 1920 roku szwedzki książę Wilhelm Bernadotte (1884–1965) zorganizował kolejną ekspedycję i zaczął lobbować władze belgijskie, by region Kiwu objąć ochroną[6]. W tym samym roku w regionie działała amerykańska wyprawa pod kierownictwem taksydermisty Carla Akeleya (1864–1926), której celem było dostarczenie grupy goryli na wystawę edukacyjną[6]. Wyprawa Akeleya stwierdziła rzadkie występowanie goryli i ryzyko ich wyginięcia[6]. Belgijskie Ministerstwo ds. Kolonii znalazło się pod presją środowiska naukowego i opinii publicznej[6]. Wobec presji, a także stale rosnącego popytu na licencje na polowania, mnisterstwo wprowadziło pierwsze działania na rzecz ochrony regionu[6]. Utworzono dwa rezerwaty: Rezerwat Alberta, który objął tereny pomiędzy rzeką Rutshuru a południowym krańcem Jeziora Edwarda oraz drugi na terenach na północny wschód od jeziora Kiwu, między wulkanem Sabyinyo a misją katalicką Tongres Sainte Marie[6].

W ochronę goryli i regionu Wirunga zaangażował się król Belgów Albert I Koburg (1875–1934), który 21 kwietnia 1925 roku wydał dekret o utworzeniu parku narodowego[6] – pierwszego tego typu obszaru chronionego na terenie Afryki[4]. Park został nazwany cześć króla Parkiem Narodowym Alberta (fr. Parc Albert)[6].

Park początkowo ochroną obejmował trzy góry masywu Wirunga[4]. Jego powierzchnia wynosiła 200 km²[6]. Polowanie na goryle i inne gatunki było całkowicie zabronione, z wyjątkiem przypadków samoobrony[6]. Granice parku zostały wytyczone bez wzięcia pod uwagę warunków geograficznych czy ekonomicznych[6]. Generalny gubernator kolonii uznał granice parku w dekrecie z 10 lipca 1925 roku[6].

Z czasem powierzchnia parku została powiększona o tereny równinne na północnym wschodzie, Jezioro Edwarda i Ruwenzori identyfikowane z Górami Księżycowymi z mapy Ptolemeusza z II w. n.e.[4]

W 1928 roku belgijskie ministerstwo ds. kolonii sfinansowało dwie wyprawy badawcze celem zebrania danych topograficznych, botanicznych i zoologicznych, by lepiej wytyczyć granice parku[6]. Wyprawami pokierowali badacze amerykańscy – ornitolog James Chapin (1889–1964) i Carl Akeley[6]. Na podstawie zebranych informacji 9 lipca 1929 roku władze belgijskie ustanowiły autonomiczna instytucję Park Narodowy Alberta, powiększając zarazem obszar parku do 1900 km²[6].

Na początku lat 30. XX wieku powierzchnia parku rozrosła się do 8580 km², obejmując ochroną sawanny, mokradła, lasy, a także wulkany z unikalną roślinnością afro-alpejską[8].

W 1934 roku utworzono Instytut ds. Parków Narodowych Konga Belgijskiego (fr. Institut des Parcs Nationaux du Congo Belge, IPNCB), któremu powierzono zarządzenie parkiem[6]. W tym samym roku zmniejszono granice parku, by uniknąć konfliktów o ziemie z miejscową ludnością[6]. Park miał charakter ścisłego rezerwatu, do którego wstęp mieli jedynie naukowcy po uzyskaniu pozwolenia na prowadzenie badań w terenie[8]. Lokalna ludność z grup Banyarwanda, Nande i Hema była wysiedlana, a na terenie parku pozostawiono jedynie z pigmejów Batwa, którzy byli przedmiotem zaintersowania badaczy[8].

W 1935 roku powierzchnię parku powiększono do 4700 km²[6].

Park Narodowy Wirunga

W 1969 roku nazwa parku została zmieniona na Park Narodowy Wirunga (fr. Parc Nacional des Virunga) w ramach „afrykanizacji” prowadzonej przez prezydenta Mobutu Sese Seko (1930–1997)[8] po uzyskaniu przez Kongo niepodległości od Belgii w 1960 roku[4].

W roku 1979 park został wpisany jako jeden z pierwszych obiektów na listę światowego dziedzictwa UNESCO[9].

W latach 90. XX w., z uwagi na wysoki poziom ubóstwa Kongijczyków, na terenie parku rozwinęło się kłusownictwo[4].

W 1994 roku przy granicach parku osiedliły się prawie 2 miliony uchodźców z Rwandy uciekających przed ludobójstwem[4]. Nagły wzrost ludności w bezpośrednim sąsiedztwie parku doprowadził do zniszczeń środowiska naturalnego przez deforestrację i kłusownictwo[2], a park został wpisany na listę światowego dziedzictwa w zagrożeniu[10]. W 1995 roku kłusownicy zabili 4 goryle górskie[4].

W 1996 roku w Kongu wybuchła wojna domowa, co utrudnia prowadzenie parku narodowego[4]. W wyniku konfliktu w 2001 roku zabity został srebrnogrzbiety samiec – głowa rodziny Rugendo[4]. W 2003 roku pomimo podpisanego porozumienia pokojowego, walki i kłusownictwo w parku trwały nadal[4]. W 2006 roku lokalne grupy militarne wybiły 400 hipopotamów, by zdobyć kły na sprzedaż i pożywienie dla oddziałów[4]. Wskutek tego w parku ostało się zaledwie 629 hipopotamów – w latach 60. i 70. XX w. było ich 30 tys.[4]

W 2007 roku zabito kolejne 7 goryli[4]. Masakra zwierząt doprowadziła do zwiększenia wysiłków na rzecz ochrony parku[4]. W 2008 roku Kongijski Instytut ds. Ochrony Przyrody (fr. Institut Congolaise pour la Conservation de la Nature, ICCN) i Fundacja Wirunga[4] wprowadziły wspólnie nową strukturę zarządzania. W roku 2009 otwarto ośrodek Senkwekwe, zajmujący się zwierzętami osieroconymi w masakrze z 2007 roku[4].

W roku 2011 Kongijski Instytut ds. Ochrony Przyrody i Fundację Wirunga wprowadziły program na rzecz pokoju z zamiarem utworzenia 100 tys. miejsc pracy[4]. W 2012 roku na terenie parku i w jego sąsiedztwie wybuchła rebelia Ruchu 23 Marca i ruch turystyczny został wystrzymany[4]. Park ponownie otwarto dla turystów w 2014 roku[4].

Po 2010 roku, na terenie parku przy jeziorze Edwarda brytyjskie przedsiębiorstwo SOCO rozpoczęło poszukiwania ropy naftowej, co zostało oprotestowane przez World Wide Fund for Nature i Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO[5][11]. Powstały w 2014 roku film dokumentalny w reżyserii Orlando von Einsiedla Virunga[12] nagłośnił problemy parku w dobie nieustających walk i zagrożeń związanych z wydobyciem ropy[5]. W 2015 roku SOCO zakończyło prace[13].

W okresie od czerwca 2018 do lutego 2019 roku park pozostawał zamknięty dla zwiedzających z uwagi na ataki na strażników i ich zabójstwa oraz porwania turystów[2]. Park został ponownie zamknięty w okresie od marca do czerwca 2020 roku z uwagi na pandemię COVID-19[14].

Od 1988 roku funkcjonowanie parku jest współfinansowane przez Unię Europjeską[4][15].

Flora i fauna

Ssaki w Parku Narodowym Wirunga
Goryl górski
Słoń afrykański i bawoły afrykańskie
Kobus kob thomasi
Lwy

Park obejmuje tereny o zróżnicowanym charakterze – od bagien i morkadeł, przez stepy i sawanny, do obszarów górskich[2]. Charakteryzuje się dużą bioróżnorodnością[2]. Na terenie parku odnotowano występowanie 218 gatunków ssaków (w tym 22 gatunków małp z rzędu naczelnych, m.in. rzadkie goryle górskie, a także słonie, lwy, hipopotamy, okapi, antylopy czy guźce[2]), 706 gatunków ptaków, 109 gatunków gadów i 78 gatunków płazów[4]. Zagrożeniem dla flory i fauny jest wojna domowa i kłusownictwo[2].

W 1996 roku obszar parku wpisano na listę konwencji ramsarskiej[3].

Goryle górskie

Obecnie (stan na 2018 rok) światową populację goryli górskich szacuje się na ok. 1000 osobników[4]. W południowej części pasma gór Wirunga mieszka 8 rodzin i 4 samotnych samców[4]. Na terenie parku żyje ok. 1/3 światowej populacji oraz 4 osobniki osierocone w masakrze z 2007 roku, które przybywaja w ośrodku Senkwekwe[4].

Przypisy

  1. ↑ Maciej Zych (opr.): Zmiany w polskim nazewnictwie geograficznym świata od 2001 roku. KSNG, 2013-09-25, s. 86. [dostęp 2020-04-19].
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 Encyclopædia Britannica 2019 ↓.
  3. 1 2 Parc national des Virunga. [w:] rsis.ramsar.org [on-line]. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Virunga National Park ↓.
  5. 1 2 3 Andersen 2018 ↓.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Archives of the Former National Parks of Belgian Congo ↓.
  7. ↑ Herzfeld 2017 ↓, s. 37.
  8. 1 2 3 4 De Bont 2018 ↓.
  9. ↑ UNESCO ↓.
  10. ↑ UNESCO: List of World Heritage in Danger. [w:] whc.unesco.org [on-line]. [dostęp 2020-04-17]. (ang.).
  11. ↑ UNESCO: World Heritage Centre expresses concern regarding aeromagnetic and aerogravimetric explorations at Virunga National Park (DRC). 2012-03-13. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
  12. ↑ Virunga – strona oficjalna filmu. [w:] virungamovie.com [on-line]. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
  13. ↑ DR Congo explores oil drilling allowed in wildlife parks. [w:] bbc.com [on-line]. 2018-06-30. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
  14. ↑ Virunga National Park: Virunga National Park Temporarily Closes Mountain Gorilla Tourism Due to COVID-19. [w:] virunga.org [on-line]. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
  15. ↑ Sophie Lewisohn: Virunga: Preserving Africa’s national parks through people-centred development. [w:] Komisja Europejska [on-line]. 2018-04-03. [dostęp 2020-04-19]. (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.