Park Giszowiecki
Obiekt zabytkowy nr rej. A/1229/78 z 18 sierpnia 1978 roku[1]
Ilustracja
Widok ogólny na Park Giszowiecki
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Dzielnica

Giszowiec

Adres

plac Pod Lipami

Powierzchnia

3,378 ha

Data założenia

1907–1910[2] / 2010[3]

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, po prawej znajduje się punkt z opisem „Park Giszowiecki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Park Giszowiecki”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Giszowiecki”
Ziemia50°13′18″N 19°04′06″E/50,221667 19,068333

Park Giszowiecki w Katowicach – park miejski położony w Katowicach, w środkowej części[4] dzielnicy Giszowiec, usytuowany w rejonie placu Pod Lipami oraz ulic: Gościnnej, Wesołowskiej i Działkowej[5], o powierzchni 3,378 ha. Powstał on wraz z budową osiedla patronackiego Giszowiec w latach 1907–1910 według projektu Emila i Georga Zillmannów[6], a obecna nazwa została ustanowiona 25 października 2010 roku[5].

Historia

Powstała około 1910 roku muszla koncertowa (na drugim planie), będąca do dziś miejscem organizacji wydarzeń kulturalnych w Giszowcu

Obszar parku przed zagospodarowaniem stanowił obszar lasu mieszanego. Z niego w trakcie budowy Giszowca zachowano drzewostan liściasty, który utrzymał się na tym terenie dzięki jej odporności na silne wiatry[7]. Sam zaś park został zagospodarowany wraz z budową w latach 1907–1910 osiedla patronackiego Giszowiec, wybudowanego na zlecenie spółki Georg von Giesches Erben z inicjatywy Antona Uthemanna. Projektantami osiedla, a wraz z tym parku, byli Georg i Emil Zillmannowie[6].

Po II wojnie światowej wszystkie obiekty osiedla wraz z parkiem należały do kopalni „Wieczorek”, a później przeszły we władanie kopalni Staszic[6]. Po nim park przejęła spółka mieszkaniowa przy kopalni[8]. Fragment osiedla robotniczego Giszowiec 18 sierpnia 1978 roku został wpisany do rejestru zabytków nr rej. A/1229/78[1]. W ramach wpisu ochrona objęto obecny park Giszowiecki wraz z sąsiednią gospodą[9].

Z biegiem czasu działalność kulturalna przy znajdującej się w parku giszowieckiej muszli koncertowej chyliła się ku upadkowi – festyny tam organizowano do lat 80. XX wieku. W 1997 roku działacze Gaszowickiego Centrum Kultury w miesiącach letnich co tydzień organizowali biesiadę giszowiecką, na której występowały m.in. orkiestry górnicze. Rok później tych uroczystości już nie organizowano[8]. W styczniu 1999 roku obecny park Giszowiecki przejęło miasto Katowice[8].

Kompleksowa modernizacja parku rozpoczęła się w maju 2003 roku i trwała do połowy wakacji tego samego roku. W ramach prac powstały nowe alejki spacerowe, stoliki, a także zainstalowano nowe oświetlenie i odnowiono muszlę koncertową. Prace te kosztowały ponad milion złotych[10].

Obecna nazwa parku funkcjonowała nieoficjalnie już wcześniej. W 2005 roku odbyła się w nim impreza plenerowa − koncert orkiestry dętej z KWK „Staszic” i KWK „Wieczorek” w ramach obchodów 140. rocznicy przyznania praw miejskich Katowicom[11][12]. Nazwę park Giszowiecki nadała Rada Miasta Katowice uchwałą nr LXVI/1332/10 z 25 października 2010 roku[5]. Uchwała ta weszła w życie 13 grudnia 2010 roku[13].

W 2015 roku w ramach modernizacji i włączeniu do Katowickiego Inteligentnego Systemu Monitoringu i Analizy w parku Giszowieckim zainstalowano jedną kamerę obrotową, dzięki czemu park objęto monitoringiem[14]. W drugiej połowie 2019 roku dokonano wycinki 11 drzew – wycięto wówczas cztery buki pospolite, cztery klony srebrzyste, klon zwyczajny, robinię akacjową oraz głóg dwuszyjkowy. Było to spowodowane odnową i pielęgnacją drzewostanu parku, a ponadto drzewa przeznaczone do wycinki były w złym stanie fitosanitarnym. Dodatkowo, z uwagi na ich zamieranie stanowiły zagrożenie dla bezpieczeństwa osób. W zamian dokonano w parku nasadzeń zastępczych[15].

Opis

Postument z metalowym siatkowym symbolem kuli ziemskiej z 1910 roku znajdujący się w miejscu geometrycznego środka Giszowca

Park Giszowiecki ma powierzchnię 3,378 ha. Obejmuje on cenny starodrzew bukowy (Fagus sylvatica L.). Ich wiek szacuje się do 150–200 lat[16], a części z nich dochodzi do 250 lat[4]. Park znajduje się w centrum urbanistycznego założenia miasta-ogrodu, jakim jest Giszowiec[16]. W centralnej części parku zlokalizowany jest postument z metalowym siatkowym symbolem kuli ziemskiej, powstały w 1910 roku przez budowniczych Giszowca w miejscu geometrycznego środka osiedla[17].

W parku znajduje się muszla koncertowa, z której w okresie letnim organizowane są koncerty i imprezy plenerowe[16]. Powstała ona około 1910 roku i już od tego czasu organizowano przy niej festyny dla mieszkańców osiedla[8]. Ponadto park wyposażony jest w urządzenia sportowo-rekreacyjne, w tym w ławki, stoliki szachowe, bulodrom i boisko do gry w petenque[4]. W parku znajduje się również siłownia zewnętrzna[18]. Park ten jest zamykany na noc celem ochrony przed jego dewastacją[10].

Na południe od parku przebiega zielony szlak rowerowy nr 121[19], przebiegający przez Galerię Szyb Wilson w Janowie, Nikiszowiec, Giszowiec i Dolinkę Murckowską[20].

Przypisy

  1. 1 2 Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Województwo śląskie. nid.pl. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  2. ↑ Budowa osiedla patronackiego Giszowiec wraz z zagospodarowaniem parku.
  3. ↑ Nadanie nazwy park Giszowiecki przez Radę Miasta Katowice.
  4. 1 2 3 Park Giszowiecki. familek.pl. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  5. 1 2 3 Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR LXVI/1332/10 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 25 października 2010 r. w sprawie nadania nazwy placowi położonemu na terenie miasta Katowice „Park Giszowiecki”., Katowice, 25 października 2010 (pol.).
  6. 1 2 3 Joanna Tofilska, Giszowiec. Monografia historyczna, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2016, s. 28, 30, 160, ISBN 978-83-64356-19-3.
  7. ↑ Hermann Reuffurth, Giszowiec: nowa górnośląska wieś górnicza Spółki Górniczej spadkobierców Georga von Giesche według projektów architektów E. i B. Zillmannów, Charlottenburg, wyd. trzecie, przetł. Bronisław Machnik, Katowice: Miejski Dom Kultury „Szopienice-Giszowiec”, 2006, s. 14, ISBN 83-918908-4-8 (pol.).
  8. 1 2 3 4 Zdewastowany park w Giszowcu. katowice.wyborcza.pl, 2001-02-05. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  9. ↑ Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. wkz.katowice.pl. [dostęp 2020-11-20]. (pol.).
  10. 1 2 Przemysław Jedlecki: Remont zabytkowego parku na Giszowcu. katowice.wyborcza.pl, 2003-05-23. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  11. ↑ Koncert plenerowy w Parku Giszowieckim. esil.pl. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  12. ↑ Koncert plenerowy w Parku Giszowieckim. esil.pl. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  13. ↑ Wojewoda Śląski: Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego nr 249 poz. 3819. dzienniki.slask.eu, 2010-11-29. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  14. ↑ Ogólnopolska Sieć Portali Miejskich i Tematycznych: KISMiA – czyli pierwszy w Polsce inteligentny system monitoringu wystartował. katowice.twoje-miasto.pl. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  15. ↑ Wycinka w Giszowcu. 11 drzew zostanie wyciętych z wpisanego do rejestru zabytków parku. katowice.naszemiasto.pl, 2019-06-17. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  16. 1 2 3 Zakład Zieleni Miejskiej: Park Giszowiec. zzm.katowice.pl. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  17. ↑ Jerzy Forajter, Interpelacja w sprawie: renowacji zabytkowego postumentu w Parku Giszowieckim [online], bip.katowice.eu, 31 maja 2018 (pol.).
  18. ↑ Giszowiec Katowice. gethome.pl, 2020-07-14. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  19. ↑ Urząd Miasta Katowice: Trasy rowerowe w Katowicach. Mapa. katowice.eu. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
  20. ↑ Urząd Miasta Katowice: Trasy rowerowe w Katowicach. katowice.eu. [dostęp 2020-11-24]. (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.