Ostatnia Wieczerza
Autor

Paweł Huelle

Typ utworu

powieść

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Kraków

Język

polski

Data wydania

2007

Wydawca

Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”

poprzednia
Castorp		 następna
Opowieści chłodnego morza

Ostatnia Wieczerza – polska powieść autorstwa Pawła Huelle.

Opis utworu

Powieść społeczno-obyczajowa z elementami satyry, groteski i fantastyki (akcja utworu nieznacznie wybiega w niedaleką przyszłość, gdy w Gdańsku obok chrześcijan coraz większą rolę odgrywa społeczność muzułmańska, a jedna z ulic nosi nazwę alei Kaczyńskich).

Akcja powieści dzieje się w ciągu jednego dnia, jednak fabuła obejmuje wydarzenia wcześniejsze (sięgając po czasy SPATiF-u, a nawet przełom l. 50. i 60. XX w. – przedakcja) i późniejsze (poakcja). Utwór jest opowieścią narratora pierwszoosobowego skierowaną do bliskiej mu anonimowej adresatki i mającą formę kroniki, a zarazem listu mailowego (tak wynika z wypowiedzi narratora, choć dzieło właściwie ma niewiele cech stylistycznych listu). Tytuł powieści nawiązuje do wydarzenia będącego osią fabularną utworu – wykonanie fotografii będącej podstawą do współczesnej wersji obrazu „Ostatnia Wieczerza”. Jednocześnie odwołując się do licznych przedstawień „Ostatniej Wieczerzy” w malarstwie, m.in. „Ostatnia Wieczerza” Leonarda da Vinci czy „Abendmahl” Bena Willikensa (reprodukcja na okładce wydania z 2007 r.) oraz znaczenia tego wydarzenia biblijnego w kulturze.

Pośród wielu zagadnień poruszanych w utworze przez Pawła Huelle są m.in. portret polskiego środowiska intelektualno-artystycznego ukształtowanego w ostatnich latach PRL-u, istota i przyszłość sztuki, kondycja polskiego katolicyzmu, znaczenie chrześcijaństwa we współczesnej Europie, rosnąca rola islamu, wpływ religii (zoroastryzm, judaizm, różne nurty chrześcijaństwa, islam) na kulturę, odległe nieraz doświadczenia historyczne a teraźniejszość (bitwa na Kosowym Polu, upadek Konstantynopola, rywalizacja Karadziordziewiców i Obrenowiciów, wojna w Jugosławii i in.).

Książka została nominowana przez Gazetę Wyborczą do Nagrody literackiej Nike 2008[1], nie znalazła się jednak w gronie finalistów.

Geneza

Fabułą i tytułem powieść przede wszystkim nawiązuje do okoliczności powstania obrazu Macieja Świeszewskiego Ostatnia Wieczerza (1995-2005)[2].

Utwór można odczytywać też jako powieść z kluczem, odnajdując pierwowzory bohaterów utworu pośród postaci uczestniczących w projekcie M. Świeszewskiego: Janusz Limon – profesor medycyny, Jerzy Kiszkis – aktor, Władysław Zawistowski – pisarz, Krzysztof Niedałtowski – duchowny, Krzysztof Izdebski – malarz, Stefan Chwin – pisarz, Jerzy Limon – anglista, teatrolog, Aleksander Świeszewski– syn M. Świeszewskiego, Kiejstut Bereźnicki – malarz, Paweł Huelle – pisarz, Jan Kozłowski – marszałek województwa pomorskiego i Jacek Tylicki – malarz[3].

Postacią najbardziej rozpoznawalną jest ksiądz Monsignore, który w ostatniej chwili próbuje dołączyć do projektu i w którym łatwo rozpoznać osobistego adwersarza Pawła Huelle – ks. prałata Jankowskiego.

Streszczenie

Akcja powieści obejmuje jeden dzień z życia uczestników projektu artystycznego malarza Mateusza, głównie dawnych jego przyjaciół. Zmierzają oni do gdańskiego teatru, by wziąć udział w sesji zdjęciowej, której rezultaty zostaną wykorzystane do namalowania współczesnej wersji „Ostatniej Wieczerzy”. Poprzez sny, wspomnienie i wyjaśnienia narratora kronikarza czytelnik poznaje także przeszłość, a niekiedy i przyszłość bohaterów.

Bohaterowie

  • narrator – naukowiec studiujący grekę, pasjonujący się historią Jerozolimy, znawca malarstwa i literatury;
  • Mateusz – znany gdański malarz;
  • profesor fizyki Jan Wybrański – syn alkoholika, biznesmen, właściciel firmy Festus & Felix, który dawno porzucił karierę naukową, seksoholik, utrzymujący na mocy kontraktu z żoną daleko idące pozory bycia przykładnym katolikiem i wzorowym mężem;
  • Antoni Julian Berdo – doktor nauk humanistycznych, który zdaniem narratora przeczytał tylko jedną książkę filozoficzną (wybór sentencji Arthura Schopenhauera w tłumaczeniu i wyborze Jana Garewicza), dorabiający organizowaniem wycieczek w miejsca święte, cynicznie i instrumentalnie traktujący religię oraz przeżycia mistyczne, przekonany o dekadencji współczesnej kultury, homoseksualista, wykładowca islamskiego Wolnego Uniwersytetu w Gdańsku;
  • doktor Lewada – ambitny lekarz, outsider, „zesłany” na głuchą prowincję (Pohańcza) po drobnej utarczce słownej z księdzem Monsignore;
  • Monsignore – znany i wpływowy ksiądz, lubiący luksus i zaszczyty, „efebofil”;
  • Inżynier – artysta plastyk, dyrektor muzeum sztuki współczesnej, zwolennik awangardyków, miłośnik alkoholu i wulgaryzmów, mający problem z wymową głoski r;
  • Siemaszko – artysta plastyk, którego rodzina pochodziła z Ukrainy, zwolennik sztuki metafizycznej oraz konopi i innych narkotyków, wiedzie z Inżynierem dyskurs o sztuce; córka Siemaszki ku radości ojca wstąpiła do klasztoru sióstr imienia Hildegardy z Bingen, gdzie jego zdaniem ma najdogodniejsze warunki do korzystania z wolności i najlepsze możliwości rozwoju osobowości;
  • Dwunasty – „człowiek trochę z innej bajki”;
  • ksiądz Krzysztof Nienałtowski – ksiądz z kościoła Świętego Jana, uratował kilka małych fragmentów „Ostatniej Wieczerzy” namalowanej przez Mateusza, a zniszczonej kwasem przez awangardyków.

Nawiązania

"Ostatnia wieczerza” nawiązuje do wielu utworów literackich (niekiedy przywołanych wprost), np. Brunona Schulza Sklepy cynamonowe, James'a Joyce'a Ulisses, Michaiła Bułhakowa Mistrz i Małgorzata, twórczości Witkacego (Pożegnanie jesieni, Nienasycenie), Ewangelii i apokryfów ewangelicznych, apologii wczesnochrześcijańskich (m.in. Arystydes z Aten), poematu Ferdusiego.

Istotne znaczenie w powieści ma też malarstwo Davida Robertsa.

Wydania

Paweł Huelle, Ostatnia Wieczerza, Kraków 2007, Wydawnictwo Znak, ISBN 978-83-240-0793-6

Zobacz też

Przypisy

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.