| Pamphilioidea[1] | |||
| Cameron, 1890 | |||
| Okres istnienia: jura wczesna–dziś | |||
.jpg.webp) Niesnuja Pamphilius sylvaticus | |||
.jpg.webp) Szarżnik Megalontodes cephalotes | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina |
osnujowce | ||
| Synonimy | |||
| |||
Osnujowce[2] (Pamphilioidea) – nadrodzina błonkówek z podrzędu i rośliniarek.
Błonkówki te wyróżnia spośród innych rośliniarek duża, masywna, prognatyczna głowa[3][4] o otworach żuwaczkowych odseparowanych od jamy gębowej[4] i osiągająca największą szerokość w okolicy nadustka[3], a także zmodyfikowane pokładełko na końcu odwłoka samic[4].
Współcześnie są to owady holarktyczne[4], zasiedlające strefę umiarkowaną Eurazji i Ameryki Północnej[3].
Ewolucja i systematyka
Do nadrodziny tej zalicza się 4 rodziny, obejmujące około 330 opisanych gatunków współczesnych i kilkadziesiąt gatunków wymarłych[4][5][6]:
- †Xyelydidae Rasnitsyn, 1986
- †Mirolydidae Wang, Rasnitsyn et Ren, 2017
- Megalodontesidae Konow, 1897 – szarżnikowate
- Pamphiliidae Cameron, 1890 – niesnujowate, osnujowate.
Osnujowce znane są w zapisie kopalnym od jury wczesnej, szczyt różnorodności ich rodzajów przypada na kredę wczesną, a w kenozoiku stanowią grupę reliktową[4]. Spośród 45 znanych rodzajów tylko 11 występuje współcześnie[7][5].
Analizy filogenetyczne z 2016 wskazują, że znane z jury i mniej licznie z kredy Xyelydidae stanowią takson parafiletyczny. Należący doń rodzaj Xyelyda stanowi grupę siostrzaną dla pozostałych osnujowców, a rodzaje Medilyda, Prolyda i Strophandria są bliżej spokrewnione z niesnujowatymi niż z innymi Xyelydidae. Niesnujowate pojawiają się w zapisie kopalnym od jury środkowej[4]. Z jury środkowej znany jest także jedyny przedstawiciel rodziny Mirolydidae[5]. Wyróżniana do niedawna rodzina Praesircidae w kilku analizach filogenetycznych jawiła się jako parafiletyczna i ostatecznie została w 2016 zsynonimizowana z szarżnikowatymi[8][4]. Tak rozumiane szarżnikowate również znane są od jury środkowej, a w kredzie wczesnej doznały znacznego wzrostu różnorodności[4].
Przypisy
- ↑ Pamphilioidea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Józef Banaszak: Rząd: błonkówki — Hymenoptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 324-328.
- 1 2 3 Henri Goulet: Chapter 6. Superfamilies Cephoidea, Megalodontoidea, Orussoidea, Siricoidea, Pamphilioidea, and Xyeloidea. W: Hymenoptera of the world: An identification guide to famihes. Henri Goulet, John T. Huber (red.). Ottawa: Minister of Supply and Services Canada, 1993, s. 104-110. ISBN 0-660-14933-8.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Mei Wang, Alexandr P. Rasnitsyn, Hu Li, Chungkun Shih, Michael J. Sharkey, Dong Ren. Phylogenetic analyses elucidate the inter-relationships of Pamphilioidea (Hymenoptera, Symphyta). „Cladistics”. 32, s. 239–260, 2016. DOI: 10.1111/cla.1212.
- 1 2 3 Mei Wang, Alexandr P. Rasnitsyn, Zhongqi Yang, Chungkun Shih, Hongbin Wang, Dong Ren. Mirolydidae, a new family of Jurassic pamphilioid sawfly (Hymenoptera) highlighting mosaic evolution of lower Hymenoptera. „Scientific Reports”. 7, 2017. DOI: 10.1038/srep43944.
- ↑ Alexandre P. Aguiar i inni, Order Hymenoptera, [w:] Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, Z.-Q. Zhang (red.), „Zootaxa”, 1, 3703, 2013, s. 51–62, DOI: 10.11646/zootaxa.3703.1.12.
- ↑ Chen Wang, Chung Kun Shih, Alexandr P. Rasnitsyn, Mei Wang. Two new species of Prolyda from the Middle Jurassic of China (Hymenoptera, Pamphilioidea). „ZooKeys”. 569, s. 71-80, 2016. DOI: 10.3897/zookeys.569.7249.
- ↑ Mei Wang, Alexandr P. Rasnitsyn, Chung Kun Shih, Dong Ren. New fossils from China elucidating the phylogeny of Praesiricidae (Insecta: Hymenoptera). „Systematic Entomology”. 41, s. 41–55, 2015.