Nemania serpens

Anamorfa
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Sordariomycetes
Rząd	próchnilcowce
Rodzina	próchnilcowate
Rodzaj	Nemania
Gatunek	Nemania serpens
Nazwa systematyczna
Nemania serpens (Pers.) Gray Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 516 (1821)

Teleomorfa z widocznymi brodawkowatymi ujściami perytecjów

Nemania serpens (Pers.) Gray – gatunek grzybów należący do rodziny próchnilcowatych (Xylariaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Nemania, Xylariaceae, Xylariales, Xylariomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1796 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Sphaeria serpens. Obecną nazwę nadał mu w 1821 r. Samuel Frederick Gray^[1].

Ma około 20 synonimów. Niektóre z nich:

• Geniculosporium serpens Chesters & Greenh. 1964
• Hypoxylon serpens (Pers.) J. Kickx f. 1835
• Nemania colliculosa (Schwein.) Granmo 1999
• Nemania reticulata (P. Karst.) Granmo 1999^[2].

Morfologia

Na podłożu tworzy rozpostarte podkładki o nieregularnie elipsoidalnym kształcie, długości 4–50 mm, szerokości 2–10 mm i grubości 0,5–0,8 mm. Czasami sąsiednie podkładki zlewają się tworząc większe i nieregularne płaty. Brzeg nagle zakończony, bez rozrzedzonej warstwy strzępek. Powierzchnia o barwie od ciemnobrązowej do czarnej, z widocznymi, rzadziej niepozornym stożkami z ostiolami. Młode podkładki pokryte są warstwą strzępek formy bezpłciowej (anamorfy) o barwie od szarej do beżowej. Wewnątrz podkładki mają barwę od białawej do szarej. Perythecja niemal kuliste, o średnicy 0,5–0,7 mm. Ostioles brodawkowate, zwykle szerokostożkowate, czarne. Worki cylindryczne, o długich trzonkach, część zawierająca zarodniki o wymiarach 75–90 µm x 6–8 µm, trzonki o długości 60–80 µm, z nieamyloidalnym aparatem apikalnym, nawet po potraktowaniu 3% KOH, ale amyloidalnym po obróbce wstępnej 5–10% KOH i dekstrynoidalnym (jasnoczerwono-brązowym) w płynie Lugola. Aparaty apikalne mają kształt odwróconego kapelusza, wysokość 2,7–3,4 µm i szerokość 2–2,7 µm. Askospory 10,5–14 × 4–5,5 µm, bladooliwkowo-brązowe, elipsoidalne, nierównoboczne, z szeroko zaokrąglonymi końcami, czasami nieco kiełbaskowate, w worku ułożone w jednym lub dwóch rzędach, z krótką, słabo widoczną porą rostkową na mniej wypukłej stronie^[3].

Charakterystyczną cechą Nemania serpens są bladooliwkowo-brązowe askospory o szeroko zaokrąglonych końcach i niepozornej porze rostkowej, oraz reakcja dekstrynoidalna aparatu apikalnego w roztworze Lugola, podczas gdy nie reaguje w odczynniku Melzera. Dzięki tej reakcji można łatwo odróżnić bardzo pospolitą N. serpens od Nemania aenea, u której również następuje negatywna lub bardzo słaba reakcja aparatu apikalnego w odczynniku Melzera, ale w przeciwieństwie do N. serpens, zmienia on kolor na niebieski w roztworze Lugola^[3].

Występowanie i siedlisko

Nemania serpens występuje na niektórych wyspach i wszystkich kontynentach poza Antarktydą^[4]. W Europie jest najczęściej występującym gatunkiem rodzaju Nemania^[3]. W Polsce również podano wiele stanowisk tego gatunku^[5][6].

Grzyb nadrzewny, saprotrof. Występuje na próchniejącym drewnie drzew liściastych; w Polsce notowany na brzozach, buku, topoli osice, dębie szypułkowym, wierzbie białej, i wierzbie kruchej^[5], w innych krajach także na wielu innych gatunkach, głównie drzew liściastych, ale także iglastych^[3].

Przypisy