Naziemek ceglasty
Ilustracja
Albatrellus confluens 1a
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

naziemkowate

Rodzaj

naziemek

Gatunek

naziemek ceglasty

Nazwa systematyczna
Albatrellus confluens (Alb. & Schwein.) Kotl. & Pouzar
Česká Mycol. 11(3): 154 (1957)
Naziemek ceglasty – wierzch kapelusza
Naziemek ceglasty – hymenofor i trzon

Naziemek ceglasty (Albatrellus confluens (Alb. & Schwein.) Kotl. & Pouzar) – gatunek grzybów z rodziny naziemkowatych (Albatrellaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Albatrellus, Albatrellaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1]

Po raz pierwszy takson ten opisał Johann Friedrich Gmelin w 1772 r. pod nazwą Boletus nitens, jednakże w roku 1805, Johannes Baptista von Albertini oraz Lewis David von Schweinitz przemianowali nazwę gatunku na Boletus confluens. Obecną uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali František Kotlaba i Zdeněk Pouzar w 1954 roku.

Posiada 28 synonimów. Niektóre z nich[2]:

  • Boletus confluens Alb. & Schwein 1805
  • Polyporus confluens (Alb. & Schwein.) Fr. 1821
  • Merisma confluens (Alb. & Schwein.) Gillet 1878
  • Polypilus confluens (Alb. & Schwein.) P. Karst. 1881
  • Cladomeris confluens (Alb. & Schwein.) Quél. 1886
  • Albatrellopsis confluens (Alb. & Schwein.) Teixeira 1993
  • Boletus aurantius Schaeff. 1774
  • Polyporus pachypus Pers. 1825
  • Boletus artemidorus Lentz 1830
  • Polyporus politus Fr. 1836
  • Scutiger laeticolor Murrill 1903
  • Scutiger confluens (Alb. & Schwein.) Bondartsev & Singer 1941

Pierwszą polską nazwę – bułczak, podał Feliks Berdau w 1876 r. Stanisław Domański używał nazwy bielaczek. Obecną nazwę podał w 1999 r. prof. Władysław Wojewoda[3]. Wcześniej gatunek ten był opisywany pod nazwami: huba połyskująca, żagiew zlewająca się, bielaczek pozrastany[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 3–15 cm, półkulisty lub nieregularnie kolisty. Powierzchnia kremowa, morelowa, niekiedy z odcieniem pomarańczowym, czasem także czerwonobrązowa lub ochrowa. Przy brzegach płatkowaty. Skórka w okresie suchym popękana. Zwykle występują w skupieniach pozrastanych owocników, średnicy nawet do 50 cm[5][6].

Hymenofor

Rurki o długości do 3 mm, zbiegające na trzon, barwy białej. Pory bardzo małe, koliste[6].

Trzon

Wysokość 30 do 60 mm, średnica 20 do 25 mm, krótki i mało wyraźny. Centralny, ekscentryczny lub boczny. Biały, czasami z morelowym, rdzawym odcieniem i plamkami[7].

Miąższ

Mięsisty, w kolorze kremowym. Zapach słaby, przyjemny. Smak gorzkawy[5][6].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki 4,5-5 × 3–3,5 μm, szeroko jajowate do prawie kulistych, bezbarwne, gładkie[7].

Gatunki podobne
  • Naziemek żółtopomarańczowy (Albatrellus subrubescens) – ma owocnik kapeluszowaty, z wyraźniejszym trzonem; kapelusz brązowo-fioletowy, białawożółtawy lub ochrowobrązowy, trzon białawy z pomarańczowofioletowymi lub brązowopomarańczowymi plamami, później cały ceglastobrązowawy i rośnie w borach sosnowych.
  • Naziemek białawy(Albatrellus ovinus) ma bardzo jasny kapelusz, pory cytrynowożółte, miąższ zasychając żółknie i nie rośnie w pozrastanych kępach.
  • Naziemek zielonawy (Albatrellus cristatus) ma kapelusz w barwie żółtozielonej, do brązowej i rośnie w lasach liściastych, głównie w buczynach, choć spotkać go można również w górskich lasach iglastych.
  • Kolczak rudawy (Hydnum rufescens) oraz kolczak obłączasty (Hydnum repandum) mają wyraźnie kolczasty hymenofor.

Zasięg występowania i siedlisko

Gatunek rozpowszechniony w Europie i w Ameryce Północnej. Notowany również w Japonii oraz na półwyspie Jork w Australii[8]. W Polsce gatunek ten jest dość rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – wymierające – krytycznie zagrożone – gatunek zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia.

Występuje sporadycznie w borach iglastych i mieszanych. Najczęściej spotkać go można w górskich lasach świerkowych. Rośnie na ziemi, pojedynczo lub w stłoczonych kępach, szerokich do 30–50 cm i dlatego kapelusze bywają zdeformowane a trzony pozrastane. Owocniki wytwarza od lipca do października[6][7][9]

Znaczenie

Grzyb naziemny saprotrof. Grzyb jadalny, lecz jadalne są młode owocniki, stare są niesmaczne, gorzkawe. Ze względu na nikłe walory smakowe oraz rzadkość występowania, nie powinien być zbierany[6][7].

Przypisy

  1. 1 2 Index Fungorum – Names Record [online], www.indexfungorum.org [dostęp 2018-11-08].
  2. ↑ Species Fungorum – GSD Species [online], www.speciesfungorum.org [dostęp 2018-11-08].
  3. ↑ Władysław Wojewoda. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych Górnego Śląska. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. Raporty i Opinie. 1999.
  4. ↑ Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  5. 1 2 Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Wyd. 3, Warszawa: Państwowe Wyd. Rolnicze i Leśne, 1985, ISBN 978-83-09-00714-2, OCLC 16167731.
  6. 1 2 3 4 5 Gerhardt i inni, Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik., Warszawa: Świat Ksia̜żki, 2007, ISBN 978-83-247-0786-7, OCLC 271643506.
  7. 1 2 3 4 Atlas Grzybów [online], atlas.grzybiarze.eu [dostęp 2018-11-12].
  8. ↑ Albatrellus confluens (Alb. & Schwein.) Kotl. & Pouzar [online], www.gbif.org [dostęp 2018-11-12] (ang.).
  9. ↑ Joanna, grzybland – Naziemek ceglasty [online], www.grzybland.pl [dostęp 2018-11-12].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.