Natalia Lach-Lachowicz
Natalia LL
Ilustracja
Natalia LL, 1970
Data i miejsce urodzenia

18 kwietnia 1937
Zabłocie (Żywiec)

Data śmierci

12 sierpnia 2022

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

sztuka konceptualna

Epoka

konceptualizm

Odznaczenia
Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Strona internetowa

Natalia LL, właśc. Natalia Lach-Lachowicz (ur. 18 kwietnia 1937 w Zabłociu koło Żywca, zm. 12 sierpnia 2022[1]) – polska artystka intermedialna, konceptualistka.

W swojej twórczości zajmowała się grafiką i malarstwem, a od lat 70. także performancem, filmem eksperymentalnym, wideo, instalacją, fotografią i rzeźbą. Jej prace mieszczą się w nurtach konceptualizmu, body-artu, foto-artu.

W maju 2007 została odznaczona Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[2], a w styczniu 2013 roku otrzymała Nagrodę im. Katarzyny Kobro[3]. W 2018 roku uhonorowana została Rosa Schapire Art Prize[4].

Działalność artystyczna

W latach 1957–1963 studiowała w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie ASP) we Wrocławiu. Od 1964 członkini ZPAF. W grudniu 1970 razem ze Zbigniewem Dłubakiem, Andrzejem Lachowiczem i Antonim Dzieduszyckim, Natalia LL założyła galerię i grupę Permafo, która funkcjonowała do 1981. Permafo była jednym z najważniejszych ogniw artystycznego fotomedializmu. Od 1975 związana z międzynarodowym ruchem sztuki feministycznej. W 1976 jej praca Sztuka konsumpcyjna znalazła się na okładce międzynarodowego pisma „Flash art”. W 1977 została stypendystką Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku. W latach 1978–1995 pełniła funkcję komisarza, a następnie była wiceprzewodniczącą Międzynarodowego Triennale Rysunku we Wrocławiu. W 1991 otrzymała stypendium Verein Kulturkontakte w Wiedniu, a w 1994 została stypendystką Pro-Helvetia.

Realizacje Natalii LL wynikają z eksperymentów sztuki konceptualnej. Artystka jest jedną z pierwszych polskich przedstawicielek sztuki pojęciowej, a w jej dziełach można zaobserwować postawę analityczną. Już na początku lat 70. w jej twórczości widoczne są oznaki procesu odchodzenia konceptualizmu od problemów medialnych na rzecz odpowiedniego doboru języka kreacji w celu uwypuklenia idei. W ramach postkonceptualnej praktyki sięgała po ikonografię zaczerpniętą z obszaru kultury popularnej, mass mediów i pornografii. Wielokrotnie praktyka artystyczna Natalii LL dotykała problematyki tożsamości artystki i kobiety. Zarówno w swojej działalności artystycznej, jak i w życiu codziennym, wykorzystuje strategie kreacji własnego wizerunku.

Pod koniec lat 60., m.in. pod wpływem lektury pism markiza de Sade’a i Georges’a Bataille’a, prowadziła poszukiwania w dziedzinie fotografii erotycznej (m.in. Sfera intymna, 1969; Aksamitny terror, 1970; Fotografia intymna, 1971). Równie często sięgała po język kultury popularnej i prowokowała, podważając niegdysiejsze i teraźniejsze moralne status quo. W 1972 artystka rozpoczęła serię realizacji fotograficznych i filmowych funkcjonujących pod tytułem Sztuka konsumpcyjna, w których dokonała przemiany znaczeń czynności konsumpcji. Ten wątek został poszerzony o cykl Sztuka postkonsumpcyjna (1975). Eksperymenty ukazujące fotograficzną reprezentację obrazów niemożliwych w realnym świecie zaowocowały cyklem Sztuczna fotografia (1975). W niezwykle twórczym okresie lat 70. powstały ponadto cykle: Sztuka zwierzęca (1977), Śnienie (1978) i Punkty podparcia (1978). Wówczas też artystka zrealizowała filmy Rejestracja permanentna czasu (1970) i Impresje (1973). Uczestniczka Sympozjum Plastycznego Wrocław ’70, we współpracy ze Zbigniewem Dłubakiem i Andrzejem Lachowiczem[5].

Na kolejną dekadę lat 80., czasy po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce i okresu przewartościowań etycznych również na gruncie sztuki, przypada najbardziej ekspresyjny okres twórczości Natalii LL. Artystka poruszała wątki filozoficzne, magiczne i religijne, dokonywała dekonstrukcji własnej fizyczności (m.in. Trwoga paniczna, 1987, Trójkąt magiczny, 1987, Głowa mistyczna, 1987). W latach 90. kontynuowała problematykę substancjalności zła i wątki autorefleksyjne (Forma platońska, 1990, Sfera paniczna, 1991). W tym czasie nakręciła fabularyzowane filmy artystyczne z wykorzystaniem muzyki Ryszarda Wagnera, które odwoływały się do literackich mitologii (Żarłoczne koty, 1994, Marzenia Brunhildy, 1994). W ostatnich latach Natalia LL kontynuowała rozbudowane cykle fotograficzne (m.in. Erotyzm trwogi, 2004), w których dominuje oniryczny, niepokojący nastrój. Sięgała również po strategię autocytatu, nadając nowe znaczenia motywom znanym z wcześniejszej twórczości (Miękkość dotyku, 1977/2007; Poczwórna puszystość, 1978/2007).

Wielowątkowa twórczość Natalii LL poddawana była licznym analizom krytycznym. O działalności artystki pisali m.in. Urszula Czartoryska, Antoni Dzieduszycki, Agata Jakubowska, Bożena Kowalska, Piotr Krakowski, Agnieszka Kwiecień, Anna Markowska, Agnieszka Rayzacher, Adam Sobota, Wiesława Wierzchowska i Mateusz Kozieradzki.

Archiwum Natalii LL

Od stycznia 2019 roku przy Fundacji ZW w Toruniu działa Archiwum Natalii LL. Miejsce to gromadzi i przechowuje materiały związane z twórczością artystki, jak również szeroko rozumianą powojenną sztuką europejską. Zbiór składający się z kilku tysięcy numerów inwentarzowych jest wciąż powiększany. Archiwum tworzą: prace artystki, katalogi, rękopisy, druki, negatywy, fotografie, książki i wiele innych.

Fundacja wspiera badania dotyczące artystki, zapewnia opiekę konserwatorską nad zbiorami oraz wydaje publikacje. Zbiory udostępniane są w siedzibie Fundacji ZW oraz na wystawach czasowych[6].

Kontrowersje

27 kwietnia 2019 roku z ekspozycji w Galerii Sztuki XX i XXI wieku Muzeum Narodowego w Warszawie usunięto instalację wideo z cyklu Sztuka konsumpcyjna autorstwa Natalii LL. Jak poinformował dyrektor Muzeum Jerzy Miziołek usunięcia instalacji domagało się Ministerstwo Kultury. Były zastępca dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie i autor wystawy w Galerii Sztuki XX i XXI w. Piotr Rypson usunięcie instalacji określił jako ordynarny akt cenzury[7]. Po protestach społecznych instalacja wróciła na ekspozycję[8].

Śmierć i pogrzeb

Zmarła 12 sierpnia 2022 we Wrocławiu, gdzie mieszkała od czasu studiów. 19 sierpnia została pochowana w Polu Osób Zasłużonych na wrocławskim Cmentarzu Osobowickim[9].

Wybrane prezentacje indywidualne

Wybrane prezentacje zbiorowe

  • Edinburgh International Festival, Gallery Demarco, 1972
  • IX Biennale de Paris, Paris, 1975
  • Frauen Kunst – Neue Tendenze, Innsbruck, Galerie Krinzinger, 1975
  • Frauen machen Kunst, Galerie Magers, Bonn, 1975
  • Photographie als Kunst – Kunst als Photographie 1949–1979, Museum des 20. Jahrhunderts Vienna and Linz, Graz, Innsbruck, 1979
  • XV Biennale Internationale Arte San Paulo, 1979
  • Polish Photography 1939–1979, International Center of Photography, New York; Museum of Contemporary Art, Chicago; Whitechapel Art Gallery, London, 1979
  • Feministische Kunst, De Appel Gallery, Amsterdam, 1979
  • Typische Frau, Kunstverein Bonn und Galerie Magers, 1981
  • La Photographie Polonaise, Centre Georges Pompidou, Paris, 1982
  • Erotik in der Kunst, Kunstverein München, 1982
  • 150 Years of photography, National Museum Wroclaw, 1989
  • Kunst-Europa, Kunstverein Bonn, 1991
  • Polish Women-artists, National Museum, Warszawa, 1991
  • Collection-Documentation-Actuality, Musée d’Art Contemporain, Lyons, 1992
  • Europa-Europa, Kunst- und Ausstellungshalle Bonn, 1994
  • 1995 – Mit Haut und Haar (Natalia LL, Marina Abramović, Valie Export, Friederike Pezold), Forum Schloss Platz, Aarau/Schweiz
  • Arteast Collection, Moderna Galerija Ljubljana, 2006
  • 1,2,3… Avant-Gardes, Centre for Contemporary Art Ujazdowski Castle, Warszawa, 2007
  • Ludwig Goes Pop + The East Side Story, Ludwig Múzeum, Budapest, 2015
  • Od sztucznej rzeczywistości do selfie. Autoportret w polskiej sztuce współczesnej, BWA Wrocław, 2017
  • Die Nahe. Der Garden Linie. Performativitat der Avantgrde, Polski Instytut w Berlinie, 2017
  • Exercised in Freedom. Polnische Konzeptkunst 1968-1981, Drezno, 2018.

Publikacje książkowe

  • Teksty, 2004, Wydawca – Bielsko-Biała: Galeria Bielska BWA ; Wrocław: BWA Wrocław – Galerie Sztuki Współczesnej, ISBN 83-87984-27-2[10].
  • Sny i śnienia, 2005, Wydawca – Bielsko-Biała: Galeria Bielska BWA ; Wrocław: BWA Wrocław Galerie Sztuki Współczesnej, ISBN 83-87984-32-9[10].

Kolekcje

Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Śląskie w Katowicach, Fundacja ZW w Toruniu, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu, Frauen Museum w Bonn, Ludwig Museum w Kolonii, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, Kolekcja Joanny i Krzysztofa Madelskich, Centre Pompidou w Paryżu i wiele innych[11].

Galeria zdjęć

Przypisy

  1. ↑ Natalia LL nie żyje [online], Fakt24.pl, 12 sierpnia 2022 [dostęp 2022-08-12] (pol.).
  2. ↑ 60. urodziny ZPAF. fotopolis.pl, 21 maja 2007. [dostęp 2013-01-03].
  3. ↑ Natalia LL laureatką Nagrody im. Katarzyny Kobro. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2013-01-21].
  4. ↑ 2018 The Artist NATALIA LL. rosa-schapire-kunstpreis.de. [dostęp 2022-08-12]. (ang.).
  5. ↑ Danuta Dziedzic, Zbigniew Makarewicz (red.), Sympozjum Plastyczne Wrocław '70, Wrocław: Zjednoczone Przedsiębiorstwa Rozrywkowe. Ośrodek Teatru Otwartego „Kalambur”, 1983, s. 44, OCLC 830242745.
  6. ↑ Fundacja ZW | Archiwum Natalii LL [online], Fundacja ZW [dostęp 2019-05-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-27] (pol.).
  7. ↑ Muzeum Narodowe w Warszawie usuwa z wystawy „skandalizujące” prace Natalii LL i Katarzyny Kozyry. Zamknie też całą Galerii Sztuki XX i XXI Wieku? [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-27] (pol.).
  8. ↑ Agnieszka Kazimierczuk: Kontrowersyjne „banany” wracają na wystawę w Muzeum Narodowym. Rzeczpospolita, 2019-04-29. [dostęp 2019-04-30]. (pol.).
  9. ↑ Magda Podsiadły, Pożegnanie. Pogrzeb Natalii LL, Gazeta Wyborcza Wrocław, 2022-08-22, str. 2
  10. 1 2 Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 467.
  11. ↑ Kolekcje [online], Natalia LL [dostęp 2019-05-27] (pol.).

Bibliografia

  • Opera Omnia, wyd. OKiS, Wrocław 2009, ISBN 978-84-87104-84-8.
  • Malina Barcikowska, Natalia LL. Sum ergo sum, Toruń: Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu”, 2017, ISBN 978-83-62881-92-5, OCLC 1050849216.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.