Kuchnia rumuńska – narodowa kuchnia Rumunii, obejmująca rozmaitość potraw wywodzących się z różnych tradycji wynikłych z kontaktów historycznych. Charakterem zbliżona najbardziej do francuskiej i włoskiej, zachowała również znaczne wpływy tureckie z czasów wielowiekowej dominacji osmańskiej. Widoczne są w niej też zapożyczenia z kuchni narodów długotrwale obecnych w przeszłości na tym terytorium (Węgrów, Niemców i Serbów).

Cechy ogólne

Kuchnia ta odznacza się stosunkowo dużą ilością potraw mięsnych (wołowina, cielęcina, baranina) oraz rybnych, na ogół prażonych na ruszcie (grătar), rzadziej smażonych z użyciem głównie oleju słonecznikowego oraz innych delikatnych olejów roślinnych. Prażone na ruszcie są również mititei (mici) (rumuńska wersja kebapcze/ćevapčići), będące typową i najpopularniejszą przekąską, spożywaną na gorąco lub na zimno. Uzupełnieniem potraw mięsnych jest przede wszystkim sałata, poza tym zielony groszek, fasolka szparagowa, marchew. Z dań mącznych rozpowszechnione są makarony, zazwyczaj z sosem (pomidorowym) i z serową posypką (parmezan) bądź zapiekane z serem. Ze względu na intensywną uprawę kukurydzy szerokie zastosowanie mają jej przetwory (mąka, kasza), z których najbardziej znanym produktem jest mamałyga, przyrządzana na wiele różnych sposobów. Pozostałością kulinarnych wpływów tureckich są m.in. gołąbki sarmale, klopsiki chiftele czy gulaszowy ghiveci. Widoczniejsze są one w zakresie deserów (chałwa, rahat, baklava, różne sorbety). W skład dań deserowych wchodzą owoce (brzoskwinie, morele, kawony), poza tym lody i słodkie torty. Za najlepsze wina uznawane są pochodzące z ziem Mołdawii i Dobrudży, za narodowy napój wysokoprocentowy – destylowana ze śliwek, niezbyt mocna (22-38%) wódka ţuică[1].

Specyficzne dania

Zupy

Ciorbă de burtă (flaczki) podawane w przydrożnym barze
  • ciorbă (zupa o charakterystycznym kwaśnym smaku)
    • ciorbă de burtă (flaczki)
    • ciorbă de perişoare (zupa z klopsikami)
    • ciorbă ţărănească de văcuţă (chłopska zupa z wołowiną)
    • ciorbă de fasole cu afumătură (grochówka z wędzonym mięsem)
    • ciorbă de peşte "ca-n Deltă" (dunajska zupa rybna)
    • ciorbă de salată cu afumătură (zupa z sałaty i wędzonego mięsa)
    • ciorbă de legume (zupa warzywna)
  • supă (ogólna nazwa na słodkie (czasem czyste) zupy, czasami słodkie odmiany ciorbă)
    • supă (de pui) cu găluşte (rosół z kury z kluskami halušky)
    • supă (de pui) cu tăieţei (rosół z makaronem)
    • ciorba de praz (zupa z pora)

Mięsne

Mititei, musztarda i bułeczki
Frigărui
  • caltaboş/chişcǎ – gotowana kiełbasa wieprzowa z mielonych organów i ryżu, w świńskiej osłonce
  • cârnaţi – czosnkowa kiełbasa używana w Fasole cu cârnaţi
  • chiftele – typu dużych klopsików pokrytych skorupą z mąki lub z bułki tartej
  • ciulama – biały sos zasmażka stosowany w różnych daniach mięsnych
    • ciulama de viţel – ciulama do cielęciny
    • ciulama de pui – ciulama do kurczaka
  • Drob de miel – barani haggis z mielonych podrobów zawiniętych w sadło i pieczonych jak pieczeń, tradycyjne wielkanocne danie
  • Frigărui – szaszłyk
  • Limba cu măsline – krowi ozór z oliwkami
  • Mititei (Mici) – grillowane mięso mielone w rolkach
  • musaca – ciasto z bakłażana/ziemniaków i mięsa
  • Ostropel – metoda gotowania kurczaka lub kaczki
  • Papricaş – gulasz
  • Pârjoale – burger
  • piftie – mięso w galarecie
  • Pleşcoi
  • Rasol – gotowane mięso z czosnkiem lub chrzanem
  • Slănină (şuncă) – słonina
  • şniţel – sznycel wiedeński
    • Cordon bleu şniţel – cordon bleu
    • mosaic şniţel – specjalność zachodniej Rumunii, dwie cienkie warstwy z różnych mięs z warzywami, grzybami lub innym nadzieniem
    • şniţel de pui – panierowany kotlet z piersi kurczaka
  • Stufat de miel – gulasz jagnięcy, z cebulą i czosnkiem
  • Toba – kiełbasa (zwykle żołądek świni, nadziewany galaretką z wieprzowiny, wątroby i skóry)
  • Tocană / tocaniţă – gulasz
  • Tocăniţă vânătorească – gulasz z dziczyzny
  • Tochitură moldovenească – mołdawski gulasz
  • Tochitură ardelenească – siedmiogrodzki gulasz
  • Varză Calita – kapusta, żeberka wieprzowe na parze, kaczka lub kiełbaski
  • Sarmale – gołąbki

Rybne

Sałatka z ikry z czarnymi oliwkami
  • Salata de icre – sałatka z ikry
  • Plachie din pomoru – ragout z ryb rzecznych z warzywami
  • Saramură de crap – karp w solance
  • Chiftele de pomoru – ciasto ryb
  • Papricaş de pomoru – rybny paprykarz
  • Crap okienku – panierowany filet z karpia
  • Ghiveci cu pomoru – gulasz z ryb, warzyw
  • Macrou afumat – wędzony filet makreli

Warzywne

  • Ardei umpluţi – nadziewane papryki ów
  • Dovlecei umpluţi – nadziewane cukinie
  • Gulii umplute – nadziewane kalarepy
  • Vinete umplute – nadziewane bakłażany
  • sarmale – gołąbki z kapusty lub winogron
  • ghiveci – gulasz z warzyw lub sałatka podobna do bułgarskiego gjuvec i węgierskiego leczo[2][3]
  • Ghiveci cǎlugaresc – gulasz z warzyw przygotowany przez siostry zakonne w klasztorach)
  • Tocana de ciuperci – gulasz z grzybów
  • Iahnie
  • Mâncare de Mazăre – gulasz z grochu
  • Mâncare de Praz – gulasz z porów
  • Pilaw
  • Mamaliga – kukurydziana papka, polenta
  • Chifteluţe de ciuperci – chiftele z grzybów zamiast mięsa
  • Şniţel de ciuperci – smażone placki z grzybów
  • Zacuscă

Sałatki

  • Bors – fermentowane otręby pszenne, zakwaszenie do ciorbă
  • Ardei copţi – z pieczonej papryki
  • Murături – warzywa konserwowe (najczęściej w solance, ale także za pomocą octu)
    • Castraveţi muraţi – ogórki kiszone
    • Gogonele – marynowane niedojrzałe pomidory
    • Varză murata – kiszona kapusta
    • Murături asortate – z marynowanych warzyw mieszanych – cebula, czosnek, niedojrzałe pomidory, papryka, ogórki, kalarepa, buraki, marchew, seler, pietruszka korzenie, kalafior, jabłka, pigwy, niedojrzałe śliwki, małe niedojrzałe arbuzy, małe cukinie, kapusta czerwona
  • Mujdei – z sosem czosnkowym
  • Salata de boeuf – mielone gotowane warzywa z mięsem, majonezem i odrobiną musztardy
  • Salata de vinete – pieczone i obrane bakłażany, krojona cebula, sól, wymieszane razem z majonezem
  • Salata orientala – sałatka ziemniaczana z jajkiem, cebulą i oliwkami
  • Salata de sfeclă – sałatka z buraków
  • Salata de roşii cu Cebulka – sałatka z pomidorów i cebuli

Ciasta i desery

Cozonac
Cozonac (kozunak) w wersji opiekanej na grilu
Amandine
Papanași
  • Baklava – ciasto filo wypełnione orzechami z dodatkiem miodu/syropu z cukru
  • Covrigi – precel[4]
  • Gogoşi – dosłownie "pączki", ale bardziej przypominają smażone ciasto[5]
  • Chałwa
  • Rahat – rachatłukum
  • Plăcintă – ciasto
  • Colivă – gotowana pszenica, zmieszana z cukrem i orzechami włoskimi (często zdobiona słodyczami i cukrem pudrem), podawana na pogrzebach
  • Cozonac – rodzaj Stollen wykonanego z drożdżowego ciasta, do zrobienia którego używa mleka, jaj, cukru, masła i innych składników
  • Pandişpan – biszkopt
  • Orez cu lapte – pudding ryżowy
  • Gris cu lapte – grysik, kasza manna z mlekiem
  • Lapte de pasăre – dosłownie ptasie mleko, krem waniliowy z bezowymi "pływającymi wyspami"
  • Crema de Zachar ars – crème caramel/ crème brûlée
  • Clătite – naleśniki
  • Turtă dulce – pierniki
  • Chec – rodzaj ciasta do kawy
  • Papanaşi – rodzaj pączków, wykonanych ze słodkiego sera, jajek, i kaszy manny, gotowanych lub smażonych i podawanych z syropem owocowym lub dżemem i śmietaną
  • Şarlotă – Charlotte
  • Prăjituri – różnego rodzaju ciasta:
    • Savarine – savarina[6])
    • Amandine – biszkopt czekoladowy wypełniony kremem migdałowym
    • Joffre – ciasto wymyślone w Casa Capsa, restauracji w Bukareszcie
  • Mucenici – słodkie ciasteczka spożywane w dniu 9 marca)[7]

Napoje

  • Socată – napój musujący z czarnego bzu
  • bere – piwo
  • Ţuică – śliwowica
  • Horincă – śliwowica, produkowana w pobliżu granicy z Ukrainą
  • şliboviţă – podobna do horilcă, produkowana w pobliżu granicy z Serbią
  • Rachiu – brandy owocowe
  • Secărică – brandy z nasion kminku
  • Turt – silna śliwowica (nazwa pochodzi od miejscowości Turt w północno-zachodniej Rumunii)
  • Afinată – borówkowy likier
  • Zmeurată – malinowy likier
  • Vişinată – wiśniowy likier
  • vin – wino
  • Vodcă – wódka

Znane postacie kulinariów rumuńskich

Przypisy

  1. ↑ Maciej E. Halbański: Potrawy z różnych stron świata. Warszawa: Książka i Wiedza, 2000, s. 140-141.
  2. ↑ Ghiveci: gulasz warzyw rumuński
  3. ↑ Przepis na ghiveci
  4. ↑ Covrigi
  5. ↑ odmiany gogoşi: zdjęcia i przepisy (ros)
  6. ↑ 00.html Przepis na savarina
  7. ↑ Mucenici: tło i przepis

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.