Kuchnia estońska – narodowa kuchnia Estonii.
Charakterystyka ogólna
Tradycja
Kuchnia estońska, z uwagi na położenie kraju w północno-wschodnim rejonie Europy, nad Morzem Bałtyckim, charakteryzuje się pewną skromnością, nie pozbawioną jednak regionalnych specjałów. Wśród używanych produktów dominują dania mięsne, rybne (śledź, okoń, flądra, szprot[1]) oraz mączne, w tym bardzo często spożywany chleb (przede wszystkim żytni oraz gruboziarnisty - pszenny[2]). Warzywa i owoce spożywane są rzadziej, a jeśli już to najczęściej kapusta (zwłaszcza kiszona) i rzepa (od XIX wieku także ziemniaki)[2]. Kuchnia Estonii zbliżona jest do kuchni fińskiej ze znacznymi wpływami kuchni niemieckiej, rosyjskiej[3] i szwedzkiej. Ta ostatnia odcisnęła swe piętno w wiekach XVII i XVIII, kiedy to Estonia była częścią Szwecji, a rosyjska w czasach imperialnych i radzieckich. W kuchni estońskiej bardzo ostrożnie używa się wszelkich ziół i przypraw, a jeśli już to koperku (do śledzi), majeranku (do kaszanki), kminku (do sera białego), a pietruszki i selera do niektórych zup na bazie mięsnej. Z uwagi na rozwiniętą hodowlę krów popularne jest mleko oraz śmietana, w tym śmietanowe sosy – kastmed. W kuchni estońskiej silnie akcentowane są dania rybne[4]. Słodzenie potraw odbywa się głównie miodem – cukier był praktycznie w przeszłości niestosowany[2]. Obfite lasy porastające kraj są ponadto źródłem owoców runa leśnego, grzybów (bardzo popularnych) i dziczyzny[1].
Ziemie Estonii były przez wieki dość ubogie, stąd wiele potraw tamtejszej kuchni jest bardzo prostych i mających przede wszystkimi zaspokoić elementarny głód[5].
Współczesność
Po upadku ZSRR kraj stał się atrakcyjny dla turystyki kulinarnej z uwagi na stosunkowo niskie ceny i rozwijającą się sieć dobrych restauracji. Powstały restauracje innych tradycji kulinarnych, a także łączące kuchnię estońską z obcymi. Rozwinęło się też wysokiej jakości ogrodnictwo i sadownictwo. Do menu włączono nieznane wcześniej składniki lub rzadko stosowane. Licznie powstają małe browary, w tym restauracyjne[1].
Charakterystyczne dania
Dania główne
- pieczona i smażona wieprzowina z dodatkiem kapusty i ziemniaków,
- kaszanka również z dodatkiem kapusty i ziemniaków,
- sałaka, czyli śledź bałtycki,
- sült – galart wieprzowy,
- mulgikapsad – sztandarowe danie z kapusty[4],
- kama – drobna kasza z rozdrobnionym grochem polana zsiadłym mlekiem,
- polewka z mąki i krupy,
- kasza jęczmienna[2],
- kiluvõileib – kanapka ze szprotem[5],
- mulgipuder – odmiana purée ziemniaczanego[5],
- zupa z węgorza[1].
Dodatki
Desery i słodycze
- owoce, głównie jabłka, orzechy włoskie i orzechy laskowe,
- kringle – ciastka w formie ósemek z kardamonem,
- ciasteczka cynamonowe,
- płaskie ciastka imbirowe,
- kasza manna ugotowana z sokiem żurawinowym i zalana mlekiem[2],
- kohuke – twarożek świeżo wyciskany, często z nadzieniem owocowym (obecnie sprzedawany w formie przemysłowo wytwarzanych batoników)[5],
- kama – mieszanina mąki różnych ziaren, najczęściej jęczmienia, żyta, owsa i grochu używana do różnorodnych wypieków[5].
Napoje
W Estonii bardzo popularne jest piwo. Pije się też napój na bazie młodego piwa, zabielany śmietaną i słodzony miodem, pity do kahji – białego sera[2]. Popularne są także likiery, w tym najbardziej znany – Vana Tallinn (dodawany m.in. do kawy i deserów). Bardzo popularne jest mleko, także zsiadłe oraz domowe soki owocowe[1].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Visit Tallinn, Estonian cuisine and Estonian restaurants
- 1 2 3 4 5 6 7 Estonia Love to Travel, Kuchnia Estońska
- 1 2 Visite Estonia, A spoonful of Nordic with a twist
- 1 2 Estończycy.pl, Estońska kuchnia
- 1 2 3 4 5 Torus. Tallinn traveller, Estonian Kitchen: 5 Local Dishes You Probably Didn’t Think of Trying