Typy konidiów wg P. A. Saccardo: – amerokonidia, 2 – didymokonidia, 3 – fragmokonidia, 4 – diktiokonidia, 5 – skolekokonidia, 6 – helikokonidia, 7,8 – staurokonidia
Mikroskopowe zdjęcie konidiów u Phialophora verrucosa
Konidia grzyba Trichoderma harzianum
Dwukomórkowe teliospory nagoci goździeńcowatej

Konidium (l.mn. konidia), konidiospora lub zarodnik konidialny – rodzaj zarodników grzybów powstający w wyniku rozmnażania bezpłciowego. Należy do grupy mitospor[1].

Wytwarzanie i rozprzestrzenianie konidiów

Konidia wytwarzane są często przez workowce (Ascomycota), rzadziej podstawczaki (Basidiomycota)[2] Najczęściej powstają egzogenicznie (na zewnątrz komórki), ale mogą też powstawać endogenicznie (wewnątrz komórki, jak np. fialospory w fialidach)[3]. Konidia wytwarzane w pyknidiach często nazywa się pykniosporami[4]. Proces wytwarzania konidiów to konidiogeneza. Zachodzi albo na strzępkach zwanych konidioforami, albo w specjalnych strukturach zwanych konidiomami[3].

Wytworzone przez grzyby konidia są rozprzestrzeniane najczęściej przez ruchy powietrza. U licznych gatunków grzybów w acerwulusach oprócz konidiów powstaje higroskopijna substancja, która pochłaniając wodę podczas deszczu tworzy wokół owocnika śluzowatą otoczkę. Pęczniejąc substancja ta wypycha konidia z acerwulusów, a wiatr je roznosi. Śluz umożliwia przyklejenie się konidiów do podłoża. Jest to najczęściej spotykany sposób infekcji roślin przez patogeniczne grzyby[3].

Konidia są zawsze obecne w powietrzu, ale ich poziom zmienia się z dnia na dzień i wraz z porami roku. Przeciętnie człowiek wdycha 40 konidiów na godzinę[5]. Normalnie jest to nieszkodliwe, ale czasami tolerujące ciepło (termotolerancyjne), pospolite grzyby wywołują zakażenie u niektórych typów pacjentów z ciężkim obniżeniem odporności (zwykle pacjenci z ostrą białaczką poddawani chemioterapii indukcyjnej, pacjenci z AIDS z nałożonym chłoniakiem z komórek B, z przeszczepem szpiku kostnego). Ich układ odpornościowy nie jest wystarczająco silny, aby zwalczyć grzyby, które mogą skolonizować płuca, powodując infekcję płuc[6].

Podział konidiów

W zależności od sposobu powstawania wyróżnia się kilka rodzajów konidiów:

  • artrokonidia, artrospory – krótkie, jednokomórkowe zarodniki wytwarzane przez fragmentację strzępek grzybni lub odgałęzień konidioforów,
  • artrospory merystemowe – powstają pojedynczo lub tworzą łańcuszki na szczycie trzonka komórki zarodnikotwórczej. Występują u grzybów z rodzaju Oidium oraz w rzędzie Erysiphales – tu nazywają się oidiami[7],
  • tretokonidia, tretospory – przeważnie grubościenne i barwne zarodniki wytwarzane przez rozrastanie się wewnętrznej ściany komórki zarodnikotwórczej. Powstają pojedynczo lub tworzą łańcuszki. Występują np. U rodzajów Alternaria i Helminthosporium[7],
  • fialokonidia, fialospory – wytwarzane są przez rozszerzone butelkowato komórki zwane fialidami i tworzą łańcuszki. Mogą powstawać na komórkach, lub w ich wnętrzu. U niektórych rodzajów (np. Acremonium i Fusarium) fialospory sklejone śluzowatą substancją tworzą główkowate skupiska[7],
  • merospory – zarodniki powstające przez rozpad merosporangium[8].

W zależności od budowy konidia dzieli się na[3]:

W zależności od barwy dzieli się konidia na[3]:

  • hyaloamerospory – bezbarwne
  • phaeoamerospory – wybarwione

Niektóre grzyby, np. w obrębie rodzaju Fusarium wytwarzają dwa rodzaje konidiów różniące się wielkością i kształtem[9]:

Spotykane są jeszcze różne inne określenia rodzajów konidiów:

  • akrokonidium, akrospora – zarodnik powstający na szczycie,
  • aleuriokonidium, aleuriospora – zarodnik powstający wskutek rozrostu niezróżnicowanej strzępki lub na krótkiej szypułce i uwalniany poprzez lizę lub rozpad ściany komórkowej komórki wspomagającej,
  • annelokonidium, annelospora – zarodnik powstający z annellidy poprzez konidiogenezę enteroblastyczną,
  • zygokonidium – zarodnik powstały przez zlanie się z sobą dwóch konidiów[10].

Wprowadzono jeszcze inne podziały konidiów w zależności od przebiegu konidiogenezy. Różnorodność budowy konidiów i metod ich powstawania jest jednak tak duża, że żadne próby ich klasyfikowania nie są w pełni zadowalające. Według niektórych autorów lepiej po prostu używać ogólnego określenia konidium[3].

Przypisy

  1. ↑ Edmund Malinowski, Anatomia roślin, Warszawa: PWN, 1966.
  2. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  3. 1 2 3 4 5 6 Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia. Tom 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: PWRiL, 2010, ISBN 978-83-09-01-063-0.
  4. ↑ Hanna Wójciak, Porosty, mszaki, paprotniki, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-552-4.
  5. ↑ Sterilizing immunity in the lung relies on targeting fungal apoptosis-like programmed cell death [online] [dostęp 2020-11-15].
  6. ↑ Conidial anastomosis tubes in filamentous fungi [online] [dostęp 2020-11-15].
  7. 1 2 3 Janusz Błaszkowki, Mariusz Tadych, Tadeusz Madej, Przewodnik do ćwiczeń z fitopatologii, Szczecin: wyd. AR w Szczecinie, 1999, ISBN 83-87327-23-9.
  8. ↑ Syncephalis sphaerica [online] [dostęp 2023-11-16] (ang.).
  9. ↑ Projekt Fusar. ''Fusarium'' [online] [dostęp 2016-06-02].
  10. ↑ Słowniczek pojęć mykologicznych [online] [dostęp 2019-05-30].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.