Kolczakówka wonna
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

chropiatkowce

Rodzina

kolcownicowate

Rodzaj

kolczakówka

Gatunek

kolczakówka wonna

Nazwa systematyczna
Hydnellum suaveolens (Scop.) P. Karst.
Meddn. Soc. Fauna Flora fenn. 5: 41 (1879)

Kolczakówka wonna (Hydnellum suaveolens (Scop.) P. Karst.) – rodzaj grzybów należący do rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnellum, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1772 r. Joannes Antonius Scopoli nadając mu nazwę Hydnum suaveolens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1879 r. Petter Karsten, przenosząc go do rodzaju Hydnellum[1].

Synonimy[2]:

  • Calodon suaveolens (Scop.) P. Karst. 1881
  • Hydnum boreale Banker 1902
  • Hydnum pullum Fr. 1815
  • Hydnum suaveolens Scop. 1772
  • Hydnum suaveolens Scop. 1772 subsp. suaveolens
  • Hydnum suaveolens Scop. 1772 var. suaveolens
  • Phaeodon suaveolens (Scop.) J. Schröt. 1888
  • Sarcodon gravis Coker 1939

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kolczak wonny[3].

Morfologia

Kapelusz

Do 12 cm średnicy, białawy, niekiedy z błękitnawym lub szarawym odcieniem, później żółtawy do brązowawego. Przeważnie z białym brzegiem, zwykle wyraźnie promieniście pomarszczony, z koncentrycznymi fałdami lub nieregularnymi wyrostkami. Początkowo aksamitny, później łuskowaty[4].

Hymenofor

Kolczasty, kolce zbiegające na trzon, białawe, niebieskoszare, w końcu purpurowobrunatne[4].

Trzon

Cylindryczny, masywny, do 6 cm długi i 2,5 cm gruby. Aksamitny, fioletowoszary do fioletowoczarnego[4].

Miąższ

W kapeluszu białawy z niebieskofioletowym strefowaniem. W trzonie ciemniejszy, niebieski do granatowego, o silnym zapachu anyżu[4].

Zarodniki

Brązowawe, nieregularnie guzkowate, wysyp zarodników brązowawy[4].

Występowanie

Podano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej, Europie i Azji[5]. W Polsce do 2020 r. podano 20 stanowisk historycznych i 14 współczesnych[6]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[7]. W latach 1995–2004 był pod ochroną częściową, od roku 2004 objęty ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek zagrożony wymarciem<[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Niemczech, Danii, Szwecji i Finlandii[3].

Naziemny grzyb ektomykoryzowy[6]. Rozwija się w lasach iglastych, częściej na obszarach górskich. Wytwarza owocniki od lipca do października, pojedynczo lub w pozrastane ze sobą grupach[4].

Gatunki podobne

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
  3. 1 2 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 Czesław Narkiewicz, Grzyby chronione Dolnego Śląska, Jelenia Góra: Wydawnictwo Muzeum Przyrodniczego, 2005, ISBN 83-89863-20-0.
  5. ↑ Mapa występowania kolczakówki wonnej na świecie [online] [dostęp 2020-11-20].
  6. 1 2 3 Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  7. ↑ Aktualne stanowiska kolczakówki wonnej w Polsce [online] [dostęp 2020-11-20].
  8. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.