Koźlarek grabowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

borowikowce

Rodzina

borowikowate

Rodzaj

koźlarek

Gatunek

koźlarek grabowy

Nazwa systematyczna
Leccinellum pseudoscabrum (Kallenb.) Mikšík
Index Fungorum 338: 1 (2017)
Kapelusz często jest pomarszczony
Trzon i hymenofor młodego owocnika
Koźlarz grabowy

Koźlarek grabowy, koźlarz grabowy (Leccinellum pseudoscabrum (Kallenb.) Mikšik) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Leccinellum, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1929 r. Franz Joseph Kallenbach nadając mu nazwę Boletus pseudoscaber. W 2017 roku został przeniesiony do rodzaju Leccinellum przez czeskiego mykologa Michala Mikšika[1].

Niektóre synonimy naukowe[2]:

  • Boletus carpini (R. Schulz) A. Pearson 1947
  • Boletus pseudoscaber Kallenb. 1929
  • Boletus scaber var. carpini R. Schulz, in Michael & Schulz 1924
  • Krombholzia pseudoscabra (Kallenb.) Vassilkov 1955
  • Krombholziella carpini (R. Schulz) Alessio 1985
  • Krombholziella carpini (R. Schulz) Bon 1985
  • Krombholziella pseudoscabra (Kallenb.) Šutara 1982
  • Leccinellum carpini (R. Schulz) Bresinsky & Manfr. Binder 2003
  • Leccinum carpini (R. Schulz) M.M. Moser ex D.A. Reid 1965
  • Trachypus carpini (R. Schulz) J. Favre 1948
  • Leccinum pseudoscabrum (Kallenb.) Šutara 1989

Nazwę „koźlarz grabowy” podała Alina Skirgiełło w 1960 r. (dla L. duriusculum)[3]. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy „koźlarek grabowy”[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 7–14 cm, kształt początkowo półkulisty, później płasko rozpostarty, i poduchowaty. Powierzchnia naga, jamista i często pomarszczona, a u starszych okazów popękana na poletka, zwłaszcza przy długotrwałej suchej pogodzie. Barwa w odcieniach brązu: żółtobrązowa, siwobrązowa, oliwkowobrązowa, ciemnobrązowa, czarnobrązowa[5].

Rurki

Bardzo długie (do 2 cm) i głęboko wykrojone przy trzonie. Początkowo są białawe, później żółtawe, oliwkowożółte i oliwkowosine. Pory okrągłe, na 1 mm mieszczą się 1-2[6]. Po uciśnięciu ciemnieją i zmieniają barwę, początkowo na siwobrązową, później na czarną[5].

Trzon

Wysokość 5–14 cm, grubość 1–3 cm, kształt mniej więcej walcowaty, górą cieńszy, dołem zgrubiały i pałkowato rozszerzony. Powierzchnia biaława i pokryta czarniawymi, włóknistymi kosmkami lub łuseczkami. W górnej części często bywa pomarszczony. Uciśnięty czernieje[5].

Miąższ

Białawożółty, uszkodzony zmienia barwę na różową, później siwofioletową, a po pewnym czasie czernieje. Smak i zapach przyjemny, grzybowy[5].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników: cynamonowobrązowy do brązowego. Zarodniki nieamylodalne, gładkie, o rozmiarach 10–28 × 4–7 μm. Podstawki maczugowate z 4 sterygmami. Mają rozmiar 32 × 12 μm. Cystydy wybrzuszone, o rozmiarach 42 × 14 μm[6].

Gatunki podobne
  • koźlarek bruzdkowany (Leccinellum crocipodium), ale jest jaśniejszy,
  • koźlarz babka (Leccinum scabrum). Rośnie tylko pod brzozami. Jego kapelusz zawsze jest gładki, a miąższ nie czernieje[5].

Występowanie

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[7]. Rośnie w lasach liściastych, na ziemi pod grabami i leszczynami. Owocniki pojawiają się od czerwca do października[5]. W Polsce nie jest zagrożony, ale znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych w Norwegii i Holandii[3].

Znaczenie

Grzyb mykoryzowy[3], grzyb jadalny[5].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2018-08-17].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
  3. 1 2 3 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021.
  5. 1 2 3 4 5 6 7 Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
  6. 1 2 Leccinum pseudoscabrum [online], MushroomExpert [dostęp 2014-08-01].
  7. ↑ Mapa występowania ''Leccinellum pseudoscabrum na świecie [online] [dostęp 2021-11-30].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.