Jarosław Naleszkiewicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 maja 1904
Czarnomin

Data i miejsce śmierci

24 grudnia 1969
Warszawa

Zawód, zajęcie

konstruktor samolotów

Narodowość

Polska

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej

Jarosław Naleszkiewicz (ur. 8 maja?/21 maja 1904 w Czarnominie na Podolu, zm. 24 grudnia 1969 w Warszawie) – polski inżynier lotnictwa, oficer Armii Krajowej oraz oficer łącznikowy podczas powstania warszawskiego.

Życiorys

Wczesne lata

Samolot PWS-24 (konstrukcja Jarosława Naleszkiewicza)
Szybowiec NN-2 w locie
Szybowiec Naleszkiewicz-Nowotny NN-1, r. 1933
Szybowiec JN-1
Grób Jarosława Naleszkiewicza na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Urodził się 21 maja 1904 roku w Czarnocinie na Podolu jako syn Alfreda i Amelii z Pawlikowskich. Od młodości wiele czasu poświęcał lotnictwu. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości w 1921 roku rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. Cztery lata później został wysłany na praktyki do Francji, do zakładów lotniczych Lorraine i Hispano-Suiza. Po ukończeniu praktyk rozpoczął pracę dyplomową, uzyskując dyplom inżyniera mechanika w 1926 roku. Następnie wyjechał do Francji, gdzie zapisał się na studia uzupełniające na Uniwersytecie Paryskim. Rozczarowany niskim poziomem wykładów, wybrał praktyki lotnicze[1].

Lata 20. i 30.

Po ukończeniu praktyk w 1927 roku wrócił do Polski i rozpoczął pracę w Podlaskiej Wytwórni Samolotów: najpierw jako kierownik narzędziowni, potem jako konstruktor samolotów, a później jako kierownik grupy konstruktorów. Zaczął wtedy pracować nad nowymi samolotami, takimi jak: PWS-Stemal-VII, PWS-5, PWS-8, PWS-21 i PWS-24. W 1930 roku powołano go do służby wojskowej w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, najpierw w grupie pilotażowej, a następnie w technicznej[2]. W tym czasie wraz z Adamem Nowotnym zaprojektował dwa szybowce: wyczynowy NN-1 oraz szkolno-treningowy NN-2[3]. Oba zostały zbudowane w Klubie Szybowcowym, pod kierownictwem Jana Cichockiego. NN-1 oblatał 23 października 1931 roku Adam Nowotny[4]. Drugi oblot tego szybowca odbył się cztery dni później. Wtedy oblatał go Franciszek Jach[5]. Dalsze próby tego samolotu odbywały się w Warszawie. W lecie 1931 roku wyprodukowano pierwszy egzemplarz NN-2. Potem dwie sztuki tego samolotu uczestniczyły w wyprawie do Ustianowej. Dzięki nim wyszkolono ok. 60 pilotów.

Był też konstruktorem pierwszego w Polsce szybowca bezogonowego JN-1 Żabuś II[6][7].

Od 1 maja 1933 roku Jarosław Naleszkiewicz pracował w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa. W tym okresie był także kierownikiem Referatu Kontroli Konstrukcji w stopniu radcy Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1934 roku ukazała się jego praca doktorska pt. Wytrzymałość zginanych dźwigarów sosnowych, a w 1935 roku otrzymał dyplom doktora nauk technicznych na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej[8].

W latach 1936–1937 był zatrudniony w Lubelskiej Wytwórni Samolotów. Potem przeniósł się do Wytwórni Silników nr 1 Państwowych Zakładów Lotniczych w Warszawie, cały czas pracując naukowo jako kierownik grupy obliczeniowej[8].

W roku 1938 wydał pracę pt. Działanie amortyzacji podwozia, stanowiącą podstawę do otwarcia przewodu habilitacyjnego[9]. W roku 1939 uczestniczył w Międzynarodowej Konferencji CINA w Paryżu jako przedstawiciel Polski. Przeprowadził tam wykład pt. Polski punkt widzenia w zakresie nowych przepisów wytrzymałości szybowców i samolotów. W późniejszym czasie uczestniczył także w Międzynarodowym Kongresie Badań Materiałów w Londynie. Był jedynym Polakiem, który ukończył kurs elastooptyki na Politechnice Monachijskiej. Wybuch II wojny światowej przerwał przewód habilitacyjny Naleszkiewicza.

Lata II wojny światowej.

Podczas wojny zdecydował się na wzięcie udziału w obronie Warszawy. Do wybranej jednostki w Pińsku nie został jednak przyjęty, ponieważ nie było już tam samolotów. Niedługo potem Naleszkiewicz zachorował na zapalenie płuc. Po wyzdrowieniu wrócił do Warszawy.

Nie chcąc pracować w niemieckim przemyśle wojennym, zataił swoje umiejętności naukowe i zawodowe. Od 1940 roku należał do batalionu ZWZ Dominik w Zgrupowaniu Stolica. Następnie został przeniesiony do komendy zgrupowania. Pełnił tam obowiązki szefa Działu Uzbrojenia. Organizował gromadzenie broni przechowywanej po Wojnie Obronnej Polski 1939, skup broni od niemieckich żołnierzy i akcje zdobywania broni. Podlegała mu też jednostka instruktorów nauki o broni. W roku 1941 został jednym z oficerów Armii Krajowej współpracujących razem z kpt. Arciszewskim. Uczestniczył wtedy w rozpracowaniu lotniska Okęcie i podziemnych magazynów paliwa należących do Luftwaffe, które zniszczyło lotnictwo radzieckie. Podczas okupacji hitlerowskiej pracował w wywiadzie lotniczym Komendy Głównej Armii Krajowej. Do końca wojny wygłaszał wykłady dla studentów tajnego Uniwersytetu i Politechniki Warszawskiej. Pracował także jako producent uzbrojenia. Pracownik wydziału wschodniego Sekcji Politycznej Departamentu Spraw Zagranicznych Delegatury Rządu na Kraj[10].

Powstanie Warszawskie

Podczas Powstania Warszawskiego był oficerem łącznikowym oraz dziennikarzem w powstańczej prasie, a także pełnił obowiązki administracyjne w organach Delegatury Rządu na Warszawę. Nosił pseudonimy "Jarosław" i "1269"[11]. Wraz z ludnością cywilną uciekł z powstańczej Warszawy i w drodze do Pruszkowa udało mu się zbiec, jednak kilka tygodni później został złapany przez hitlerowców i odstawiony do Pruszkowa. Stamtąd został wysłany do Konina na przymusowe prace. Po kilku dniach uciekł, chcąc znaleźć rodzinę. Gdy trafił do Częstochowy, znów wpadł w ręce Niemców. Okupant wysłał Naleszkiewicza do Piły, gdzie przydzielono go do brygady naprawy trakcji kolejowej. Ponownie uciekł nazistom - tym razem, zmierzając na wschód, napotkał oddziały radzieckie. Był więźniem obozu jenieckiego - przebywał w Stalagu XI B/z w Bergen-Belsen, barak 198[11].

Po wojnie

W kwietniu 1945 roku został zmobilizowany do Wojska Polskiego. Pełnił tam obowiązki polskiego zastępcy dowódcy wyszkolenia Mieszanego Pułku Lotniczego Ćwiczebno-Szkolnego w Radomiu. Po zdemobilizowaniu pod koniec 1945 roku, rozpoczął pracę na Politechnice Gdańskiej, gdzie był zatrudniony do 1957 roku. W tym czasie uzyskał stopień doktora habilitowanego, następnie profesora nadzwyczajnego, a w 1955 roku tytuł profesora zwyczajnego[12]. W 1958 roku objął Katedrę Aerodynamiki i Budowy Samolotów Wojskowej Akademii Technicznej, gdzie pracował do końca życia[13].

Od 1951 roku był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1952 roku dostał Państwową Nagrodę Naukową III stopnia za prace w dziedzinie wytrzymałości drewna, a w 1954 odznaczono go Złotym Krzyżem Zasługi. W tym samym roku uzyskał nagrodę naukową Ministra Szkolnictwa Wyższego, a w 1957 dostał nagrodę im. Maksymiliana T. Hubera. W latach 1956–1959 był członkiem Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a od 1959 roku był członkiem Rady Naukowo-Ekonomicznej przy ministrze Żeglugi i Gospodarki Wodnej.

Zmarł w Warszawie 24 grudnia 1969 roku i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B19-8-5)[14]. Był żonaty z Anną z domu Ciecierską, miał syna Ryszarda[15].

Konstrukcje

Odznaczenia

Za swą działalność otrzymał odznaczenia[15]:

Przypisy

  1. ↑ Chwałczyk 1985 ↓, s. 105-106.
  2. ↑ Demidowicz 2005 ↓, s. 156.
  3. ↑ Glass 1977 ↓, s. 375-377.
  4. ↑ Łukasz Prusak, Jak w Dęblinie szybowce budowali, „Twój Głos - serwis informacyjny”, 3 czerwca 2015 [dostęp 2019-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-28].
  5. ↑ Ukradł samolot by powstańcy w Wapnie mięli się czym bronić - Moje Pałuki - informacje, turystyka [online], mojepaluki.pl [dostęp 2019-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-19].
  6. ↑ Historia Lotnictwa Polskiego [online], www.shinden.org [dostęp 2019-02-18].
  7. ↑ Glass 1977 ↓, s. 377.
  8. 1 2 Chwałczyk 1985 ↓, s. 113.
  9. ↑ Chwałczyk 1985 ↓, s. 114.
  10. ↑ Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 281.
  11. 1 2 Powstańcze Biogramy - Jarosław Naleszkiewicz [online], www.1944.pl [dostęp 2019-02-19] (ang.).
  12. ↑ Marian Kwapisz, Historia gdańskiego środowiska matematycznego, Gdańsk, 2 stycznia 2013.
  13. ↑ Demidowicz 2005 ↓, s. 157.
  14. ↑ Miejsce pochówku. [dostęp 2018-08-29].
  15. 1 2 Demidowicz 2005 ↓, s. 158.

Bibliografia

  • Tadeusz Chwałczyk: Podlaskie skrzydła. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985. ISBN 83-03-00900-1.
  • Tomasz Demidowicz: Lotnicy Podlasia. Słownik Biograficzny. Biała Podlaska: Donatech, 2005. ISBN 83-916055-3-1. OCLC 297531428.
  • Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.