Ignacy Czernik
Ilustracja
Ignacy Czernik (1803-1887)
Data i miejsce urodzenia

19 czerwca lub 19 lipca 1803
Dzierżąźno k. Staropola

Data i miejsce śmierci

12 września lub 13 listopada 1887
Paryż

Zawód, zajęcie

żołnierz, działacz emigracyjny

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari

Ignacy Czernik, także Ignacy Czernich[1] (ur. 19 czerwca[2] lub 19 lipca[3] 1803 w Dzierżąźnie k. Staropola[3], zm. 12 września[3] lub 13 listopada[2] 1887 w Paryżu) – żołnierz, oficer powstania listopadowego i powstania węgierskiego, spiskowiec, działacz emigracyjny; kawaler Krzyża Złotego Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Młodość

Kształcił się w Korpusie Kadetów w Kaliszu[3], jako ochotnik wstąpił do 3 Pułku Strzelców Pieszych (20 I 1822). W roku 1825 awansował do stopnia starszego sierżanta, następnie rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie. Był jednym z pierwszych (od 1828) i jednym z najaktywniejszych członków Sprzysiężenia Wysockiego, które zainicjowało wybuch powstania listopadowego[3]. Kółko spiskowe, do którego należał, odbywało potajemne narady m.in. w mieszkaniu Jana Bartkowskiego na Krakowskim Przedmieściu[4]. Ignacy Czernik opracowywał m.in. plany zamachu na wielkiego księcia Konstantego, za co wkrótce (12 XI) – na skutek denuncjacji samego Bartkowskiego[5] i Tomasza Zagrobińskiego[6] – został aresztowany. 14 listopada 1830 złożył zeznania obciążające współspiskowców, czym nieomal doprowadził do kolejnych aresztowań[3]. Sam również padł ofiarą kolejnych obciążających zeznań, tym razem Wincentego Kobylińskiego[7].

Powstanie listopadowe

Wolność odzyskał w wyniku wypadków nocy listopadowej. W grudniu 1830 awansował do stopnia podporucznika w 3 Pułku Strzelców Pieszych; od 25 kwietnia 1831 – w stopniu porucznika. Brał udział w powstaniu na Litwie, a po jego upadku powrócił z korpusem gen. Henryka Dembińskiego do Warszawy, gdzie otrzymał dyplom „dobrze zasłużonego Ojczyźnie”[3], a następnie – 5 września – Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari (nr 2268) za udział w bitwach pod Szelkowem (Szelichowem[2]), Ostrołęką, Rajgrodem, Wilnem, Szawlami i Malatami. Od 19 sierpnia 1831 – w stopniu kapitana.

Został przydzielony do oddziału partyzanckiego ppłk. Wincentego Matuszewicza (Małuszewicza[2]) w Puszczy Kampinoskiej[3]. 5 października 1831, wraz z gen. Maciejem Rybińskiem, przekroczył granicę pruską. Po upadku powstania był poszukiwany przez władze carskie. Za udział w powstaniu został skazany zaocznie na karę śmierci (13 II 1832)[2].

Zbiorowa mogiła powstańców listopadowych i styczniowych na cmentarzu Montparnasse w Paryżu, w której pochowany jest również Ignacy Czernik.
Na emigracji

W grudniu 1831 w Elblągu zadeklarował chęć wyjazdu do Francji. Do Francji przybył w styczniu 1832 – wstąpił do zakładów emigracyjnych kolejno w Awinionie, Lunel i Le Puy[3]. W czerwcu 1833 został skierowany do departamentu Tarn. Następnie osiadł w Castres. W sprawach politycznych stał w opozycji do obozu ks. A.J. Czartoryskiego. 16 VIII 1834 wstąpił w struktury Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. W sierpniu 1835 przeniósł się do Tuluzy, a w marcu 1836 – do Bezièrs[3]; w listopadzie 187 – do Bordeaux. W latach 1839–1841 ponownie zamieszkiwał w Tuluzie; od 1843 – w Paryżu.

Pracował jako litograf. W 1846 wyjechał jako emisariusz do Wielkiego Księstwa Poznańskiego, gdzie został aresztowany i osadzony na 5 miesięcy[2] w więzieniu w Sonnenburgu[3]. Po zwolnieniu został wydalony do Francji. W 1848 r. kandydował w wyborach do Centralizacji TDP (otrzymał 1 głos).

Uczestniczył w wypadkach Wiosny Ludów, m.in. we Lwowie w Gwardii Narodowej, następnie jako instruktor w Sanoku. Po wybuchu powstania węgierskiego, udał się na Węgry, gdzie w październiku 1848 objął dowództwo kompanii polskiej w Budzie[3]. Z Józefem Wysockim organizował piechotę Legionu Polskiego (i jednocześnie przeciwstawiał się Wysockiemu, gdy ten namawiał Polaków do powrotu do kraju w wypadku, gdyby rząd węgierski odmówił zgody na sformowanie legionu[8]). Był członkiem deputacji interwencyjnej do gen. Józefa Bema, który formował własny legion i próbował przeciągnąć członków Legionu Wysockiego pod własną komendę. Nieporozumienia na tym tle doprowadziły m.in. do zamachu i zranienia gen. Bema[9] (10 XI 1848 w Peszcie[10]).

Brał m.in. udział w bitwach pod Aradem, Nowym Aradem, Szolnokiem i Komarnem, a także w oblężeniu twierdzy Buda[11]. 1 batalion Legionu Polskiego pod dowództwem Ignacego Czernika liczył prawdopodobnie ok. 700 żołnierzy[12].

W Szolnoku otrzymał Order Zasługi Wojskowej III klasy. 29 lipca 1849 otrzymał awans na podpułkownika; w sierpniu mianowany dowódcą brygady w Segedynie.

Po upadku powstania powrócił do Paryża przez Szumlę i Maltę. W Paryżu ponownie podjął pracę jako litograf[3]. Podpisał akt odrzucający amnestię carską dla powstańców listopadowych[13]. W prasie francuskiej publikował artykuły dotyczące zagadnień wojskowości[13].

Miał żonę Marię Argier oraz syna Artura. W dniu 15 kwietnia 1866 wstąpił do Stowarzyszenia Podatkowego; od roku 1874 pobierał emeryturę z tej instytucji. Zmarł w Paryżu w dniu 12 września 1887 r.; trzy dni później spoczął na cmentarzu Montparnasse.

Przypisy

  1. ↑ Jan Bartkowski, Wspomnienia z powstania 1831 r. i pierwszych lat emigracji, Kraków 1967, s. 19, 44.
  2. 1 2 3 4 5 6 Marian Tyrowicz, Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832-1862. Przewodnik biobibliograficzny, Warszawa 1964, s. 110.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Robert Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego, t. I, Warszawa 1995, s. 333.
  4. ↑ Jan Bratkowski, Wspomnienia z powstania 1831 r. i pierwszych lat emigracji, Kraków 1967, s. 19.
  5. ↑ Robert Bielecki, Belwederczycy i podchorążowie, Warszawa 1989, s. 54.
  6. ↑ Robert Bielecki, Belwederczycy i podchorążowie, Warszawa 1989, s. 55.
  7. ↑ Wacław Tokarz, Sprzysiężenie Wysockiego i noc listopadowa, Warszawa 1980, s. 121.
  8. ↑ Eligiusz Kozłowski, Legion Polski na Węgrzech 1848-1849, Warszawa 1983, s. 63.
  9. ↑ Jacenty Grabowiecki, Moje wspomnienia w emigracji, Instytut Wydawniczy PAX, 1970, s. 148, 149.
  10. ↑ Jadwiga Chudzikowska, Generał Bem, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1990, s. 373, 374.
  11. ↑ Eligiusz Kozłowski, Legion Polski na Węgrzech 1848-1849, Warszawa 1983, s. 221.
  12. ↑ Eligiusz Kozłowski, Legion Polski na Węgrzech 1848-1849, Warszawa 1983, s. 252.
  13. 1 2 Marian Tyrowicz, Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832-1863. Przewodnik biobibliograficzny, Warszawa 1964, s. 111.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.