Podgrzybnica ceglasta
Ilustracja
Hypomyces lateritius na mleczaju świerkowym
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

Sordariomycetes

Rząd

rozetkowce

Rodzina

rozetkowate

Rodzaj

podgrzybnica

Gatunek

Hypomyces lateritius

Nazwa systematyczna
Hypomyces lateritius (Fr.) Tul. & C. Tul.
Annls Sci. Nat., Bot., sér. 4 13: 11 (1860)
Początkowa faza rozwoju Hypomyces lateritius na mleczaju świerkowym
Zaawansowana faza rozwoju Hypomyces lateritius na mleczaju

Podgrzybnica ceglasta (Hypomyces lateritius (Fr.) Tul. & C. Tul.) – gatunek grzybów należący do rodziny Hypocreaceae[1]. Pasożytniczy grzyb rozwijający się na niektórych gatunkach grzybów z rodzaju mleczaj (Lactarius)[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypomyces, Hypocreaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1823 r. Elias Fries nadając mu nazwę Sphaeria lateritia. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1860 r. Louis René Tulasne i Charles Tulasne[1].

Synonimy:

  • Byssonectria lateritia (Fr.) Petch 1937
  • Hypocrea floccosa Fr. 1854
  • Hypomyces floccosus (Fr.) Sacc. 1883
  • Peckiella lateritia (Fr.) Maire 1906
  • Sphaeria lateritia Fr. 1823[3].

Nazwa polska na podstawie rekomendacji Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów[4].

Morfologia

Blaszki zaatakowanych przez Hypomyces lateritius grzybów pokrywają się początkowo cienką warstwą białawej grzybni pasożyta. Blaszki nie rozwijają się, czasami brak ich zupełnie, a czasami są tak słabo rozwinięte, że przypominają fałdy. Później cały owocnik pokrywa się biało-szarą grzybnią, ulega zdeformowaniu i staje się twardy. Ulega gniciu i rozpadowi znacznie wolniej, niż rydze zdrowe, czasami porażone przez tego pasożyta grzyby mogą nawet przetrwać zimę[5].

Po 10–14 dniach Hypomyces lateritius wytwarza askokarpy w postaci perytecjum. Perytecja są całkowicie zanurzone w grzybni, tak, że wystaje tylko ich otwór. Wyglądają jak czarne punkty. Mają wysokość 300–470 μm i szerokość 170–360 μm. Powstają w nich wrzecionowate, jednokomórkowe, na obu końcach wyposażone w ostry dzióbek, bezbarwne i jednokomórkowe zarodniki o rozmiarach 18-24 × 4–5 μm. Oprócz takich normalnego rozmiaru zarodników powstają zarodniki gigantyczne o różnej długości, największe z nich nawet do 111 μm. Zarodniki wytwarzane są w bardzo dużych workach[5][2].

Hodowla

Na ekstrakcie słodowym można hodować grzybnię. Tworzy wolno rosnące kolonie osiągające po tygodniu średnicę 5–7 mm. Grzybnia jest watowata, biała, bezwonna, z niewielką ilością grzybni powietrznej. Nie tworzą się strzępki grubościenne[6].

Gatunki podobne

Jest wiele gatunków rodzaju Hypomyces, np.[7]:

Występowanie i siedlisko

Podgrzybnica ceglasta występuje w tych rejonach świata, gdzie występują gatunki grzybów będące jego żywicielami. Najwięcej stanowisk podano w Ameryce Północnej i Europie, występuje także w Azji od Kazachstanu do Kirgistanu, w zachodniej Syberii oraz na Nowej Zelandii[2][8]. Występuje także w Polsce. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. opisano jego występowanie na 3 gatunkach mleczajów[7].

Grzyb nagrzybny, pasożyt atakujący grzyby z rodzaju Lactarius (mleczaj), głównie te o czerwonym mleczku (rydze). Najczęściej występuje na mleczaju świerkowym (L. deterrimus) i mleczaju czerwieniejącym (L. sanguifluus), rzadziej mleczaju kamforowym (L. camphoratus), mleczaju modrzewiowym (L. porninsis), mleczaju rudym (L. rufus), Lactarius tabidus, mleczaju wełniance (L. torminosus) i mleczaju niebieskawym (L. trivialis)[5].

Zaatakowane przez Hypomyces lateritius grzyby są twarde i niejadalne[5]. Jednak wedle wcześniejszych relacji, mleczaje porażone przez tego pasożyta sprzedawane bywały na targowiskach pod lokalnie im nadawanymi nazwami w różnych regionach Niemiec, Włoch i Francji; także w Warszawie miały pojawiać się w normalnym obrocie handlowym[9].

Mleczaje atakuje także inny, spokrewniony gatunek – Hypomyces lactifluorum. Zaatakowane przez niego grzyby uważa się za smaczne i jadalne[10].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2016-07-30] (ang.).
  2. 1 2 3 Clark T. Rogerson, Gary J. Samuels, Agaricicolous Gatunki Hypomyces, „Mycologia”, 86 (6), 1994, s. 839–866.
  3. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-07-30] (ang.).
  4. ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2023-03-16].
  5. 1 2 3 4 Günter R.W. Arnold, Westfälische Pilzbriefe, [w:] Hermann Jahn (red.), Gigantische Askosporen bei Peckiella lateritia (Fr.) Maire, t. 7, 1968.
  6. ↑ K. Põldmaa, D.F.Farr, E.B. McCray, Hypomyces Online, „Systematic Mycology and Microbiology Laboratory”, listopad 2011.
  7. 1 2 Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.
  8. ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-10-15].
  9. ↑ Krzysztof Bitner, Grzyby jako pasożyty grzybów kapeluszowych [Fungi parasiting on mushrooms], „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”, 22 (4), 1953, s. 689–722, DOI: 10.5586/asbp.1953.042, ISSN 2083-9480 [dostęp 2019-07-01].
  10. ↑ Hypomyces lactifluorum [online], Mykoweb.org [dostęp 2016-10-15].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.