Hawajka szkarłatna
Himatione fraithii[1]
Rothschild, 1892
Ilustracja
U góry po lewej dorosła samica, u góry po prawej dorosły samiec, u dołu po prawej osobnik młodociany; u dołu po lewej hawajka karminowa (H. sanguinea)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

łuszczakowate

Podrodzina

łuskacze

Plemię

Drepanidini

Rodzaj

Himatione

Gatunek

hawajka szkarłatna

Synonimy
  • Himatione sanguinea fraithii Rothschild, 1892[1]
  • Himatione freethi Rothschild, 1892
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Hawajka szkarłatna[3] (Himatione fraithii) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Występował endemicznie na wyspie Laysan wchodzącej w skład Północno-Zachodnich Wysp Hawajskich; wymarł w 1923.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Walter Rothschild w 1892 na łamach The Annals and magazine of natural history. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Himatione fraithii[4]. Holotyp odłowił na Laysan Henry Palmer 18 czerwca 1892[5]. Choć w pierwszym opisie gatunku Rothschild użył epitetu gatunkowego fraithii[4], w The avifauna of Laysan and the neighbouring islands zamienił go na freethi[6]. Pochodzenie tego epitetu nie jest jasne. Być może upamiętnia George’a Douglasa Freetha, zarządcę wyspy Laysan i dyrektora firmy wydobywającej na niej guano[7]. Łącznie w literaturze pojawiły się 4 różne epitety gatunkowe: fraithii, freethi, fraithi i freethii[8]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) uznaje nazwę Himatione fraithii[9].

Niektórzy autorzy uznają hawajkę szkarłatną i karminową (H. sanguinea) za jeden gatunek; IOC uznaje ją jednak za odrębny gatunek[9]. Po raz pierwszy takiej klasyfikacji dokonał Ernst Hartert w 1919, uznawało ją wielu XX-wiecznych ornitologów. Olson & James (1982) zaproponowali podniesienie hawajki szkarłatnej do rangi gatunku, co poparli późniejsi autorzy (m.in. Pratt & Pratt [2001], James [2004] & Pratt [2005])[8].

Morfologia

Długość ciała 13[10]–15[4] cm. U holotypu długość górnej krawędzi dzioba wyniosła około 14 mm, długość skrzydła 67 mm, długość ogona 60 mm, długość skoku 23 mm[10]. Broda, gardło, pierś i górna część brzucha jaskrawa, szkarłatna ze złotopomarańczowym nalotem. Wierzch ciała pomarańczowoczerwony. Niższa część brzucha popielata. Pokrywy podogonowe szarawe. Skrzydła, ogon, dziób, nogi i stopy ciemnobrązowe. Tęczówka czarna[10]. Samica upierzona była podobnie jak samiec, ale nieco mniej intensywnie[4][6].

Zasięg, ekologia

Hawajka szkarłatna była endemitem wyspy Laysan[11]. Według Palmera hawajki te zwykle przebywały w parach, poruszały się bardzo energicznie. Żywiły się owadami i nektarem. Pieśń składała się z kilku niskich dźwięków, była przyjemna w odbiorze. Freeth przekazał Palmerowi, że najlepiej rozwinięte pieśni hawajki te śpiewały w styczniu i lutym, do tego o tej porze roku u hawajek szkarłatnych na głowie pojawiał się złoty połysk. Zdaniem Palmera właśnie wtedy trwał sezon lęgowy tych ptaków[6].

Status

IUCN uznaje gatunek za wymarły (EX, Extinct). Tragiczne w skutkach dla hawajek okazało się wprowadzenie na wyspę królików, które wyjadły większość roślinności wyspy[11]. Na wyspie około 1890 rozpoczęto wydobycie guana. W 1904 okazało się, że kopalnie są nierentowne, w związku z czym zadecydowano o wprowadzeniu na wyspę królików, aby sprzedawać ich mięso. Do 1923 króliki zjadły całą roślinność na wyspie, pozostawiając jedynie piaszczysty obszar z pojedynczymi drzewami. W 1911 populacja tych ptaków wynosiła około 300 osobników. Do 1923 przeżyły trzy, zaobserwowali je członkowie ekspedycji Tanager (m.in. Alexander Wetmore)[10]. W 1923 wyspę nawiedził silny sztorm, podczas którego padły ostatnie 3 hawajki szkarłatne[11].

Przypisy

  1. 1 2 Himatione fraithii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Himatione fraithii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Drepanidini Cabanis, 1847 (wersja: 2020-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-27].
  4. 1 2 3 4 Walter Rothschild. XI.–Descriptions of seven new species of birds from the Sandwich Islands. „Annals And Magazine of Natural History”. ser. 6, vol. 10, s. 109, 1892.
  5. ↑ Ernst Hartert. Types of Birds in the Tring Museum. B. Types in the General Collection (Part 1). „Novitates Zoologicae”. 26, s. 171, 1919.
  6. 1 2 3 Walter Rothschild: The avifauna of Laysan and the neighbouring islands. 1893–1900.
  7. ↑ Alan P. Peterson: Zoological Citation Notes --F. Zoonomen, 1 listopada 2016. [dostęp 2017-03-16].
  8. 1 2 Peter Pyle. Nomenclature of the Laysan Honeycreeper Himatione (sanguinea) fraithii. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 131 (2). s. 116–117.
  9. 1 2 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-27]. (ang.).
  10. 1 2 3 4 Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 311. ISBN 978-1-4081-5861-6.
  11. 1 2 3 Laysan Honeycreeper Himatione fraithii. BirdLife International. [dostęp 2017-03-16].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.