Gruszyczka
Ilustracja
Pyrola minor
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

wrzosowce

Rodzina

wrzosowate

Rodzaj

gruszyczka

Nazwa systematyczna
Pyrola L.
Sp. Pl. 396. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

P. rotundifolia L.[3]

Synonimy
  • Amelia Alefeld
  • Braxilia Rafinesque
  • Erxlebenia Opiz ex Rydberg
  • Thelaia Alefeld[4]
Gruszyczka zielonawa

Gruszyczka (Pyrola L.) – rodzaj roślin z rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Obejmuje 40 gatunków[5]. Występują one w Europie, Azji i Ameryce Północnej, głównie w północnej części tych kontynentów[4], ale także sięgając na południu do Gwatemali na kontynencie amerykańskim i Sumatry w Azji[6]. We florze polskiej występuje 5 gatunków: gruszyczka karpacka P. carpatica, mniejsza P. minor, okrągłolistna P. rotundifolia, średnia P. media i zielonawa P. chlorantha[7]. Rośliny te zasiedlają bory sosnowe i widne, kwaśne lasy, także wrzosowiska i zagłębienia międzywydmowe[8].

Morfologia

Pokrój
Byliny o płożących kłączach i prosto wzniesionych, nierozgałęzionych i bezlistnych w górze łodygach (u nasady często z łuskami), osiągające do 30 cm wysokości[8][4]. Pędy są nagie, zwykle zimozielone[4].
Liście
Skrętoległe, zwykle wszystkie odziomkowe i ogonkowe, czasem zredukowane do łusek. Blaszka od nerkowatej, poprzez okrągłą, jajowatą do eliptycznej. Zwykle mniej lub bardziej skórzasta[6], od spodu jasnozielona, od góry ciemnozielona[4], całobrzega, ząbkowana lub piłkowana[6][4].
Kwiaty
Liczne, zwisające w gronach na prosto wzniesionej łodydze. Kwiaty promieniste (tylko u P. minor grzbieciste). Kielich 5-działkowy, trwały, z działkami zwykle niewielkimi, trójkątnymi, jajowatymi do lancetowatych. Korona kwiatu szerokodzwonkowata składa się z 5 białych, zielonkawobiałych, żółtawych lub czerwonawych płatków. Pręcików jest 10, słupek okazały, zalążnia górna, powstaje z 5 owocolistków[6][4].
Owoce
Zwisające torebki z niepełnymi 5 przegrodami, pękające podłużnie, zawierające setki drobnych nasion[6][4].

Systematyka

Rodzaj z plemienia Pyroleae, podrodziny Monotropoideae w rodzinie wrzosowatych Ericaceae[9]. W obrębie plemienia Pyroleae rodzaj gruszyczka Pyrola jest siostrzana względem pary rodzajów gruszycznik Moneses i pomocnik Chimaphila, zaś pozycję bazalną względem tych trzech rodzajów zajmuje gruszynka Orthilia[10]. W tradycyjnym, szerokim ujęciu systematycznym do rodzaju Pyrola włączane były gatunki z rodzajów Orthilia i Moneses, co wobec wyodrębniania rodzaju pomocnik Chimaphila, czyniło z tego rodzaju takson parafiletyczny[10].

Wykaz gatunków[5]
  • Pyrola alboreticulata Hayata
  • Pyrola alpina Andres
  • Pyrola americana G.Don
  • Pyrola angustifolia (Alef.) Hemsl.
  • Pyrola aphylla Sm.
  • Pyrola asarifolia Michx.
  • Pyrola atropurpurea Franch.
  • Pyrola calliantha Andres
  • Pyrola carpatica Holub & Křísa – gruszyczka karpacka
  • Pyrola chlorantha Sw. – gruszyczka zielonawa
  • Pyrola chouana Chang Y.Yang
  • Pyrola corbierei H.Lév.
  • Pyrola crypta Jolles
  • Pyrola dahurica (Andres) Kom.
  • Pyrola decorata Andres
  • Pyrola dentata Sm.
  • Pyrola elegantula Andres
  • Pyrola elliptica Nutt.
  • Pyrola faurieana Handres
  • Pyrola forrestiana Andres
  • Pyrola × graebneriana Seemen
  • Pyrola grandiflora Radius
  • Pyrola japonica Alef.
  • Pyrola karakoramica Křísa
  • Pyrola macrocalyx Ohwi
  • Pyrola markonica Y.L.Chou & R.C.Zhou
  • Pyrola mattfeldiana Andres
  • Pyrola media Sw. – gruszyczka średnia
  • Pyrola minor L. – gruszyczka mniejsza
  • Pyrola morrisonensis (Hayata) Hayata
  • Pyrola norvegica Knaben
  • Pyrola picta Sm.
  • Pyrola renifolia Maxim.
  • Pyrola rotundifolia L. – gruszyczka okrągłolistna
  • Pyrola rugosa Andres
  • Pyrola shanxiensis Y.L.Chou & R.C.Zhou
  • Pyrola sororia Andres
  • Pyrola subaphylla Maxim.
  • Pyrola sumatrana Andres
  • Pyrola szechuanica Andres
  • Pyrola tschanbaischanica Y.L.Chou & Y.L.Chang
  • Pyrola xinjiangensis Y.L.Chou & R.C.Zhou

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-13] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institute. [dostęp 2009-01-19]. (ang.).
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 Qin Haining, Peter F. Stevens: Pyrola Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-12-02].
  5. 1 2 Pyrola L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-01-01].
  6. 1 2 3 4 5 Craig C. Freeman: Pyrola Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-12-02].
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 143, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. 1 2 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 189. ISBN 0-333-74890-5.
  9. ↑ Genus: Pyrola L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2016-12-02].
  10. 1 2 Liu i inni, Phylogeny of Pyroleae (Ericaceae): implications for character evolution, „J Plant Res”, 124, 2011, s. 325–337, DOI: 10.1007/s10265-010-0376-8.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.