Dzwonkówka popielatofioletowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

dzwonkówkowate

Rodzaj

dzwonkówka

Gatunek

dzwonkówka popielatofioletowa

Nazwa systematyczna
Entoloma mougeoti (Fr.) Hesler
Beih. Nova Hedwigia 23: 158 (1967)
Cechy mikroskopowe

Dzwonkówka popielatofioletowa (Entoloma mougeoti (Fr.) Hesler) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1873 r. Elias Fries nadając mu nazwę Eccilia mougeoti. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Lexemuel Ray Hesler w 1967 r.[1]

Synonimy[2]:

  • Agaricus mougeotii (Fr.) Fr. 1874)
  • Eccilia mougeotii Fr. 1873
  • Eccilia mougeotii var. minor Sacc. 1889
  • Eccilia mougeotii Fr. 1873) var. mougeotii
  • Entoloma ardosiacum var. mougeotii (Fr.) A. Pearson & Dennis 1948
  • Entoloma mougeotii (Fr.) Hesler 1967) f. mougeotii
  • Entoloma mougeotii var. fuscomarginatum Noordel. 1987
  • Entoloma mougeotii var. incarnatum M.M. Moser 1986
  • Entoloma mougeotii var. incarnatum M.M. Moser 1983
  • Entoloma mougeoti (Fr.) Hesler 1967 var. mougeotii
  • Leptonia mougeotii (Fr.) P.D. Orton 1960
  • Leptonia serrulata var. berkeleyi Maire 1910
  • Rhodophyllus mougeotii (Fr.) Bon 1973

Nazwę zwyczajową zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1,5–4,5 cm, początkowo wypukły z silnie podwiniętym brzegiem i mniej lub bardziej zagłębionym środkiem, potem rozszerzający się, w końcu wklęsły o nieregularnym brzegu. Jest niehigrofaniczny, w stanie wilgotnym nieprzeźroczysty i nieprążkowany. Barwa początkowo ciemnofioletowa do prawie czarnej na środku, u starszych okazów brązowawo-szara z wyraźnym fioletowym odcieniem. Powierzchnia początkowo filcowata lub aksamitna, potem drobnołuseczkowata, o łuseczkach na środku odstających, przy brzegu przylegających. Często jest promieniowo popękana[4].

Blaszki

W liczbie 20–40 z międzyblaszkami (l=1–9), średniogęste lub dość gęste, przyrośnięte, wykrojone lub zbiegające z ząbkiem, rzadko wyraźnie zbiegające, poszarpane, brzuchate. O szerokości do 10 mm. Początkowo białawe lub bladokremowe, potem różowe, czasem ze słabym liliowym odcieniem, w końcu brązowo-różowe. Ostrza tej samej barwy lub brązowe[4].

Trzon

Wysokość 3–8 cm, grubość 2–4,5 mm, cylindryczny lub nieco spłaszczony, czasami rozszerzający się ku podstawie, początkowo pełny, potem pusty. Jaśniejszy od kapelusza; – szarofioletowy lub stalowoszary, z ciemniejszą, kłaczkowatą osłoną, u podstawy biało filcowaty[4].

Miąższ

Cienki, włóknisty, w kapeluszu tej samej barwy co powierzchnia, w trzonie jaśniejszy. Bez wyraźnego zapachu, lub o zapachu nieco kwiatowym. W smaku lekko słodkawy lub lekko zjełczały[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki w zarysie elipsoidalne, kanciaste, 5–9-kątowe, o wymiarach 9,0–11,5 (–12,5) × 6,0–8,0 (–9,0) μm. Podstawki 27–48 × 8–11 μm, 4–zarodnikowe, rzadko 2-zarodnikowe, ze sprzążkami. Cheilocystydy o kształcie od cylindrycznego do maczugowatego i rozmiarach 16–60 (–110)× 8–15 μm. Komórki skórki cylindryczne lub lekko rozdęte, o szerokości 8–20 μm z maczugowatymi elementami końcowymi o szerokości do 25 μm. Występuje w nich wewnątrzkomórkowy brązowy pigment. W tramie kapelusza błyszczące granulki. W strzępkach brak sprzążek[4].

Występowanie i siedlisko

Dzwonkówka popielatofioletowa występuje na nizinach zachodniej i północnej Europy oraz w górach środkowej i północnej Europy. Jest rzadka[4]. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano na terenie Polski 5 stanowisk[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[5]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Danii, Norwegii, Holandii, Szwecji, Finlandii[3].

Owocniki pojawiają się od sierpnia do października pojedynczo lub w grupkach na ziemi w trawiastych miejscach, na naturalnych murawach, drogach, w lasach iglastych i liściastych, a także na terenach otwartych. Preferuje podłoże wapienne[6]. W Polsce i na Słowacji występuje także na podmokłych łąkach, pastwiskach i brzozowo-olchowych zaroślach. Owocniki pojawiają się zazwyczaj od lipca do września[3][7].

Gatunki podobne

Cechami charakterystycznymi dzwonkówki popielatofioletowej są: szaroniebieska lub fioletowa barw kapelusza i trzonu, niehigrofaniczny i łuskowaty kapelusz, jasne blaszki. Ten zestaw cech łatwo pozwala ją odróżnić od innych gatunków[7]. Nieco podobna jest Entoloma corvinum[4], w Polsce jednak nie występuje.

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum. [dostęp 2018-12-18]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-18]. (ang.).
  3. 1 2 3 4 Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 Flora Agaricina Neerlandica -- Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1988. 1: Entolomataceae. 1, s. 164
  5. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  6. ↑ M.E. Noordeloos, M.E. Entoloma s.l., Fungi Europaei. 1992, 5, s. 497
  7. 1 2 Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.