Komnenowie – jedna z ostatnich dynastii bizantyjskich panujących w Cesarstwie Bizancjum, a następnie Cesarstwie Trapezuntu.

cesarz Bizancjum Aleksy I Komnen

Dzieje

Michael Psellos uważał, że rodzina wywodziła się z wioski Komne w Tracji wspomnianej także w XIV w. przez Jana Kantakuzena. Pogląd ten podziela większość współczesnych badaczy^[1][2]. Pierwszy znany członek rodziny, Manuel Erotikos Komnen, nabył rozległe tereny w rejonie miasta Kastamonu w Paphlagonii, które stały się ostoją rodową Komnenów w XI w. ^[3][4]. Rodzina dość szybko stała się częścią potężnej i prestiżowej arystokracji wojskowej (dynatoi) w Azji Mniejszej, tak więc, mimo że mieli pochodzenie trackie, to uważani byli za rodzinę bizantyjską.^[5] Manuel Erotikos Komnenos był ojcem Izaaka Komnene, który jako pierwszy z rodu zasiadł na tronie jako Izaak I Komnen w 1057 r. Już jednak po dwóch latach musiał abdykować na rzecz dynastii Dukasów. Na tron wrócili w 1081 r., kiedy cesarzem został bratanek Izaaka, Aleksy I Komnen (zm. 1118 r.). Jego prośba o pomoc przeciwko Turkom i porozumienie z papieżem Urbanem II stały się przyczyną zorganizowania wypraw krzyżowych na Bliski Wschód. On i jego potomkowie przez prawie sto lat zasiadali na tronie Bizancjum. Był to ostatni okres świetności Cesarstwa Bizantyjskiego. W 1185 r. po zamordowaniu cesarza Andronika I, koronę ponownie przejęła rodzina Angelosów.

Dwadzieścia lat później, w 1204 r. Konstantynopol zdobyły wojska czwartej wyprawy krzyżowej. Wówczas część dawnych ziem cesarstwa wokół Trapezuntu podporządkował sobie Aleksy I Wielki Komnen (zm. 1222 r.), wnuk Andronika I. Przyjął tytuł cesarski. Jego potomkowie Wielcy Komnenowie panowali w cesarstwie Trapezuntu przez ponad 250 lat. Ostatni cesarz Trapezuntu, Dawid II (zm. 1463 r.) został usunięty z tronu w 1461 r. (osiem lat po upadku Konstantynopola). Jego cesarstwo zajęli Turcy.

Cesarz Dawid wraz z siedmiorgiem (spośród dziewięciorga) dzieci zostali ścięci 1 listopada 1463, w Konstantynopolu. Było to ostatnie wydarzenie z dziejów władców bizantyjskich jakie miało miejsce w dawnej stolicy ich cesarstwa.