Didelphimorphia | |||
Gill, 1872[1] | |||
Przedstawiciel rzędu – dydelf wirginijski (Didelphis virginiana) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Nadrząd | |||
Rząd |
dydelfokształtne | ||
Synonimy | |||
| |||
Rodziny | |||
|
Dydelfokształtne[9] (Didelphimorphia) – rząd niewielkich ssaków z infragromady ssaków niższych (Metatheria), obejmujący około 60 gatunków występujących w Ameryce Południowej i Środkowej oraz jeden gatunek (dydelf wirginijski) szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej. Najmniejsze osiągają rozmiary myszy, a największe są zbliżone wielkością do domowego kota. Didelphimorphia są uważane za ewolucyjnie najstarsze wśród współcześnie żyjących ssaków. Pojawiły się w późnej kredzie.
Większość gatunków ma wydłużony pysk i długi, chwytny, pokryty łuskami ogon. W uzębieniu dydelfokształtnych występuje 50 zębów. Kły są silne i duże, siekacze małe, zęby trzonowe trójguzkowe. Pozbawiony pazura pierwszy palec stopy jest przeciwstawny pozostałym. U większości dydelfokształtnych występuje torba lęgowa.
Wzór zębowy | I | C | P | M | |
---|---|---|---|---|---|
50 | = | 5 | 1 | 3 | 4 |
4 | 1 | 3 | 4 |
Zajmują różnorodne siedliska od suchych terenów trawiastych po lasy deszczowe, na wysokościach od poziomu morza do 3000 m n.p.m. Dydelf wirginijski spotykany jest w osiedlach ludzkich.
Systematyka
Do rzędu dydelfokształtnych zaliczana jest jedna rodzina[10][11][12][9]:
- Didelphidae J.E. Gray, 1821 – dydelfowate
W literaturze spotykane jest równoważne określenie Didelphoidea.
Przypisy
- ↑ T.N. Gill. Arrangement of the families of mammals. With analytical tables. Prepared for the Smithsonian institution. „Smithsonian Miscellaneous Collection”. 11, s. 26, 1872. (ang.).
- ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 5: Die Affen, Bahnlücker, Beutelthiere, Susthiere, Tusettenfresser und Sandflüger. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1855, s. 219. (niem.).
- ↑ R. Owen. On the characters, principles of division, and primary groups of the class Mammalia. „Journal of the Proceedings of the Linnean Society of Zoology”. 2, s. 37, 1858. (ang.).
- ↑ E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clvii. (niem.).
- ↑ F.S. Szalay: A new appraisal of marsupial phylogeny and classification. W: M. Archer (red.): Carnivorous Marsupials. Sydney: Royal Zoological Society of New South Wales, 1982, s. 631. (ang.).
- ↑ H.Н. Каландадзе & А.С. Раутиан: Система млекопитающих и историческая зоогеография. W: Филогенетика млекопитающих. Москва: Издательство Московского университета, 1992, s. 50. (ros.).
- ↑ K.E. Kinman: The Kinman System: Toward a Stable Cladisto−Eclectin. Classification of Organisms (Living and Extinct). Kansas, Hays: K.E. Kinman, 1994, s. 37. (ang.).
- ↑ Ch. de Muizon. Mayulestes ferox, a borhyaenoid (Metatheria, Mammalia) from the early Palaeocene of Bolivia. Phylogenetic and palaeobiologic implications. „Geodiversitas”. 20 (1), s. 24, 1998. (ang.).
- 1 2 W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 1. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 42–57. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 31–41. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-15]. (ang.).
Bibliografia
- Myers, P.: Didelphimorphia. (On-line), Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 2008-04-06]. (ang.).