 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ciżmówka drobnołuskowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Crepidotus calolepis (Fr.) P. Karst. Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 32: 414 (1879) | |
Ciżmówka drobnołuskowa (Crepidotus calolepis (Fr.) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rodziny ciżmówkowatych (Crepidotaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Crepidotus, Crepidotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1873 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus calolepis. Obecną nazwę nadał mu w 1857 r. Petter Adolf Karsten, przenosząc go do rodzaju Crepidotus[1].
Ma 17 synonimów. Są nimi m.in.[2]:
- Crepidotus calolepis subsp. polycystis Singer 1973
- Crepidotus calolepis var. tigrensis (Speg.) Blanco-Dios 2018
- Crepidotus mollis subsp. calolepis (Fr.) Nordstein 1990
- Crepidotus tigrensis var. valdiviensis Singer 1965.
Nazwa polska według internetowego atlasu grzybów[3].
Morfologia
Kapelusz o średnicy 1,6–5,5(10) cm, półkulisty, nerkowaty lub kulisty, za młodu dzwonkowaty, potem wypukły. Do podłoża przyrasta bokiem. Brzeg początkowo wyraźnie podwinięty, potem prosty. Powierzchnia żółtawa, początkowo włóknisto-łuskowata, potem pokryta ochrowymi kępkami łusek. Blaszki w liczbie 14-18, l=2-3, dość gęste, o szerokości do 3 mm, łukowate z wąskimi przydatkami, kremowe, jasnożółte, jasnoochrowe do cynamonowych, o krawędziach początkowo drobno strzępiastych, białawych, później równych. Miąższ poniżej przyczepu dość gruby, elastyczny, kremowy, galaretowaty, o smaku łagodnym, bez zapachu. Pod skórką występuje cienka, żelatynowa warstewka[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 7,5–10 × 5–7 µm, Q = 1,3–1,7, średnia objętość 173 µm³, elipsoidalne, w widoku z boku równoboczne do migdałowatych, gładkie, silnie wybarwione, o ścianach umiarkowanej grubości. Podstawki 22–37 × 6–10 µm, 4-zarodnikowe, rzadko 2-zarodnikowe, ze sprzążkami u podstawy. Cheilocystydy (26–)32–52(–76) × 5–8 μm, wąskie, nieregularne, kiełbaskowate, rzadko maczugowate i septowane, szkliste, wyrastające z hymenium i subhymenium. Skórka kapelusza zbudowana z promieniście ułożonych strzępek o szerokości 3–5 μm. Pasma łusek na kapeluszu utworzone przez pakiety strzępek o szerokości 6–14 μm, zbudowane z krótkich komórek z brązowym pigmentem. Czasami w górnych warstwach kapelusza występują strzępki oleiste. W strzępkach brak sprzążek[4].
- Gatunki podobne
Ciżmówka miękka (Crepidotus mollis) odróżnia się brakiem pasm łusek na kapeluszu[4].
Występowanie i siedlisko
Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji, podano stanowiska także w Brazylii[5]. W Ameryce Północnej jest to gatunek pospolity[4]. Brak go w opracowanym w 2003 r. przez Władysława Wojewodę wykazie wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski[6], ale w późniejszych latach jego stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[3]
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Rośnie na leżących na ziemi i butwiejących kłodach i gałęziach drzew liściastych[3], głównie na topolach[4].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2023-12-28] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-12-28] (ang.).
- 1 2 3 Aktualne stanowiska Crepidotus calolepis w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-12-28].
- 1 2 3 4 5 Beatrice Senn-Irlet, The genus Crepidotus Fr. (Staude) in Europe, „Persoonia”, 16 (1), 1995, s. 35–38 [dostęp 2012-12-07].
- ↑ Występowanie Crepidotus calolepis na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-12-28].
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 199–202, ISBN 83-89648-09-1.