Marynarka Wojenna

„Castor” został przekazany Marynarce Wojennej w 1920 roku, przyporządkowany rozkazem nr 39 Ministerstwa Spraw Wojskowych z 22 maja Dowództwu Wybrzeża Morskiego w Pucku^[10][11]. Portem macierzystym holownika stał się także Puck^[3]. Do jego głównych zadań należała obsługa pogłębiarek i kryp pracujących w Zatoce Puckiej (pogłębianie przejścia „Depka” w Rybitwiej Mieliźnie) oraz w basenach portów w Pucku i Helu^[3][10]. Z racji niewielkich wymiarów i płaskiego dna jednostka mogła być użytkowana na wodach Zatoki Gdańskiej jedynie przy dobrej pogodzie^[7].

W związku z podziałem spraw morskich na cywilne i wojskowe, „Castor” wraz z „Polluxem” zostały z dniem 1 stycznia 1922 roku skreślone z listy jednostek pomocniczych marynarki i przekazane Urzędowi Marynarki Handlowej w Wejherowie, podległemu zarządowi Departamentu Marynarki Handlowej w Ministerstwie Przemysłu i Handlu^[3][10].

Służba cywilna do 1939 roku

Mimo zmiany przynależności, zadaniem holownika była nadal obsługa pogłębiarek i kryp pracujących w Zatoce Puckiej, a także utrzymywanie komunikacji między portem w Pucku i będącym w budowie portem gdyńskim^[7]. Podczas sezonu letniego, przy braku wyspecjalizowanych jednostek wycieczkowych, „Castor” i „Pollux” przewoziły oficjalne delegacje i turystów, głównie na Hel^[7]. Od sierpnia 1923 roku obie jednostki wypełniały zadania holownicze i pilotowe, pomagając statkom pasażerskim i węglowcom przybijającym do prowizorycznego mola w gdyńskim porcie^[7]. W 1925 roku „Castor” i „Pollux” zostały przyporządkowane na stałe Kapitanatowi Portu w Gdyni^[12]. Po zakupie nowoczesnego i znacznie większego holownika „Ursus” przejął on większość zadań holowniczych w porcie gdyńskim, więc „Castor”, mogący operować tylko przy dobrej pogodzie, używany był głównie do pilotowania statków, obsługi pogłębiarek, przewożenia wycieczek^[13]. Na jego pokładzie odbywały się też egzaminy praktyczne z prowadzenia statków dla szyprów oraz rybaków^[14]. W 1928 roku holownik przeszedł pod jurysdykcję Urzędu Morskiego w Gdyni^[8].

W 1934 roku holownik został przydzielony na stałe do obsługi pogłębiarek pracujących w Zatoce Gdańskiej nieopodal Jastarni^[15]. W 1936 roku jednostkę uznano za niezdolną do dalszej służby i wystawiono na licytację^[16]. Wiosną 1937 roku za kwotę 15 000 złotych holownik nabył długoletni pracownik Zarządu Dróg Wodnych w Tczewie Edward Grycmacher^[5][16]. Po przeprowadzeniu remontu „Castora” w Stoczni Gdańskiej nowy właściciel rozpoczął eksploatację jednostki na dolnej i środkowej Wiśle, holując barki na trasie Gdańsk – Toruń – Włocławek do wybuchu wojny^[5][16].

II wojna światowa

Po agresji Niemiec na Polskę holownik został w Toruniu zarekwirowany przez niemiecką policję wodną, a następnie przekazany jednostkom saperskim Wehrmachtu^[5][17]. Używany był pod niezmienioną nazwą m.in. do odbudowy mostów zniszczonych podczas kampanii wrześniowej^[5][17]. Wiosną 1940 roku, podczas prac przy moście drogowym w Toruniu przy wysokim stanie wody, holownik zatonął po uderzeniu w podwodną przeszkodę^[5][8]. Po podniesieniu jednostkę przeholowano do stoczni Danziger Werft, gdzie została wyremontowana^[5][17]. Ponieważ właściciel holownika Edward Grycmacher odmówił podpisania volkslisty, jednostkę wystawiono na sprzedaż i w lipcu 1940 roku trafiła ona w ręce armatora gdańskiego Heinricha Gottemeyera^[8][17]. Następnie „Castor” uczestniczył w holowaniu barek na trasie Gdańsk – Królewiec, a pod koniec wojny znalazł się w Hamburgu, gdzie w maju 1945 roku został przejęty przez brytyjski Tugboat Office^[8][17].

Okres powojenny

Jednostka została odnaleziona i zidentyfikowana przez członków Polskiej Misji Morskiej, którzy wymogli na Brytyjczykach jej zwrot^[8][17]. Zdewastowany przez Niemców „Castor” został pod okiem przedwojennego właściciela wyremontowany w hamburskiej stoczni i 20 listopada 1946 roku, kierowany przez szypra Maksymiliana Weese, drogami śródlądowymi wyruszył do kraju, holując rewindykowaną barkę rzeczną „Maria” z odnalezionymi urządzeniami z fabryki gumy z Wolbromia^[17]. 14 grudnia holownik dopłynął do Ujścia, gdzie został oficjalnie przekazany Edwardowi Grycmacherowi^[8][17].

Po rewindykacji „Castora” rozważano jego nacjonalizację, jednak ze względu na niewielką przydatność holownika pozostawiono go właścicielowi, który zarejestrował firmę pod nazwą „S.S. CASTOR holownik, Edward Grycmacher, Gdynia, ul Polna 8”^[5][18]. Od 1947 roku jednostka pływała w obrębie portu gdyńskiego, obsługując szalandy i barki bunkrowe, holując krypy z ładunkiem złomu pochodzącego z wraku pancernika „Gneisenau”, czy przeprowadzając kutry rybackie w celu pobrania paliwa^[18]. Od 1 maja 1949 roku holownik pływał w czarterze firmy Block-Sped, jednak został uszkodzony i umowa została zerwana^[18]. W latach 1950–1953 „Castor” stał bezczynnie w porcie gdyńskim, a podczas zimy 1953/1954 roku używany był jako źródło centralnego ogrzewania dla statku „Panna Wodna”, zakotwiczonego na Motławie w Gdańsku i pełniącego rolę restauracji^[18]. Właściciel próbował następnie sprzedać holownik, lecz bezskutecznie. Nieużywana do 1955 roku jednostka niszczała w tym miejscu aż do śmierci właściciela w 1958 roku, kiedy jego spadkobiercy oddali ją Rejonowej Zbiornicy Złomu, gdzie „Castor” został pocięty^{[8][19][uwaga 4]}.