Beryl
Ilustracja
Akwamaryn
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

Be3Al2Si6O18

Twardość w skali Mohsa

7,5–8

Przełam

nierówny

Łupliwość

niedoskonała, równolegle do ściany podstawy

Układ krystalograficzny

heksagonalny

Gęstość minerału

2,63–2,80 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

szeroka gama barw

Rysa

biała

Połysk

szklisty

Współczynnik załamania

i (długość fali ~ 590 nm)

Złoty beryl (heliodor)

Beryl – minerał należący do grupy krzemianów pierścieniowych. Nazwa pochodzi od greckiego βήρυλλος, berillos – morska zieleń.

Tworzy wiele poszukiwanych odmian kamieni szlachetnych:

  • szmaragd – zielony
  • akwamaryn – błękitny
  • biksbit – czerwień agrestowa
  • beryl złoty – złocistożółty
  • goshenit – bezbarwny
  • heliodor – jasnożółtozielony
  • morganit – delikatnie różowy do fioletowego, łososiowy
  • inne odmiany barwne berylu (np. beryl złoty, beryl zielony)

oraz inne odmiany barwne o nieujednoliconych, handlowych lub potocznych nazwach:

  • beryl zwyczajny – biały, szary
  • bazzyt – niebieski
  • beryl gwiaździsty – wykazuje asteryzm
  • maksiks – odmiana o zabarwieniu bladoniebieskim

– różniące się własnościami optycznymi i zabarwieniem, a niekiedy innym składem domieszek.

Na temat rozgraniczenia zielonkawego berylu od szmaragdu panują sprzeczne opinie, zwłaszcza że rozróżnienie ich gołym okiem nie jest możliwe. Zgodnie z ustaleniami CIBJO, zabarwione chromem zielone beryle należą bezwarunkowo do szmaragdów. Beryle zabarwione na zielono wanadem powinno nazywać się „zielonymi berylami”, a nie szmaragdami[1].

Właściwości

Kryształy rozwinięte w postaci słupów sześciobocznych, wydłużone lub spłaszczone; izomeryczne; często prążkowane lub wytrawione, zakończone płaskimi ścianami dwuścianu podstawowego lub rzadko – ścianami piramid. Jest kruchy, przezroczysty, odznacza się wyraźnym dichroizmem – odcienie żółtawozielone i niebieskozielone. Kryształy berylu mogą osiągać bardzo duże rozmiary, np. jeden z największych znanych kryształów na świecie to beryl znaleziony na Madagaskarze o wymiarach 3,5 × 18 m, 143 m³ objętości i wadze ok. 380 ton[2][3].

Złoża

Beryl powstaje w fazie pegmatytowo-pneumatolicznej zastygania skał magmowych oraz podczas procesów metasomatozy kontaktowej. Spotyka się go w pegmatytach, skałach metamorficznych i okruchowych. Występuje z kwarcem, chryzoberylem, fenakitem, ortoklazem, turmalinem, topazem.

Lokalizacja największych złóż

USA – Dakota, Kalifornia, Utah; Rosja – Płw. Kolski, Ural; Madagaskar, RPA, Cejlon, Włochy, Szwecja, Norwegia, Czechy.

W Polsce spotykany na Dolnym Śląsku (głównie w pegmatytach i granitach).

Zastosowanie

  • Wykorzystywany jako ruda berylu (metalu podobnego do glinu), który jest używany do wyrobu bardzo twardych stopów (z miedzią).
  • Szmaragd jest to jeden z najwyżej cenionych kamieni szlachetnych (od lat 40. XX wieku znane są sposoby otrzymywania ich drogą syntezy, mogą być nawet doskonalsze od występujących w przyrodzie).

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Walter Schumann, Kamienie szlachetne i ozdobne, Alma-Press, 2004, s. 106, 112, ISBN 978-83-7020-324-5.
  2. ↑ Peter C. Rickwood. The largest crystals. „Amer. Mineralogist”. 66 (9-10), s. 885-907, 1981.
  3. ↑ Maciej Bąbel, Danuta Olszewska-Nejbert, Krzysztof Nejbert. The largest giant gypsum intergrowths from the Badenian (Middle Miocene) evaporites of the Carpathian Foredeep. „Geological Quarterly”. 54 (4), 2010.

Bibliografia

  • G.G. Gormaz: Atlas mineralogii.
  • N. Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.